Solun haylaz dâhisi, akademik rock yıldızı Slavoj Zizek İstanbul’a geliyor.
Siyasete, kültüre, topluma ‘yamuk’ bakan, Twitter’den günlük felsefe yapan düşünür Slavoj Zizek, 2-3 Aralık’ta Boğaziçi Üniversitesi’nde konferans verecek. Konuları ise İsrail-Filistin sorunu üzerinden ‘laiklik ve din’ ile ‘Hollywood sineması’.
Ekonomik krizin ardından Karl Marx yeniden ‘keşfedildi’… Oysa günümüz dâhisi Slavoj Zizek’e kulak verirsek, Marks’ı bugün Wall Street’te bile sevenler var. Küresel ekonominin merkez üssü Wall Street’te, Marx’ın hayaletinin bir süperstar edasıyla dolaşması şaşırtıcı gibi görünse de aslında değil. Çünkü Zizek’e göre gördüklerimiz aslında göründüğü gibi olmayabilir. Ona göre sistemin çelişkilerinin farkına varmak için biraz ‘yamuk’ bakmayı bilmek gerekiyor.
140 KARAKTERLE ANLIK ANALİZ!
Yamuk Bakmak: ‘Popüler Kültürden Lacan’a Giriş’ kitabının yazarı Zizek, her şeye ‘yamuk’ bakabilen biri. Fransız, Alman ve Amerikan tuvaletlerini karşılaştırıyor, oradan Leninizm’e geçiyor, sonra yönetmen David Lynch’in ‘Lost Highway’ (Kayıp Otoban) filmi üzerine ‘Gülünç Yücenin Sanatı’ ismiyle ayrıntılı bir analiz yapıyor. Fransa Cumhurbaşkanı Nicholas Sarkozy ile Carla Bruni’nin popüler evliliği üzerine iki çift laf etmeden geçmiyor. Zizek, Abercrombie markası için reklam metni yazan, Twitter’da, 9 bin 602 kişi tarafından izlenen ‘zizekspeaks’ (Zizek Konuşmaları) sayfasında 140 karakteri geçmeyecek ‘anlık’ analizler yapan bir düşünür.
Marx, Irak, Lacan, David Lynch sineması, Elysee Sarayı’nın medyatik âşıkları… Dünyada Zizek’in zihnini meşgul etmeyen hiçbir şey yok gibi.
LACAN KONUŞMAK NEFES ALMAK GİBİ
Çocukluğu Tito’nun Yogoslavyası’nda geçen Zizek, 1949’da Yugoslavya’nın bir bölümü olan Slovenya’da doğdu. Slovenya’da Ljubljana Üniversitesi’ndeki görevinin yanı sıra Chicago, Colombia, Princeton üniversitelerinde misafir profesör olarak ders veriyor. Felsefe doktorasını Ljublijana Üniversitesi’nde yaptı, psikanaliz eğitimi gördüğü Paris’te ise psikanalist Jacques Lacan’ın öğrencisi Jacques-Alain Miller ile çalıştı. Siyaseti, toplumu, sinema filmleri başta olmak üzere popüler sanat ürünlerini Lacancı analizlerle yeniden okuyan Zizek için, Lacan ve Hegel tartışmak nefes almak gibi. Zizek, üniversitelerdeki görevlerinin dışında aktif siyaset yapıyor. 1990’da Slovenya Cumhuriyet Başkanlığı için Slovenya Liberal Demokrat Partisi’nden adaylığını koydu. İlk eşinden boşandıktan sonra Analia Hounie ile evclendi.
KÜRT SORUNU VAR MI, AÇILIM’ AÇILIM MI?
Zizek’e göre sokak eylemleri, çevreci, feminist, anti- ırkçı kampanyalar günümüzde sistemi yıkma işlevi görmüyor. Aksine, kurulu küresel sistemin devamını sağlıyor. Yani “Özgürlükse onu da biz veririz” diyen sistem, bunları çoktan kendi devamını sağlayan araçlar haline getirmiş. Zizek bunu, “İnsancıl, siyaseten doğrucu eylemler global olarak ‘her şey olduğu gibi kalsın’ formülüne dayanır” diye açıklıyor.
