Osmanlı’nın kaleleri ve geleneksel çarşılarını ele alan sempozyumların üçüncü ayağı olan ”Osmanlı Coğrafyasında Mahalle Kültürü Sempozyumu”, Bursa’daki Atatürk Kongre Kültür Merkezi’nde (AKKM) devam ediyor.
Bursa Büyükşehir Belediyesinin, Tarihi Kentler Birliği (TKB) ve Çevre ve Kültür Değerlerini Koruma ve Tanıtma Vakfı (ÇEKÜL) ile ortaklaşa düzenlediği sempozyumun öğleden sonraki bölümünde, şehir yaşamının vazgeçilmez unsurlarından mahalle kavramının tarihsel süreç içerisindeki değişim seyrine ışık tutuldu.
Çeşitli üniversitelerden bilim insanlarının tebliğlerde bulunduğu sempozyumda, modern yaşamın kıskacındaki mahalle olgusunun geleceğine ilişkin öngörüler ele alındı.
Bilkent Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Özer Ergenç, Osmanlı toplum hayatında mahalle ve mahallelik kavramıyla aidiyetlik duygusu arasında yakın bir ilişki bulunduğunu belirterek bunun, Anadolu coğrafyası başta olmak üzere tüm imparatorluk toprakları için geçerli bir tespit olduğunu dile getirdi.
Osmanlı’nın ilk başkenti Bursa’da da bu gerçeğin yüzyıllar boyunca yaşandığını vurgulayan Ergenç, şöyle devam etti:
”Tarihi İpek Yolu üzerinde bulunan Bursa, yüzyıllar boyu çeşitli kültürlere ev sahipliğinde bulunmuş, tarihin nefes alıp verdiği bir şehir. Bursa;nın Türk tarihi açısından önemi ise Osmanlı;nın ilk başkenti olmasıyla başlar. 6 padişahın hüküm sürdüğü Bursa, Osmanlı sosyal hayatının tüm renklerini bünyesinde barındırır. Dolayısıyla, Osmanlı;ya ruh veren mahalle yaşamından en renkli kesitleri Bursa;nın kent sosyolojisinde görmek mümkün.”
Mahalle ve mahallelilik kavramının yerini, dev blokların çevrelediği site yapılanmalarının aldığına dikkat çeken Ergenç, bu durumun komşuluk ilişkilerinin de sonunu getirdiğini vurguladı.
Bahçeşehir Üniversitesi Öğretim Üyesi Dr. İklil Selçuk ise Osmanlı mahallelerindeki üretim ve kadın emeğinden söz etti. Kadınların mahalle yaşamında aktif görevler üstlendiğine işaret eden Selçuk; dokumacılık, nakış dikiş, ebelik, süt annelik, temizlik, mısır satma, seyyar satıcılık gibi işlerde kadın girişimcilerin söz sahibi olduğunu dile getirdi.
Bilkent Üniversitesi Tarih Bölümü Başkanı Dr. Mehmet Kalpaklı ise Osmanlı şehirlerine hayat veren yegane unsurun mahalle kültüründen kaynaklandığını vurguladı.
Evliya Çelebi’nin Seyahatnamesi’nde bu durumu çarpıcı ifadelerle dile getirdiğini anlatan Kalpaklı, mahalle kültürünün yaşatılabilmesi için mahalle müzelerine ihtiyaç olduğunu söyledi.
AA