"Savaş ve Barış", "Anna Karenina", "Hacı Murat" ve başka ünlü eserleri kaleme alarak dünya edebiyat tarihinin önemli yazarlarında Lev Tolstoy, ölümünün 100’üncü yıl dönümünde anılıyor.
"Tolstoy’suz yüz yıl" başlığı ile Rusya dahil dünyanın çeşitli yerlerinde düzenlenen anma törenlerinde büyük yazar Tolstoy’un eserleri, düşünceleri ve felsefi görüşleri ele alınıyor. Kendisiyle, yazarlık faaliyetiyle ilgili çeşitli sergiler, konferanslar ve açık oturumlar yapılırken, dünya televizyon kanallarında sunulan belgesel filmler de ilgiyle izleniyor.
Soylu bir ailenin çocuğu olarak 1828’te dünyaya gelen Rus yazar, anne ve babasını erken yaşlarında kaybetti. Almanca ve Fransızca öğrendi. 1851’de Kafkaslarda askeri eğitime başladı. Kırım savaşına katıldı ve yaşadıklarını "Sivastopol Hikayeleri" olarak kaleme aldı. "Çocukluk", "Kozaklar", "Hacı Murat" ve başka eserleri yazdı. Daha sonra başta Avrupa olmak üzere yurtdışı gezilerine çıktı.
Memleketine döndü ve doğduğu Yasnaya Polyana’da köy okulu açarak kendini halk eğitimine atadı. Sofya ile evlenen Tolstoy’un on üç çocuğu oldu. 1863 yılında dev "Savaş ve Barış" eserini yazmaya başladı ve altı yılda tamamladı. 1873’te bir diğer klasik eseri "Anna Karenina"yı kaleme almaya başladı ve üç yılda bitirebildi.
İSLAMİYET’E BÜYÜK SAYGISI VARDI
Rus Ortodoks Kilisesi de Tolstoy’un düşüncelerini yanlış anladı. Aslında Allah’a inancı sonsuz idi. Kilisenin bazı düşüncelerine katılmıyordu. Ayrıca İslam’a büyük saygısı vardı.
Tolstoy’un İslam’la ilgili olumlu düşünceleri eski Sovyet rejiminde kamuoyundan saklanmıştı. Sovyetler’in çöküşü sırasında o "sır" ortaya çıktı: 1909 yılında ölümünden bir yıl önce Çar ordusunda Azeri kökenli General İbrahim Ağa Vekilov’un Rus eşi, Tolstoy’a mektup yazıyor.
General eşi, mektubunda biri üniversitede, diğeri askeri okulda okuyan iki oğlunun babalarının İslam’a ilgi duyduğunu anlattı. Bu durumda Rus yazara Ortodoks olarak kendisinin ne yapması gerektiği hususunda yardım istedi. Tolstoy Vekilova’ya şu cevabı verir:
"Muhammediliğe (İslamiyet), Hristiyan dininden daha fazla önem vermelerine gelince, ben tüm kalbimle buna katılıyorum. Bunu söylemek ne kadar tuhaf. Ama benim için Muhammedilik, Haça tapmakla mukayese edilmeyecek kadar üstündür… Eğer insan seçme hakkına sahip olsaydı, aklı başında olan her Hristiyan ve her bir insan .. tereddüt etmeden Muhammediliği, tek Allah’ı ve O’nun peygamberini kabul ederdi."
HERKESTEN KÜSEREK KAÇMAYA ÇALIŞTI; AMA…
Tolstoy, eşiyle son yıllarında geçinemiyordu ve yaşadığı geçimsizliğe restini çekti: Herkesten küserek doğma büyüme yeri Yasnaya Polyana’daki evini terk etti. 20 Kasım 1910’da Bulgaristan’a gitmeye çalışırken zatürreye yakalandı ve Lipetsk bölgesinde küçük bir tren garında hayatını kaybetti. Vasiyeti üzerine Yasnaya Polyana’daki çiftliğinde toprağa verildi.
Sovyet rejimi de Tolstoy’u "ressam" gibi tanıtarak düşünür yönünü kabul etmedi. ABD ve İtalya 1956 yılında Tolstoy’un eseri üzerine "Savaş ve Barış" filmini çevirince Sovyet yönetiminin "aklı başına geldi".
