Grafoloji, yazı ve işaret anlamına gelen "grafo" ve bilim anlamına gelen "loji" kelimelerinden oluşuyor. Kişinin yazısına bakarak yazan kişinin karakterini çözümlemeyi amaçlayan; Avrupa’da ve Amerika’da üniversitelerde dersleri ve bölümü olan bir disiplin. Grafoloji el yazısını bilimsel olarak inceleyen, psikoloji ve sosyoloji gibi bilim dallarıyla etkileşimli bir bilim dalı.
Modern el yazısı incelemelerinin temelleri antik çağlara dayanıyor. Çinliler, Romalılar el yazısının kişiliğin ölçümünde kullanılan bir yöntem olduğunu biliyorlardı. 20. yüzyıla girerken Creppieux- Jamin, psikolog Alfred Binet’in grafolojinin bir kişilik testi olarak ilgilenmesine yol açmış. Berlin Üniversitesi’nden William Preyer el yazısı, ağız yazısı, ters el yazısı, ayak yazısı, dirsek yazısı arasındaki benzerlikleri incelemiş ve hangi uzuv kullanılırsa kullanılsın, kişinin el yazısının temel özelliklerinin değişmediğini tespit etmiş.
Çok uluslu firmalar kullanıyor
Grafoloji 1970’lerin başlarından itibaren personel seçme alanında kullanılıyor. Yönetim Danışmanı Melih Arat 1980’lerden sonra insan kaynaklarının gösterdiği gelişme ile personel seçim alanında daha yaygın kullanıma ulaştığını söylüyor: "Avrupa’da pek çok büyük şirket, özellikle orta ve üst kademe yönetici seçimlerinde kullanıyor. Fransa personel seçiminde bu yöntemi kullanan ülkeler arasında ilk sıralarda yer alıyor."
Grafoloji Türkiye’de ağırlıklı olarak adli tıp alanında kullanılıyor. Grafolojiden personel seçimi ile endüstride, hastalıkların bazılarının teşhisinde tıpta, suçluların belirlenmesi ile adli alanda, mesleğe yönlendirme ile eğitimde, rehberlik ve diğer benzeri uygulama alanlarında yararlanılıyor. Çok uluslu firmalar bu yöntemi oldukça kullanıyor. Grafoloji ile kişinin planlama ve organizasyon becerileri, takım çalışmasına yatkınlığı, esnekliği, idealleri, hedefleri, zaman kullanımı, motivasyon düzeyi, hedefleri, ayrıntılara verdiği önem, özgüven düzeyi, içe dönük ya da dışa dönüklüğü, sosyalleşme ihtiyacı gibi özellikleri analiz edilebiliyor. Bunun yanı sıra kişinin dikkat düzeyi, gelecekle ilgili hedeflerinin büyüklüğü, yaratıcılığı, ego merkezlilik düzeyi, kararlılığı gibi konularda çok net bilgiler sağlıyor.
Kişiliği yüzde 90 yansıtıyor
Yazıbilim analisti Ayşegül Gökmener: "Kişi, el yazısını yazarken deyim yerindeyse çıplaktır, el yazımızı kumanda edemiyoruz. Etmeye kalktığımızda bu dahi anlaşılır. Örneğin kişinin özgüven düzeyi ile ilgili parametreyi değiştirebilmesi neredeyse imkansızdır. Özgüveni düşük biri, özgüveni yüksek biri gibi yazamaz. El yazısını kontrol edemez. El yazısından karakter analizi ile insan kaynakları bölümlerinin personelde aradıkları yetkinliklerin olup olmadığını görebiliyoruz. Adayın o pozisyon için uygun olup olmadığını rahatça değerlendirebiliyoruz. Örneğin, işsiz kaldığı için muhasebeci olmaya razı birini görebiliriz. Sahip olduğu sertifikalar da bu iş için uygun olabilir. Ancak el yazısı bu kişinin sürekli projelerle uğraşacak, yenilikler mutlu olacak biri olduğu sonucunu verirse kişiyi başka bir pozisyon da değerlendirebileceğimizi keşfedebiliriz" diyor.
Personel seçimindeki mülakatların ve yapılan testlerin, adayı tanımaya dönük olduğunu söyleyen Arat, kullanılan tüm testlerin ve yapılan tüm mülakatların yine de adayla ilgili tam bir sonuç vermediğini belirtiyor. Birçok şirket eleman aldıktan sonra deneme süresinin sonunda elemanı işten çıkarıyor ya da personel devam etse de aslında o pozisyon için uygun olmadığı anlaşılsa da devam ediyor. El yazısından karakter analizi şirketlere elemanı bir başka pencereden de tanıma imkanı getiriyor. Bütün mülakatlar ve testlerle, el yazısından karakter analiziyle elde edilen sonuç aynıysa adayın doğru kişi ya da uygun olmayan kişi olduğu daha garantili bir şekilde belirleniyor. Arat, el yazısından karakter analizinin, bir insanın kişiliğini yüzde 90’a varan oranda yansıttığını söylüyor.
İş görüşmelerinde mülakatlardan sonra el yazısından karakter tahlilleri de kullanılmaya başlandı. Çizgisiz bir A4 kağıdına tükenmez kalemle yazılan yazı, kişi hakkında birçok bilgi edinilmesini sağlıyor. Kişinin planlama ve organizasyon becerileri, takım çalışmasına yatkınlığı, zaman kullanımı, motivasyon düzeyi, hedefleri bunlardan birkaçı.
Testler nasıl yapılıyor?
Grafoanaliz yapılacak kişiden, A4 boyutunda çizgisiz bir kağıda tükenmez kalemle içeriği önemli olmaksızın yazı yazması isteniyor. Başvurular sırasında genellikle özgeçmiş ya da başvurduğu işi neden istediği hakkındaki görüşlerini yazması talep ediliyor. Böylece analiz için değerlendirilecek yazı örneği oluşmuş oluyor. Yazı örneği alındıktan sonra başvuranlardan bu konuda izin isteniyor. Sizin el yazınızı da analiz için kullanabilir miyiz deniyor. Ancak el yazısı örneği almadan bunu belirtecek olursa, kişi gerilim altında kendi el yazısına benzemeyen bir yazı üretmeye çalışabilir. Personel seçiminde kullanılacak bir analiz 30 dakikada yapılabilir. Ancak raporun yazılması 90 dakikayı bulabilir. Çok ayrıntılı bir analiz isteniyorsa bu analiz daha uzun sürüyor.