Hindistan’daki Müslümanların bağımsızlık mücadelesini ilk defa dile getiren ve Pakistan devletinin fikir babası olarak bilinen Muhammed İkbal, aynı zamanda İslam dünyasında etkili bir şair ve mütefekkir olarak tanınıyor.
Türkiye’nin milli mücadelesine en anlamlı katlı
Çanakkale savaşının sürdüğü sıralarda Muhammed İkbal, Pakistan’ın Lahor kentinde düzenlediği miting ile Çanakkale’de savaşan Türkler için maddi yardım ve savaş gönüllüsü toplamıştı. Pakistan halkı, Türkiye’nin milli mücadelesi için toplamda 1.5 milyon Sterlin toplayarak Ankara hükümetine yollamıştır.
Muhammed İkbal kimdir?
Pakistan’ın Pencap eyaletine bağlı Siyalkut kentinde 1873’te doğan İkbal’in ailesi tasavvufla ilgiliydi. İlk eğitimini Kur’an üzerine aldı. Muhammed İkbal’in ilk hocası olan babası Nur Muhammed’in onun hayatında büyük etkisi olduğu belirtiliyor.
İkbal, Kur’an-ı Kerim eğitimini medresede tamamladıktan sonra, Arapça ve Farsça hocasının yönlendirmesiyle İslam edebiyatıyla ilgilenmeye başladı. Yüksek öğrenimine başlayan İkbal, 1899 yılında Pencab üniversitesinden birincilikle mezun oldu.
Londra’daki Cambridge Üniversitesinin felsefe ve iktisat bölümünden 1905’te mezun olan İkbal bir süre Londra’da kaldı. İkbal, burada Arap Dili ve Edebiyatı Fakültesinde ders verirken İslami konularda konferanslarına başladı. Yine Londra’da kaldığı süre içinde hukuk eğitim alan İkbal, diplomasını aldıktan sonra Almanya’da Münih Üniversitesinde felsefe dalında doktora yaptı. İkbal, “İslam öncesi ve İslam sonrasında İran’da felsefi düşünce” teziyle doktorasını tamamladı.
Doğuyla Batı arasında bir köprü kurmaya çalışan İkbal, İbn Teymiye’den Gazali’ye, Mevlana’dan Nietzsche’ye uzanan geniş bir ağdan yararlandı, bu düşünürlerin fikirlerinden faydalanarak kendi düşünce dünyasını inşa etmeye çalıştı.
Pakistan’ın Mehmet Akif’i
Muhammed İkbal ülkesinde siyasete de el atmış ve halkını bu konularda yönlendirmişti. Onun siyaset hakkındaki düşüncesini özetleyen sözleri, “Siyaset çalışmak, izzet ve şerefe davet etmektir.” şeklindeydi.
“Müslüman Hint mücahitler” adıyla yazdığı şiirlerinin Hindistan’daki Müslümanları hareketlendirerek, İngilizlere başkaldırmalarında ve Pakistan’ın kuruluşuna giden sürecin başlamasında büyük etkisi olmuştu. Bu yönüyle İkbal, Mehmet Akif Ersoy’a da benzetiliyor.
Kanser yüzünden gözlerini kaybetti
İkbal, 1934’te kansere yakalandı. 1935-1937 yılları arasında Bhopal’da tedavi olan İkbal’in daha sonra gözleri de katarakt nedeniyle kapandı. İkbal, 21 Nisan 1938’de hayata gözlerini yumdu.
Cenazesi 70 bin kişiyle kılınan İkbal, Lahor’da defnedildi. Öldüğünde 61 yaşındaydı.
İkbal, Pakistan’da televizyon ve radyolarda düşünce dünyası üzerine yapılan programlar ve çeşitli etkinliklerle anılıyor.-Yenişafak