Kremlin, Moskova’da Tolstoy anıtının olmadığını fark etti. Ayrıca 29 milyon dolar harcayarak 1965’te kendisi de "Savaş ve Barış" filmini çevirdi. Günümüzde de Rus Ortodoks Kilisesi ile görüş ayrılığı tekrar tartışılıyor.
KİMDİR?
Lev Nikolayeviç Tolstoy (Rusça: Лев Никола́евич Толсто́й; genellikle Türkçe’de: Lev Nikolayeviç Tolstoy) (9 Eylül 1828 – 20 Kasım 1910, Miladi Takvim; 28 Ağustos 1828 – 7 Kasım 1910, Julian Takvim)
Büyük bir Rus yazarı; fikir, eğitim, sanat dünyasının en ünlü kişilerinden biridir. Zengin bir ailenin çocuğu olarak Yasnaya-Polyana’da doğdu. Çok küçük yaşlarında önce annesini, sonra babasını kaybetti, yakınlarının elinde büyüdü. Çocukluğundan beri gerçekleri incelemeye karşı büyük bir ilgisi vardı. Öğrenimini tamamlamak için Moskova’ya gitti. Çalışkan zeki bir öğrenci olarak başarı ve sevgi kazandı. Fransızcasını ilerletmiş, Voltaire’i ve J. J. Rousseau’yu okumuş, bu iki yazarın kuvvetle etkisinde kalmıştı. Yasnaya-Polyana’ya döndü, yoksul köylüler arasına katıldı. İlk eseri olan "Çocukluk"u bu sıralarda yazdı.
Bir süre sonra orduya girdi; Kafkasya’ya gitti. Kafkas halkının yoksulluk dolu yaşayışlarını ele aldığı izlenimlerle ilk gerçekçi hikâyelerini yazdı. 1854’te Kırım savaşı’na subay olarak katıldı. Sonra askerlikten ayrılıp Petersburg’a gitti. Bir kısım eserlerini oldukça sakin geçirdiği o yıllarda yazdı. Gene de içinde, aradığını bulamayan bir ruh çalkalanıyordu. Batı Avrupa ülkelerinde uzun bir gezintiye çıktı. Almanya, Fransa, İsviçre’de dolaştı. Yurduna dönüşünde gene Yasnaya-Polyana’ya yerleşti. Asalet ünvanlarından, lüksten sıkılıyordu. Köyünde bir okul kurdu. Bu okul, öğrenim, eğitim bakımından yepyeni bir kurumdu. Huzura kavuştuğuna kanaat getirdikten sonra, 1862’de evlendi.
Tolstoy evlendiğinde karısı Sophie Behrs 16 yaşında idi. Bu evlilik onun düzenli bir hayat özlemini giderecekti. Karısına; önceki yaşamı, özelliklede yanlarında çalışan kadın kölelerle olan cinsel ilişkileri anlattığı günlüklerini evlendikleri gün okuması için vermiş ve önceki hayatındaki yaptığı yanlışları öğrenmesini istemiştir. Fakat cinselliğe düşkünlüğü evlilikleri boyunca sürdü. Bu evlilkten 12 çocukları oldu; bu çocuklardan 5’i öldü. Eserlerinden en kuvvetli olan iki romanı "Savaş ve Barış" ile "Anna Karenina’yı", bu sıralarda yazdı. Karısı, eserlerini yazmasında en büyük yardımcısıydı. Hatta "Savaş ve Barış"ı 12 kez düzeltmelerini yapıp yazmıştır. Aradan bir süre geçince yeniden, bu sefer eskilerden daha şiddetli bir moral çöküntüsüne uğradı. Geniş halk yığınlarının, özelikle Rus köylüsünün yoksul, perişan durumu onu çok üzüyordu. Bütün servetini köylülere dağıttı, her haliyle onlar gibi yaşamaya başladı. Kaba saba giyiniyor, giydiği her elbiseyi kendisi dikiyordu. Değişmeyen tek tarafı bıkıp usanmadan yazmasıydı. "Kroyçer Sonat", "Efendi ile Uşak", "Karanlıkların Gücü", "İman nedir", "İnciler", "Kilise ve Devlet", "İtiraflarım" hep bu yılların ürünleridir.
