Ressam-şair Bedri Rahmi Eyüboğlu ve yazar Sabahattin Eyüboğlu‘nun kız kardeşi, Türkiye’nin ilk kadın mimarlarından Mualla Eyüboğlu Anhegger, kalp yetmezliği nedeniyle 90 yaşında İstanbul’da vefat etti. Mualla Eyüboğlu’nun cenazesi, Salı günü Teşvikiye Camisi’nde öğle vakti kılınacak cenaze namazının ardından Topkapı Merkez Efendi Mezarlığı’nda toprağa verilecek. Türkiye’nin ilk kadın mimarlarından olan Eyüboğlu, köy enstitüleri programında görev alan ağabeyi Sabahattin Eyüboğlu ve İsmail Hakkı Tonguç başta olmak üzere öncü isimlerle birlikte, köy enstitüsünde mimar, inşaat sorumlusu ve öğretmen olarak çalıştı.
Mualla Eyüboğlu Anhegger kimdir?
13 Mart 1919’da Sivas’ın Aziziye kasabasında doğdu. Babası Rahmi Eyuboğlu’nun 1924 yılında Trabzon mebusu seçilerek Büyük Millet Meclisi’ne girmesi nedeniyle, ailesi Trabzon’a yerleşince ilkokula burada başladı. 1929 yılında Eyuboğlu ailesi İstanbul’a taşındı ve aynı yıl babası Rahmi Eyuboğlu Atatürk tarafından kurdurulan Serbest Cumhuriyet Fırkası’na katıldı.
Mualla Eyuboğlu İstanbul Kız Lisesi’nde ortaokul eğitimine başladı, 1933-36 yılları arasında edebiyat kolunda eğitim gördü. Güzel Sanatlar Akademisi Mimarlık Bölümü’nde dört kız öğrenciden biri olarak eğitim gördü ve 1942 yılında yüksek mimar olarak mezun oldu. 31 Aralık 1942’de İsmail Hakkı Tonguç tarafından Hasanoğlan Yüksek Köy Enstitüsü’ne Yapı Kolu başkanı olarak atandı. 1947 yılında, Ortaklar Köy Enstitüsü’nde çalışırken zehirli sıtmaya yakalanıp İstanbul’a dönünceye kadar 5 yıl, hem Hasanoğlan’da çalışıp, hem de Anadolu’nun dört bir bucağındaki 21 köy enstitüsünün kuruluşuna katıldı.
1948-52 yılları arasında, Güzel Sanatlar Akademisi Mimarlık Bölümü’nde Yüksek Şehircilik ve Tasarı Geometri kürsülerinde asistanlık yaptı. Yaz tatilinde Alman arkeolog Prof. Mittner ile Efes Tarihî Kenti’nde hafriyat mimarı olarak çalıştı. 1949 yılının yaz tatilinde Fransız Arkeoloji Enstitüsü Başkanı Prof. Albert Gabriel ve Halet Çambel‘le birlikte Yazılıkaya’ya giderek hafriyat mimar¬lığı yaptı. Orada, eşi Alman Türkolog Dr. Robert Anhegger’le tanıştı. 1952 yılında Güzel Sanatlar Akademisi’ne bağlı Gayrimenkul Eski Eserler ve Anıtlar Yüksek Kurulu’na raportör olarak atandı. Anadolu’nun çeşitli yerlerindeki şantiyelerde raportörlük yaptı. Bu arada Dr. Anhegger’le Balkan ülkelerine giderek ilk dönem Osmanlı eserlerini araştırdı, bunların planlarını çizerek rölövelerini çıkardı. 1953-1960 yılları arasındaki çalışma döneminde, Edirne, Kayseri, Sivas, Antakya, Mardin ve Trabzon’da Osmanlı dönemi eserlerinin onarımında görev aldı.
Aynı yıllarda, İstanbul’da Barbaros Hayrettin Paşa Türbesi’nden başlayarak, Sultan İbrahim Türbesi, Süleymaniye Arastası, Tabhane Binası, Ebufadıl Medresesi, Ayasofya Haziresi’nde III. Mehmed Türbesi, II. Selim Türbesi, III. Murad Türbesi, Ayasofya Şadırvanı ve Kütüphane, Topkapı Sarayı’nda Has Ahır’ın restorasyonlarında çalıştı. Robert Anhegger‘la 1958 yılında evlendi.
1959 yılında Rumeli Hisarı‘nın restorasyonunda çalışmaya başladı ve hisar 1971 yılında halka açıldı. Çalışma yaşamının en önemli işlerinden biri olan Topkapı Sarayı Harem Dairesi’nin onarımını, 1961-71 yılları arasında on yıl yürüttü ve tamamladı. 1973 yılına kadar Robert Anhegger’in Hollanda Goethe Enstitüsü direktörlüğüne getirilmesi üzerine, Amsterdam’da yaşadı. Yurtdışından sürdürdüğü çalışmalar sürecinde, Emirgân Yalısı ve Siyavuşpaşa Köşkü onarımlarını tamamladı.1973 yılında Robert Anhegger’in Goethe Enstitüsü’nden emekli¬ye ayrılması ile İstanbul’a döndüler. Bu süreçte, Ayasofya Türbeleri, Galata Mevlevîhanesi ve II. Mahmud Türbesi onarımlarında çalıştı.
1983 yılında, Anıtlar Kurumu Rölöve Bölümü’nden emekli oldu. Topkapı Sarayı’nda Padişah Evi (Harem) adlı kitabı 1986 yılında yayımlandı. TRT tarafından 1997 yılında çekilen Harem’in Gizemi belgeselinde danışmanlık yaptı ve oynadı.