Askerlerin “disko” diye tabir ettiği, askerlerin disiplinsizlik gerekçesiyle kışladaki cezaevinde tutulmasını, AİHM mahkûm etti. Bu karar binlerce askere tazminat kapısını da açtı.
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, Türkiye açısından, askeri disiplin sistemini yakından etkileyecek, binlerce askerin tazminat kazanabilmesini sağlayacak tarihi bir karara imza attı. Askerler arasında "disko" olarak tabir edilen, bir emre uymayan ya da disiplinsiz davranış sergileyen askerlerin, komutan talimatıyla kışla içerisinde cezaevi olarak düzenlenmiş bir odada tutulmasına yönelik uygulama, AİHM tarafından mahkum edildi.
AİHM, özgürlükten yoksun bırakma kararlarının ancak yetkili bir yargı organı tarafından verilebileceğini, bu karara yönelik itirazın da yine ancak bir yargı organınca görüşülmesi gerektiğini belirterek, askeri makamlar tarafından verilen özgürlükten yoksun bırakmaya yönelik kararların insan hakkı ihlali olduğunu karar altına aldı. Türkiye’yi askere 9 bin euro tazminat ödemeye mahkum eden AİHM, geçmiş yıllarda da bir benzerine imza attığı kararını tekrarlayarak benzer olaylarda sistematik olarak ceza vereceğini ortaya koydu.
AİHM’nin nisan ayında verdiği, gerekçesinin yazımı yeni tamamlanan kararı, İnsan Hakları Ortak Platformu’nun İzlem adlı dergisinde yer aldı. Karara konu olay, 2007’de, Diyarbakır’da yaşandı. Diyarbakır’da askerlik yapan E.P. garnizonu izinsiz terk etmesi nedeniyle birlikteki yüzbaşı tarafından Askeri Ceza Kanunu’nun disiplin cezalarını düzenleyen 171. maddesi uyarınca, 7 gün hapse mahkum edildi.
Karara itiraz eden E.P.’nin başvurusu, yüzbaşının birlikteki üssü konumundaki albay tarafından da reddedildi. E.P., bu nedenle 7 gün süresince, kışla içerisindeki nezarethanede alıkonuldu. E.P., bunun üzerine AİHM’ye başvurdu.
Disiplin istisnasıyla kabul
Olağan koşullarda, disiplin cezalarıyla ilgili başvuru hakkı tanımayan AİHM, konunun özgürlükten yoksun bırakmayla ilgili olmasını gerekçe göstererek, başvuruyu kabul etti. AİHM, özgürlükten yoksun bırakma kararlarının ancak yetkili bir yargı organı tarafından verilebileceğini, bu karara yönelik itirazın da yine ancak bir yargı organınca görüşülmesi gerektiğini belirterek, askeri makamlar tarafından verilen özgürlükten yoksun bırakmaya yönelik kararların insan hakkı ihlali olduğunu karar altına aldı.
Her asker tazminat alabilecek
AİHM, E.P.’ye, Türkiye’nin 9 bin euro tazminat ödemesi gerektiğine hükmetti. Karara göre, Türkiye, yasalarında değişiklik yapmazsa, askerlik hizmeti sırasında, komutan kararıyla kısa süreli hapse mahkum edilen tüm askerler, cezanın haklı ya da haksız olduğuna bakılmaksızın, AİHM’ye başvurarak tazminat alabilecek. AİHM, geçmiş yıllarda da benzer bir olayda Türkiye’yi tazminata mahkum etmişti. AİHM’nin davanın esasına girmeksizin verdiği tazminat kararları, askerlere sıklıkla uygulanan bu cezalar nedeniyle yapılan her başvurunun tazminatla sonuçlanabileceğini gösteriyor.
Anayasa Mahkemesi de geçtiğimiz yıllarda, aynı kanunun sivil memurlara da disiplin hapsi verilebilmesine olanak sağlayan düzenlemesinin iptali istemini görüşmüş, ancak iptal istemini reddetmişti.
Milliyet