Türkiye Cumhuriyeti’nin ekonomik temellerinin atıldığı 1. İzmir İktisat Kongresi’nde de gündeme gelen konulardan biri de kabotajdır. Bu süreçte bir yasa taslağı hazırlanır, amaç kapitülasyonlarla yabancılara terk edilen deniz varlığına hakim olmaktır.
Kabotaj Kanunu 19 Nisan 1926 tarihinde TBMM’de kabul edildi ve 1 Temmuz 1926 tarihinde yürürlüğe girdi. ”Kurtuluş Savaşı’nın denizlerdeki zaferi” olarak nitelenen düzenlemenin yürürlüğe girmesiyle yabancıların deniz ticaretindeki hakimiyeti son buldu.
Mustafa Kemal Atatürk, TBMM’nin 1 Kasım 1926 tarihindeki yasa yılı açılışında yaptığı konuşmada, ”Kabotajın, bu yıl içinde özellikle ve tümüyle Türk bayrağına dönüşü gerçekleşmiştir. Bu olayı övünçle anmak isterim. Bu olay yüzyıllardır süren engellere karşı ulusal iradenin elde edebildiği başarılardandır” diyerek konunun önemini vurgulamaktadır.
Peki diğer belli başlı önemli olayları merak ediyor musunuz?
27 Haziran
1363- Türk devletinde ilk düzenli ordu kuruldu.
1587- Kaptanıderya Kılıç Ali Paşa öldü.
1878- Gazeteci ve yazar Ahmet Mithat Efendi, ”Tercümanı Hakikat” adlı günlük gazeteyi çıkarmaya başladı.
1905- Çarlık Rusyasının Karadeniz’deki en büyük savaş gemisi Potemkin’de bozuk kumanyaya karşı isyan başladı. Deniz eri Matyuşenko’nun önderliğini yaptığı ayaklanma, Çar’ın ordu üzerindeki otoritesini sarstı.
1924- Verem aşısı, Valmette tarafından keşfedildi.
1938- Rus asıllı ABD’li pilot İgor Sikorsky, 1909’dan beri üzerinde çalıştığı ”helikopter”in patentini aldı. Sikorsky, geliştirdiği ilk donanımlı helikoptere ”VS-300” adını verdi.
1946- Müttefikler, On İki Ada’nın Yunanistan’a verilmesini kararlaştırdı.
1949- Dünyanın ilk jet uçağı ”De Havilland Comet”, yıllarca süren gizli ve yoğun çalışmalardan sonra ilk uçuşunda, Hatfield’daki denemelerin ardından pilot yüzbaşı John Cunnigham’ın yönetiminde havalandı.
1950- İlk nükleer santral, Rusya’da, Moskova’nın 55 mil uzağında Obninsk’te açıldı.
1998- Adana’da 6.3 şiddetindeki depremde 210 kişi öldü, binden fazla kişi yaralandı.
28 HAZİRAN
M.Ö. 209- Türk Kara Kuvvetleri kuruldu.
1862- ”Tasviri Efkar” gazetesi, Şinasi tarafından çıkarılmaya başlandı.
1914- Avusturya tahtının veliahdı Arşidük Franz Ferdinand ve eşi Hohenburg Düşesi, 19 yaşındaki Sırp milliyetçisi Gavrilo Princip tarafından Saraybosna’da öldürüldü. Avusturya, bu olayı gerekçe göstererek Sırbistan’a savaş ilan etti ve I. Dünya Savaşı başladı.
1919- I. Dünya Savaşı’nı resmen sona erdiren Versailles Antlaşması imzalandı.
1923- Darülfünun, Mustafa Kemal’e ”Fahri Müderrislik Şahadetnamesi” gönderdi.
1928- Almanya’da sosyalist Herman Müller ”Şansölye” olarak göreve başladı.
1933- Anıtlar Yüksek Kurulu oluşturuldu.
1938- Türk Basın Birliği Kanunu kabul edildi.
1943- Şair Yahya Kemal, Cumhuriyet Halk Partisinin sanat danışmanı oldu.
1945- Cumhuriyet gazetesinin kurucusu Yunus Nadi Abalıoğlu, Cenevre’de, 65 yaşında yaşama veda etti.
