Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Din Psikolojisi Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ali Köse‘nin yürütücülüğünde ”Popüler Kültür, Popüler Dindarlık: Türk Toplumunda Türbe Fenomeni Üzerine Psiko-sosyolojik Bir İnceleme” başlıklı, son 2 yılı kapsayan bir araştırma yapıldı. Araştırmada aynı anabilim dalından Prof. Dr. Veysel Uysal, Doç. Dr. Ali Ulvi Mehmedoğlu ve Dr. Ali Ayten de görev aldı.
23 ilde 30 türbede 3 bin ziyaretçi üzerinde yapılan anket, gözlem ve mülakatlara dayanan TÜBİTAK destekli araştırmada, ankete katılanların yüzde 62’si kadın, yüzde 38’i erkeklerden oluştu.
Araştırmada, ”bu türbeyi ziyaret etmenizin sebepleri nelerdir” sorusuna araştırmaya katılanların yüzde 45’i sadece ”dua etmek”, yüzde 29’u ”dua edip dilekte bulunmak”, yüzde 16’sı ”ibret alıp tefekkür etmek’‘, yüzde 8’i ”gezip görmek” yanıtını verdi.
Türbelerde yazılan ilginç dilekler
Türbe alanlarındaki duvarlara veya türbe defterine yazılan örneklere de yer verilen araştırmaya göre ilginç bazı dilekler şöyle:
Sivas Gani Baba Türbesi:
”Mrb. Gani Baba, sana bir sürü dileklerde bulunuyoruz. Bunun farkındayız, ama bişi daha isteyecektim. Noolur 1,75 oliiim. Noolur!”
”Ben sağlıklı, mutlu, heyecanlı, maceralı bir hayat istiyorum. Ayrıca gitar istiyorum.”
Diyarbakır Hz. Süleyman Türbesi:
”Ya Hz. Süleyman, hırsızların kalbine merhamet ver ki, altınlarımı geri getirsinler.” (Kürtçe)
”Allah’ım kaynanamdan kurtar beni.”
Konya Tavus Baba Türbesi:
”Utku’ya okul, Serkan’a okul, Ekrem’e evlat, iş, Mehmet’e iş, hanım, Delal’e kısmet, ev, huzur.”
”Her şey çok güzel, teşekkürler. Umur.”
Rahatsızlıklarına şifa arıyorlar
Ziyaretçiler arasında çeşitli rahatsızlıklara çare arayanlar bulunduğunun da saptandığı araştırmada, kısırlık, romatizma, saç dökülmesi, arpacık, otizm, down sendromu, sara gibi doğrudan biyolojik rahatsızlıkların yanı sıra depresyon, iç sıkıntısı veya çocukların altını ıslatmaları gibi daha çok psikolojik problemler için de türbelerin ziyaret edildiği anlaşıldı.
"Türbeler bir tür ‘Güzin Abla’ görevi üstleniyor"
Araştırma sonuçlarını değerlendiren Prof. Dr. Ali Köse, araştırmanın türbelerdeki batıl inanç ve hurafeleri belirlemeye yönelik değil, insanları anlamaya yönelik bir çalışma olduğunu, sadece olayı belirlemek istediklerini, bir tür fotoğraf çektiklerini söyledi.
İnsanların türbelere daha çok sıkıntılı zamanlarında gittiklerini belirten Prof. Dr. Köse, şöyle devam etti:
”Türbe ziyareti insanlara ümit duygusu veriyor, olumlu beklenti içine girerek rahatlamalarını sağlıyor. Ayrıca, insanlar iletişim kurma duygusu yaşıyorlar. Belki kimselere anlatamadıkları dertlerini, isteklerini birisine anlatabildiklerini düşünerek rahatlıyorlar. Bu açıdan türbeler bir tür ‘Güzin Abla’ görevi üstleniyor.
Türbelerde sosyal kaynaşma ve yardımlaşma da gerçekleşiyor. İnsanlar birbirlerinin dertlerini paylaşıyor, kendileri gibi dertli başka insanlar olduğunu görüyor ve rahatlıyorlar.”