Eserlerinde insanlığın çeşitli meselelerine değinen Tolstoy’un dünya ölçüsünde bir sanat ve fikir değeri vardır. Kendi ülkesinin toplumsal siyasal çalkantılarını, halkının yaradılışını, yaşayışını gerçekten büyük bir ustalıkla yansıtmıştır. Gerçekçi edebiyatın en büyük temsilcilerinden olduğu kadar, bir filozof bir eğitimci olarak da ün kazanmıştı. Yukarıda sayılanların dışında "Diriliş", "Gençliğim", "Çocukluk", "Hacı Murat", "Ayaklanış", "Sergi Baba", "Tanrı Bizim İçimizdedir", "Kazaklar", "Tesadüf", "İki Süvari" gibi eserleri vardır.
82 yaşında vefat eden Tolstoy birçok kez büyük sıkıntılar yaşamıştır. Tolstoy, ömrünün son yıllarını büsbütün derbeder bir şekilde geçirdikten sonra, bir küskünlük sonucunda, evini bırakıp yollara düştü. Hayatı boyunca yaşamın nasıl bir şey olduğunu anlamaya çalıştı, İslam’a olan merakı sebebiyle bir gece trene binip İstanbul’a gitmeye karar verdi, ancak tren istasyonunda fenalaştı. Oradaki görevlilerden birinin evinde geceyi geçirdi, ertesi gün hayata gözlerini yumdu.
Romanları
* Çocuklukluğum
* İlk Gençlik
* Gençlik
* Sivastopol Serisi
* Kazaklar
* Savaş ve Barış
* İnsan Ne İle Yaşar?
* Ivan Ilyiç’in Ölümü
* Anna Karenina
* Kroyçer Sonat
* Diriliş
* Hacı Murat
* Sergi Baba
* Efendi İle Uşağı
Öyküleri
* Toprak Ağasının Sabahı
* Baskın
* Ormanın Kesimi
* Notes of a Billiard Marker
* İki Süvari Subayı
* Bir Karşılaşma
* Tipi
* Lucerne
* Albert
* Üç Ölüm
* Aile Saadeti
* Polikuska
* The Decembrists
* Caucasus Mahkumu
* İvan İlyiç’in Ölümü
* Holstomer
* İnsanlar Arasında Boş Bir Konuşma
* Usta ve Çırak
* Köyde Şarkı Söylemek
* Köyde Dört Gün
* Yanlış Kupon
* Oyun’dan Sonra
Masalları
* Fil ile Tilkiler
* Masallar
* an Masallar
Günlük ve Mektuplar
* İlk hatıralar
* İtiraflarım
* Sevginin Talebi
Eğitim
* Popüler Eğitim
* Eğitim ve Öğretim Programları ve Danışmanlığın Tanımı
* Bir Okuma Kitabı
* Popüler Öğretim
* Yeni Bir Okuma Kitabı
Din ve Ahlak
* Doğmatik Teolojinin Eleştirisi
* İncil’in Kısa Bir İzahı
* The Four Gospels Unified and Translated
* Church and State
* Neye Güveniyorum?
* Hayat
* Sevgi Tanrısı ve Komşunun Biri
* Timothy Bondareff
* İnsanlar Niçin Sarhoş Olurlar?
* On Non-Resistance
* Birinci Adım (vejeteryanlık üzerine)
* Tanrı’nın Hükümdarlığı Kendi İçimizdedir
* Non-Activity
* The Meaning of the Refusal of Military Service
* Sebep ve Din
* Din ve Erdem
* Hıristiyanlık ve Vatanseverlik
* Non-Resistance ( Ernest H. Crosby’e bir mektup)
* Kutsal Kitab’ı nasıl Okumalıyız?
* Kilise’nin Aldatmacası
* Hıristiyan Öğretisi
* İntihar
* Öldürmeyeceksin
* Aziz Sinot’a Yanıt
* Sadece Savaş
* Dinde Hoşgörü
* Din Nedir?