1966- Tarihçi, DP kurucularından Profesör Fuad Köprülü, İstanbul’da trafik kazası sonucu kaldırıldığı hastanede hayatını kaybetti.
1968- Yunus Nadi Armağanı’nı ”Yorgun Savaşçı” romanıyla Kemal Tahir aldı.
2000- ABD, Küba’ya karşı 41 yıldır uyguladığı ambargoyu yumuşatmayı kararlaştırdı.
2007- Türk halk müziği sanatçısı Zehra Bilir, İstanbul’da vefat etti.
29 HAZİRAN
1871- İlk sendikacılık yasası, İngiltere Parlamentosunda onaylandı.
1868- Namık Kemal ve Ziya Paşa tarafından Yeni Osmanlılar Cemiyetinin yayın organı olarak düşünülen ”Hürriyet” gazetesi, Londra’da yayımlanmaya başlandı.
1925- Diyarbakır İstiklal Mahkemesince 28 Haziran 1925’te idama mahkum edilen Şeyh Sait ve 46 yandaşının cezası yerine getirildi.
1933- Sivas-Erzurum demiryolunun yapımına başlandı.
1934- 1930’ların başında ”Dünyanın en yaşlı adamı” olarak ABD’ye davet edilen, 1777 Bitlis doğumlu Zaro Ağa; nüfus kağıdına göre 157, doktoruna göre 130 yaşında öldü. Otopsi yapıldı; beyni, kalbi, ciğerleri bilimsel araştırma amacıyla çıkarıldı.
1938- İstiklal Mahkemeleri kararıyla mahkum olanlarla 150’likler adı verilen listede bulunanlar hakkındaki Af Kanunu TBMM’de kabul edildi.
1939- Hatay Meclisi, son toplantısını yaptı ve oybirliğiyle ana vatana katılma kararı aldı.
1954- Türkiye Gazete Sahipleri Sendikası kuruldu.
1971- Türkiye’de haşhaş ekimi yasaklandı. ABD ile yapılan anlaşmaya göre, Türkiye, 1972’den itibaren haşhaş ekmeyecek, buna karşılık ABD haşhaş ekimi yapılan yedi ildeki üreticiye verilen baş fiyatın iki misli tutarında tazminat ödeyecekti.
1982- İsrail, Lübnan’ı işgal etti.
1989- Şair, dilci, çevirmen Tahsin Saraç 59 yaşında öldü.
1991- Slovenya ve Hırvatistan’ın bağımsızlıklarını ilan etmeleri üzerine Yugoslavya’da iç savaş başladı.
1995- Ankara Büyükşehir Belediye Meclisi, ”Hitit Güneşi” amblemini değiştirdi.
1999- Ankara 2 Numaralı Devlet Güvenlik Mahkemesi, İmralı Adası’nda yargılanan terör örgütü PKK’nın elebaşı Abdullah Öcalan’ı, TCK’nin 125. Maddesi gereğince ”vatana ihanet” suçundan idama mahkum etti.
30 HAZİRAN
1913- II. Balkan Savaşı başladı.
1921- Mustafa Kemal’in öncülüğünde Çocuk Esirgeme Kurumu (Himayei Etfal Cemiyeti) kuruldu. 25 Nisan 1983’de lağvedilen kurum, 24 Mayıs 1983’te Sağlık Bakanlığına bağlı ”Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu” adıyla yeniden oluşturuldu. Kurum 1989’da Başbakanlıka bağlandı.
1921- Çin Komünist Partisi kuruldu.
1927- Mustafa Kemal (Atatürk) ve İsmet (İnönü) paşalar, askerlikten emekliye ayrıldı.
1934- Demiryolu Elazığ’a ulaştı.
1936- Margaret Mitchell’in, Pulitzer ödülü kazanan, filme aktarılan ”Rüzgar Gibi Geçti” adlı kitabı yayımlandı.
1938- ”Süperman” çizgi roman kahramanları arasına girdi.
1939- TBMM, Hatay’ın ana vatana katılmasını onayladı.
1943- Seyhan Barajı açıldı.
1948- Toplum bilimci ve siyaset adamı Prens Sabahattin, İsviçre’nin Neuchatel kentinde öldü.
1967- Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi eski dekanlarından, hukukçu ve siyaset adamı Prof. Dr. Yavuz Abadan 62 yaşında Ankara’da öldü.