İnanmayanlar için örnekleri bol: Microsoft’un patronu, dünyanın en zengin adamı Bill Gates’in fakir Afrika için eylem yaptığı, ABD eski başkan yardımcısı Al Gore’un çevreci olduğu bir dünyada yaşıyoruz. Solcu olduğunu söyleyen IMF Başkanı Kahn’ın İstanbul’da ‘ayakkabılı protesto’ karşısında ‘Bırakınız çocuklar eylem yapsın’ tavrı da buna güzel bir örnek. Zizek, ‘Bugün etnik, dinsel veya cinsiyetci şiddetle mücadele etmek isteyen için uluslararası, devlet ve şirket fonlarına ulaşmaktan daha kolay bir şey yok’ diyor. Onun çerçevesinden bakarsak Kürt sorunu aslında artık sorun değil, ‘açılımın’ da açılım olmadığı söylenebilir.
TÜRKÇE’DE YAYINLANAN KİTAPLARI
– Gülünç Yücenin Sanatı: David Lynch’in ‘Kayıp Otoban’ı Üzerine
– İdeolojinin Yüce Nesnesi
– Kırılgan Temas
– Yamuk Bakmak: Popüler Kültürden Lacan’a Giriş
– Ödünç Alınan Irak Çaydanlığı
– Lenin Üzerine
– Gıdıklanan Özne
– Paralaks
– Önce Trajedi Sonra Komedi
BOĞAZİÇİ PROGRAMI: Hollywood ideolojisiyle laikliği yamultacak!
Slavoj Zizek, ‘akademik rock yıldızı’ ve ‘kültürel teorinin Elvis’i gibi ‘kinaye’li ifadelerle tanımlanıyor. Ama 21’inci yüzyılın en önemli düşünürlerinden biri olduğunu da kimse reddetmediyor.
GEÇEN yıl Bilgi Üniversitesi’nde konferans veren Zizek, bu yıl Boğaziçi Üniversitesi’nde 3-4 Aralık’ta düzenlenecek konferans ve film gösteriminden oluşan iki günlük etkinliğe katılmak için yine Türkiye’de olacak.
Zizek’in kitaplarını Türkçe yayınlayan Ecore Yayınları ile Boğaziçi Üniversitesi ’nin düzenlediği etkinliğe İsrailli sinemacı-yazar Udi Aloni de katılıyor.
Zizek ilk gün ‘Post-İdeolojik Dünyada İdeoloji: Hollywood’ başlıklı konuşmada, “Hollywood ideolojik bir makinadır” klişesini kendi ‘yamuk’ bakışıyla yeniden yorumlayacak. İkinci gün Zizek ve yönetmen Aloni din ve laik gibi Türkiye’de çok tartışılan iki ağır konuyu İsrail-Filistin sorunu üzerinden ele alacak.
Belgeseli bile ‘yatak’ rahatlığında
YAPIMCI-yönetmen Astra Taylor’ın çektiği ‘Zizek!’ adlı belgesel, klasik filozof biyografilerinden çok farklı… Taylor ve ekibinin 1.5 yıl emek verdiği belgeselde Zizek; seminer, tartışma, kürsü, TV programı gibi sıkıcı ‘set’lere hapsedilmiyor. Bir dükkandan DVD alırken, yatak odasında çıplakken, otobüste seyahat ederken, film seyrederken karşımıza çıkıyor. Kütüphanesine kapanmış, başı önde okumaktan kamburu çıkmış, parmak uçları sigaradan saramış tiryaki bir filozof yok karşımızda… Çünkü o, ‘Alman felsefesi’, ‘Fransız Devrimi’ ve ‘İn giliz politik ekonomisi’ arasındaki farkı bu milletlerin ‘tuvalet’ tasarımlarını referans vererek açıklayan bir ‘akademik rock yıldızı’… Çünkü o, kapitalist sistemin eğlenceyi öldürdüğüne inanan ‘kültürel teorinin Elvis’i’… 2006 yılında İstanbul Film Festivali’nde de gösterilen ‘Zizek!’ büyük ilgi görmüştü.
Yakın asistan!
– Zizek 2004 yılında, Arjantinli model Analia Hounie ile evlendi. İlk eşi Renata Salecl, ‘kriminoloji’ alanında uzmanlaşmış bir akademisyendi.
– Filozofun kendisinden 29 yaş küçük eşi Hounie ile Arjantin’de verdiği bir konferans sırasında tanıştı. Psikanaliz, Marx ve Hegel düşkünü ‘entelektüel model’in, Buenos Aires’teki konferans salonunda Zizek’e duyduğu hayranlığı ve hayranlığın ötesindeki hislerini ‘açık açık’ ifade ettiği, ilişkilerinin de o gün başladığı biliniyor. Modelliği bırakan Hounie, şimdi eşinin kitaplarını yayına hazırlıyor, ‘yakın asistanlık’ görevi yapıyor.