Özcan, Orta Doğu Teknik Üniversitesinde (ODTÜ) öğretim üyesi iken, Cumhurbaşkanı Abdullah Gül tarafından YÖK Başkanı olarak atanmıştı. Özcan, görevi Prof. Dr. Erdoğan Teziç’ten devralmıştı.
5 Mart 1951’de doğan Özcan, Ankara Üniversitesi Sosyoloji Bölümünden 1973 yılında mezun oldu. Yusuf Ziya Özcan, 1973-1975 yılları arasında aynı bölümde asistan olarak görev yaptı. Daha sonra sosyoloji eğitimine ABD’deki Chicago Üniversitesinde devam eden Özcan, yüksek lisansını 1978 yılında, doktorasını da 1981 yılında tamamladı. ABD’den dönüşünün ardından 1981 yılında ODTÜ’de öğretim görevlisi olarak çalışmalarını sürdüren Özcan, aynı yıl yardımcı doçent, 1989 yılında da doçentliğe yükseldi. Özcan, 2003 yılında profesör oldu.
Bir süre ODTÜ Sosyoloji Bölüm Başkanlığı görevini de yürüten Prof. Dr. Özcan, TÜBİTAK’ta Başkan Danışmanlığı görevinde de bulundu.
Prof. Dr. Özcan, sosyoloji, araştırma metotları, oy verme davranışı, polis, sosyal istatistik, istatistik, sosyal kontrol ve sapma, sosyal tabakalaşma ve hareketlilik konularında ulusal ve uluslararası düzeyde çok sayıda kitap, makale ve çalışma yayınladı.
-Eski başkanlar-
Özcan, Prof. Dr. İhsan Doğramacı, Prof. Dr. Mehmet Sağlam, Prof. Dr. Kemal Gürüz ve Prof. Dr. Erdoğan Teziç’in ardından YÖK’ün beşinci başkanı olarak geçti.
YÖK’ün ilk başkanı, aynı zamanda YÖK’ün kurucusu ve Yükseköğretim Kanunu’nun mimarı İhsan Doğramacı oldu. Doğramacı, 1992 yılında istifa ettikten sonra Prof. Dr. Mehmet Sağlam göreve başladı. Sağlam, 1992-1995 yılları arasında YÖK Başkanlığı görevini yürüttü.
Sağlam’ın siyasete girmek için YÖK Başkanlığı görevinden ayrılmasından sonra yerine Prof. Dr. Kemal Gürüz atandı. Gürüz, 1995-2003 yılları arasında YÖK Başkanlığı yaptı. Ardından YÖK Başkanlığı görevini devralan Prof. Dr. Erdoğan Teziç ise 2003-2007 yılları arasında başkanlık yaptı.
-Nasıl atanıyor?-
Yükseköğretim Kanunu’na göre, YÖK Genel Kurulu; Cumhurbaşkanınca, rektörlük ve öğretim üyeliğinde başarılı hizmet yapmış profesörlere öncelik vermek suretiyle seçilen 7, Bakanlar Kurulu’nca üst düzeydeki devlet görevlileri veya emeklileri arasından seçilen 7 ve Üniversitelerarası Kurul (ÜAK) tarafından kurul üyesi olmayan profesör öğretim üyelerinden seçilen 7 olmak üzere toplam 21 kişiden oluşuyor.
Bakanlar Kurulu ve Üniversitelerarası Kurul’ca seçilen adayların üyeliği, Cumhurbaşkanı’nın onayıyla kesinleşiyor.
Cumhurbaşkanı, genel kurul üyeleri arasından 4 yıl süreyle bir başkan seçiyor. Kanun ve yönetmelik hükümleriyle Yükseköğretim Genel Kurulu ve Yürütme Kurulu kararlarının uygulanmasından sorumlu olan başkan, seçimi kurula verilen akademik personelin ve diğer kişilerin atamalarını yapıyor.