Dünyanın her yerinde toplumlar, sevinçlerini, hüzünlerini, telaşlarını ya da coşkularını kendilerine has danslarla ifade etmiş ve etmekte. Medeniyetler beşiği Anadolu, halk dansları, ya da sık kullanılan ifadeyle halk oyunlarındaki çeşitlilik açısından dünyanın en zengin kültürüne sahip ülke olarak gösteriliyor. Bırakın her şehri, her ilçede, hatta her köyde kendine has kıyafet ve müzikleriyle birbirinden renkli halk oyunları karşımıza çıkıyor. Zeybeğinden Horonuna, Halayından Kaşık Oyunları’na kadar Anadolu, bir halk oyunları laboratuarı gibi adeta.
Kültürün aynasıdır halk oyunları
Halk oyunları düğünlerde, nişanlarda, askere uğurlamada, yaylaya çıkış ve inişte, kazanılan zaferin sonucunda, sıra gezmesi, yaren sohbeti gibi toplantılarda oynanır. Oyunlar genellikle oyun oynamaya elverişli açık alanlarda oynandığı gibi kapalı yerlerde de oynanabilir.
Özellikle düğünlere, yörede iyi oynadığı bilinen kişiler davet edilir. Çünkü topluluğun başında yörenin müziklerini ve oyunlarını iyi bilen ve saygın kişiler bulunur.
Halk oyunları figür bakımından zenginliğini bu kişilere borçludur. Onlar maharetini ustalığını göstermek için kendine özgü doğaçlama figürler yapar. Böylece oynayan ya da oynamayan insanlara özellikle gençlere oyunlar gösterilmiş, aktarılmış olur.
Halk oyunları, yörenin iklimini, halkın karakteristik özelliklerini, gelenek ve görenekleri de içinde barındırır.
Halk Oyunlarının Öyküsü
Halk oyunları, taklidi oyunlar (doğa oyunlarını, günlük yaşamı taklit vb.) olabileceği gibi, toplumsal olayları, aşkı ya da sevgiyi konu alabilir. Mesela Urfa Kımıl oyunu, ekine zarar veren bir haşere yüzünden halkın yaşadığı sıkıntıyı dile getirir ve bu oyunda olduğu gibi diğer oyunlar için de çeşitli anlatılar vardır.
Halk oyunları, işledikleri konu açısından bakıldığında genellikle iki türde karşımıza çıkar. Birincisi insan ve tabiat ilişkisini konu alan oyunlar. Örneğin yağmur, sis, akarsu,bitkiler, rakamlar ya da hayvanları konu alan oyunlar; diğeri ise toplumsal olayları konu alan oyunlar. Savaş, göç, aşk, ayrılık, askere uğurlama, meslekler ya da kadınların günlük hayatı gibi.
Türk halk oyunları türleri
Türk halk oyunları genel olarak türleri şu şekilde ayrılmaktadır:
• Zeybek Bölgesi;Zeybekleri iki ayrı biçimde gruplandırabiliriz.
Birincisi
• Asıl Zeybek Bölgesi; Manisa,İzmir,Aydın,Muğla,Denizli
• Asla Yakın Zeybek Bölgesi; Burdur,Isparta,Balıkesir,Çanakkale,
• Zeybek Tesir Alanları; Antalya,Afyon,Konya,Eskişehir,
Bursa,Uşak,Bilecik,Ankara, Bolu,Kastamonu
İkincisi
• Ağır Zeybek Bölgesi;M anisa,İzmir,Aydın,
• Kıvrak Zeybek Bölgesi; Burdur,Isparta,Antalya
• Kaşıklı Zeybek Bölgesi; Kütahya,Afyon,Uşak,Bursa
ZeybekBölgelerinde Geçiş Yöreleri;{Geçiş yöreleri içerisinde birden fazla zeybek türünü barındıran bölgleri kapsar}Balıkesir,Çanakkale,Denizli,Muğla (Türkiye’deki diğer örnekleri ise;Artvin ve Samsun’dur)
• Hora Bölgesi; Trakya
• Horon Bölgesi; Orta ve Doğu Karadeniz.
Halay Bölgesi; Üç alt bölümden oluşur.
• Bozkır Halayları: İç Anadolu’nun Doğusu
• Doğu Halayları: Doğu ve Güneydoğu Bölgeleri
• Çukurova Halayları: Çukurova çevresi.
• Bar Bölgesi; Kuzeydoğu Anadolu ve iç Artvin.
• Kafkas Bölgesi; Kars,Kuzeydoğu Anadolu ve iç Artvin.
Modern halk dansları
Geleneksel halk oyunlarının modern dansla harmanlanması denildiğinde şüphesiz akla ilk gelen isim Anadolu Ateşi.
Temel konsepti medeniyetler buluşması olan Anadolu Ateşi, geleneksel Türk halk danslarını modern dans ve dansın diğer disiplinleri ile sentezleyerek dünyaya Türk kültürünü tanıtan bir dans topluluğu. Gösterilerinde 3000 halk dansı figürü ve halk müziklerini kullanan Anadolu Ateşi, gerek yurt içi, gerekse yurt dışında gerçekleştirdiği gösterilerinde büyük beğeni topluyor.
Kolbastı
Son günlerin popüler halk dansı, şüphesiz Kolbastı, Faroz Kesmesi ya da diğer bir adıyla Hoptek. Profesyonel dansçıları birbirine düşüren bu dans, gençler arasında hızla yayılıyor.
Kolbastı, ilk olarak Trabzon‘da ortaya çıkan, diğer Karadeniz oyunları gibi oldukça tempolu bir oyun türü. 1980’lerden sonra Trabzon geneline yayılmış. Şimdiki konumuna 1985’lerden sonra geldiği söyleniyor. O dönemlerde gençler mahalle aralarında darbuka ile oynarmış.
Kolbastı daha çok yöreye uygun yüzme, ağ atma, kürek çekme, olta atma, ağ çekme ve balık tutma gibi hareketleri simgeliyor. Kolbastı müzikleri de yöreye göre değişkenlik gösteriyor. Son yıllarda Avrupa’daki gençler modern dans figürlerini de bu oyuna eklemeye başladı bile.