* Ortadoks Rahiplerine
* Bilgeleri Düşünceleri (derleme)
* Tek İhtiyacımız
* Büyük Günah
* A Cycle of Reading (derleme)
* Adam Öldürme!
* Birbirinizi Sevin
* Gençliğin Savunması
* Şiddetin Yasası ve Sevginin Yasası
* Tek Emir
* Her Gün İçin (derleme)
Sanat ve Edebiyat
* Sanat Nedir?
* Sanat ve Sanatsal Olmayan
* Shakespeare ve Drama
* Dr.Alice Stockham’ın Edward Carpenter Tarafından Yazılan "Modern Bilim Cevirisi"nin Önsözü
* Orloff’un Albümü
* Amiel
* Guy de Maupassant Hikayelerinin Serbest Çevirileri
* Bernardin de St. Pierre
Halk İçin Kısa Öğretici Hikayeler
* İnsan Neyle Yaşar
* Sevgi Nerdeyse Tanrı da Ordadır
* İki Yaşlı Adam
* İhmal Edilen Bir Ateş Evi Yok Eder
* Nicolas Stick (Çar 1.Nicolas )
* Bir İnsana Fazla Mülkiyet Gerekir mi?
* Ifias
* Tanrı’nın Oğlu
* Üç Münzevî Adam
* Mum
* Pişman Günahkâr
* İlk Damıtıcı
* Aptal İvan
* Boş Davul
* Işıkla Birlikte Işıkta Yürümek
* Üç Mesel
* Esarheddon
* Üç Soru
* Cehenneme Dönüş
* Çalışmak, Ölmek ve Hastalanmak
* Bir Dua
* Meyveler
* Korney Vasilyeff
* Niçin?
* İlahiyatçı ve İnsan
* Bir Köylüye Bilimsel Bir Mektup
Sosyal ve Siyasi Denemeler
* Moskova’nın Nüfus Sayımı (1882’de)
* M. A. Engelhardt’a Mektup
* O Halde Ne Yapmalıyız?
* Kadınlar
* El Emeği
* Zihinsel Hareketlilik ve El Emeği
* Kültür Şöleni (Moskova Üniversitesinin Yıldönümü’ne)
* Bir Devrimci’ye Mektup
* Açlık (rapor ve mektuplar)
* Utandır! (bedensel cezaya karşı)
* Vatanseverlik ve Barış
* Liberallere
* Bakanlara
* Sonun Başlangıcı
* Terfi Ettirilmemiş Bir Görevliye Mektup
* Hague Barış Konferansı
* İki Savaş
* Suçlu Kim?
* Carthago Delenda Est
* Zamanımızın Köleliği
* Çıkış Nerede?
* Vatanseverlik ve Hükümet
* Gerçekten Zorunlumu?
* Çar’a ve Yardakçılarına
* Çağın Yaklaşan Sonu
* Askerlik Hatıraları
* Memurluk Hatıraları
* İşçi Sınıfı Problemi
* Çar’a Mektup
* İşçi Sınıfına
* Politikacılara
* Sosyal Reformlara
* Pietro Mazzini’ye Mektup
* Kendinizi Hatırlayın
* Rus Devrimi
* İşçi Sınıfı Nasıl Özgür Kılınabilir?
* Büyük Bir Adaletsizlik
* Rusya’da Sosyal Hareket
* Çağın Sonu
* Halkın Savunması
* Askerlik Hizmeti
* Rus Devrimi’nin Anlamı
* Ne Yapılmalı?
* Hükümetin, Devrimcilerin ve Halkın Bir Savunması
* Mülkiyet Sorununun Tek Çözümü
* Susamam
* Molochnikoff’un Tutuklanmasıyla İlgili
* Bosna ve Herzegovina’nın İlhakı
* Kaçınılmaz Devrim
* Stockholm Barış Konferansı’na Bir Adres
* Faydalı Bir çare
Oyunlar
* Karanlığın Gücü (dram)
* Aydınlanmanın Meyveleri (komedi)
* Ceset (tamamlanmamış dram)