1971- Dünyaya dönen uzay aracı Soyuz II’deki üç kozmonot ölü bulundu.
2002- Japonya ve Güney Kore’deki 17. Dünya Futbol Kupası’nda Türkiye (A) Milli Takımı tarihinde ilk kez üçüncü oldu.
2004- Türk sinemasının iyi kalpli kötü adamı Hüseyin Baradan 72 yaşında vefat etti.
1 TEMMUZ
1683- Kara Mustafa Paşa komutasındaki Osmanlı orduları, Viyana önlerine geldi.
1736- 23. Osmanlı Padişahı III. Ahmet öldü.
1798- Napolyon, İskenderiye’ye çıkarak Mısır’ı işgale başladı.
1839- Padişah II. Mahmut öldü; yerine Sultan Abdülmecit geçti.
1904- Dilci, roman yazarı Şemseddin Sami 54 yaşında öldü.
1911- Kandilli Rasathanesi kuruldu.
1920- Ankara’da subay yetiştirilmek üzere ”Sunuf-u Muhtelife Zabit Namzetleri Talimgahı” açıldı.
1925- İlk piyango, Türkiye Tayyare Cemiyeti Mektepleri yararına düzenlendi.
1926- Deniz taşımacılığına ve ticaretine ilişkin esasları düzenleyen ”Kabotaj Kanunu” yürürlüğe girdi.
1926- İlk Türk Ceza Kanunu yürürlüğe girdi. Kanun, 1889 İtalyan Zanardelli yasası esas alınarak hazırlandı.
1927- İstanbul’dan 16 Mayıs 1919’da ayrılan Mustafa Kemal, kurtuluştan sonra ilk kez İstanbul’a gelişinde büyük törenlerle karşılandı.
1929- Ankara-İstanbul arasında ilk telefon bağlantısı kuruldu.
1933- Denizyolları İşletmesi kuruldu.
1935- Mimar Sinan’ın biyolojik ve morfolojik yapısını incelemek üzere mezarı açıldı.
1955- Bilim ve siyaset adamı Dr. Adnan Adıvar, İstanbul’da öldü.
1974- Arjantin Devlet Başkanı Juan Peron öldü; yerine eşi İsabel Peron geçti.
1984- TRT, televizyonda tamamen renkli yayına geçti.
1988- Sovyetler Birliği’nde Komünist Partisi, Gorbaçov’un ”Perestroika” politikasını onayladı.
1989- Siyaset adamı ve diplomat Hasan Esat Işık öldü.
1994- Filistin Kurtuluş Örgütü lideri Yaser Arafat, 27 yıllık sürgünden sonra Filistin topraklarına ayak basarak Gazze’ye gitti.
1996- Türkiye’nin ilk nükleer reaktörü Çekmece Nükleer Araştırma ve Eğitim Merkezinde yapılmaya başladı.
1997- Hong Kong, 156 yıllık İngiliz yönetiminin ardından Çin egemenliğine girdi.
2006- Çin, dünyanın en uzun demiryolunu hizmete açtı. 5 bin 72 kilometrelik demiryolu Tibet’i Çin’e bağlıyor.
2008- ”Ergenekon” soruşturması kapsamında, Atatürkçü Düşünce Derneği (ADD) Genel Başkanı emekli Orgeneral Şener Eruygur, emekli Orgeneral Hurşit Tolon, Ankara Ticaret Odası (ATO) Başkanı Sinan Aygün ile Cumhuriyet gazetesi Ankara Temsilcisi Mustafa Balbay’ın da aralarında bulunduğu çok sayıda kişi gözaltına alındı.
2 TEMMUZ
1556- Fransız astrolog, fizikçi ve kahin Nostradamus öldü.
1900- Alman Ferdinand von Zeppelin’in yaptığı hava aracı denendi ve başarılı oldu. Araca ”Zeplin” adı verildi.
1917- Yunanistan, Osmanlı devletine savaş ilan etti.
1932- Birinci Türk Tarih Kurultayı, Atatürk’ün huzurunda Ankara Halkevi’nde toplandı.
1932- Keriman Halis, Türkiye Güzellik Kraliçesi seçildi.
1937- Uçakla ilk dünya turu için yola çıkan A. Earhart ve Fred Noonan kayboldu.
1951- Savarona gemisi, Türk Deniz Kuvvetlerine devredildi.
1955- Kurtuluş Savaşı kahramanlarından, İstiklal Madalyası sahibi ”Kara Fatma” İstanbul’da öldü.
1961- ABD’li roman ve öykü yazarı Ernest Hemingway, Idaho’daki evinde av tüfeğiyle intihar etti.
1972- Bülent Ecevit, CHP Genel Başkanı seçildi.
1977- ”Lolita”nın yazarı, romancı Vladimir Nabokov öldü.
1990- Mina’da şeytan taşlamaya giden hacı adayları tünelde sıkıştı; 609’u Türk, 1426 kişi öldü.
1993- Pir Sultan Abdal Şenlikleri için Sivas’ta bulunan yazar ve sanatçıların kaldığı Madımak Oteli bir grup tarafından kuşatılarak ateşe verildi; 37 kişi yanarak ve dumandan öldü. Ölenler arasında yazar Asım Bezirci, şair Behçet Sefa Aysan, şair Uğur Kaynar, ozan Hasret Gültekin, ozan Nesimi Çimen, ozan Muhlis Akarsu ile fotoğraf sanatçısı karikatürist Asaf Koçak da bulunuyordu.
1996- Türk halk müziği sanatçısı Saniye Can vefat etti.
1997- Öğretim üyeleri ve yükseköğrenim öğrencilerine sınırlı siyaset yapma serbestisi getiren yasa TBMM’de kabul edildi.
2004- Ağrı’nın Doğubayazıt ilçesinde 5.2 büyüklüğündeki depremde 18 kişi öldü.
2004- Van’da Ordu Caddesi’nde Vali Hikmet Tan’ın makam aracı geçtiği sırada, bomba yüklü bir kamyonda patlama oldu. Tan, patlamadan yara almadan kurtuldu, 5 kişi öldü.
2006- Kırıkkale’de, yaklaşık 25 milyon yıl önce yaşadığı sanılan, ”karada yaşamış en büyük memeli” olan bir gergedan türü Baluchitherium’un fosilleri bulundu. Türkiye; Pakistan, Kazakistan, Çin ve Moğolistan’dan sonra Baluchitherium’un fosilleri bulunan beşinci ülke oldu.
2007- Agos gazetesi Genel Yayın Yönetmeni Hrant Dink’in öldürülmesiyle ilgili 12’si tutuklu 18 sanık hakkında açılan davanın ilk duruşması İstanbul 14. Ağır Ceza Mahkemesinde başladı.
3 TEMMUZ
1462- Midilli Adası, Osmanlı ordusu tarafından fethedildi.
1918- 1909’da tahta çıkan Padişah V. Mehmet Reşat öldü; yerine VI. Mehmet Vahdettin geçti.
1919- Mustafa Kemal Paşa, Rauf Bey (Orbay) ve beraberindekilerle Erzurum’a gelişinde sevgi gösterileriyle karşılandı.
1941- Devlet Konservatuvarı ilk mezunlarını verdi.
1946- Şair Muzaffer Tayyip Uslu 24 yaşında öldü.
1962- Cezayir’deki 132 yıllık Fransız egemenliği sona erdi; Cezayir bağımsızlığını kazandı.
1969- Türkiye’deki Amerikan üslerinin mülkiyeti Türkiye’ye geçti.
1972- Gazeteci, çevirmen Hasan Ali Ediz 68 yaşında öldü.
1988- İstanbul Fatih Sultan Mehmet Köprüsü açıldı. 887 milyon dolara mal olan bin 90 metre uzunluğundaki köprünün yapımı 2,5 yıl sürdü.
1993- Vergi numaralı yaşam başladı.
1994- Besteci Sadi Hoşses 82 yaşında öldü.
1999- Ses sanatçısı Sevim Tuna öldü.
2000- Sinema sanatçısı Kemal Sunal, film çekimi için Trabzon’a gitmek üzere bindiği uçakta kalp krizi geçirerek vefat etti.
2008- Tekirdağ Saray ilçe cezaevinde bir yıldır yatan eski Deniz Kuvvetleri Komutanı İlhami Erdil tahliye edildi.
İnternet Haber