Nevruz; Farslar, Türkler, Kürtler, Zazalar, Azeriler, Afganlar, Arnavutlar, Gürcüler, Türkmenler, Tacikler, Özbekler, Kırgızlar’la beraber neredeyse tüm kuzey yarımküre tarafından kutlanan geleneksel yeni yıl ya da başka bir değişle doğanın uyanışı ve bahar bayramı. Aynı zamanda, Zerdüştlük, hem de Bahailer için de kutsal bir gündür ve tatil olarak kutlanır. Günümüz İran’ında, her ne kadar İslami bir kökeni olmasa da bir şenlik olarak kutlanır. Nevruz, İran ve Bahai takvimlerine göre yılın ilk gününü temsil eder. Bazı topluluklar bu bayramı 21 Mart’ta kutlarken, diğerleri kuzey yarım kürede ilkbaharın başlamasını temsilen, 22 veya 23 Mart’ta kutlarlar.
Farsça ”yeni gün” anlamına gelen Nevruz, dünyadaki çeşitli Türk topluluklarında ”Noruz”, ”Navrız”, ”Ergenekon”, ”Bozkurt”, ”Çağan”,”Mart Dokuzu”, ”Sultan Nevruz”, ”Mart Bozumu” gibi adlarla anılıyor. Yüzyıllardır bu bayramı titizlikle muhafaza eden Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan, Türkmenistan, Afganistan ve Tacikistan, resmi tatil ilan ettikleri Nevruz’u, bir ”milli bayram” olarak her yıl kutluyor.
Bütün Türk dünyasının coşku içinde kutladığı, gönüllerin geleceğe yönelik neşe, sevinç ve ümitle dolduğu bu özel günde, kederli olmak en büyük ayıp ve suç sayılıyor. Kutlama törenlerinde bölgelere göre çok farklı oyunlar oynanırken, bu güne özel bazı yemekler pişiriliyor ve eğlenceler düzenleniyor. Topluca yenilen Nevruz yemeğinden sonra insanlar birbirlerinin yeni yılını kutluyor ve mezar ziyaretleri yapılıyor. Bu günde dargınlar barıştırılırken, parçalanmak üzere olan aileler mahallenin ileri gelenleri tarafından barıştırılıyor. Fakirlere, kimsesizlere ve yaşlılara maddi ve manevi yardım eli uzatılıyor. Gençler, yakılan Nevruz ateşinin üzerinden atlıyorlar.
NEVRUZ, 8 DİLDE DÜNYAYA ANLATILACAK
Basın-Yayın ve Enformasyon Genel Müdürlüğü, Nevruz’u ve Nevruz geleneklerini 8 ayrı dilde anlatan bir kitapçık yayımladı. Türkçe, İngilizce, Fransızca, Almanca, Rusça, Yunanca, Arapça ve Farsça dillerinde yayımlanan kitapçık, Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı’nın işbirliğiyle Muğla Üniversitesi Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Bölümü
Öğretim Üyesi Dr. Ali Abbas Çınar tarafından kaleme alındı. Kitapçıkta, Çınar’ın, ”Türk Dünyasında Nevruz ve Nevruz Geleneği” başlıklı makalesi, 8 dilde ve fotoğraflar eşliğinde sunuluyor. Nevruz’un Türkiye ve dünyada bilimsel ve objektif olarak tanıtılması amacıyla yayımlanan kitapçık, yabancı medya mensupları ile ilgili kurum ve kuruluşlara da dağıtılacak. Kitapçıkta Nevruz’un ortaya çıkış efsanesi, değişik Türk topluluklarında kutlama biçimleri, sosyal ve tarihi önemi ile ilgili bilgiler veriliyor. Eski Türk inanışlarında Nevruz ile başlayan ”yeni yılda” yenilik, canlılık, dirilik
olacağı, tabiatın canlanacağı, insanın da yeni bir ruha kavuşacağı düşüncesinin yer aldığına değinilen makalede, Nevruz ile ilgili eski kutlama ve yılbaşı törenlerinin pek çoğunun halen Türk dünyasında sürdüğü de aktarılıyor.
-”ERGENEKON’DAN ÇIKIŞ”-
Türk dünyasındaki yaygın inanışa göre, Nevruz, Göktürkler’in Ergenekon’dan çıkışı ve istiklalini kazandığı gün olarak kabul ediliyor. Ebulgazi Bahadır Han’ın ölümsüz eseri ”Secere-i Türk”te, Ergenekon menkıbesinde 400 yıl dört tarafı yüksek dağlarla çevrili bir vadide kalan Türk’ün, buradan baharın başladığı gün çıkarak, ata yurduna döndüğü ve
hürriyetini, istiklalini kazandığı, dosta, düşmana Türk’ün var olduğunu tekrar duyurduğu bildiriliyor. Bu nedenle, 21 Mart, bütün Türk dünyasında istiklalin kazanıldığı kurtuluş günü olarak kutlanıyor. Özellikle Orta Asya Türkleri, Nevruz Bayramı’nda yapılan toplantılarda Ergenekon Destanı’nı okuyarak, yeni nesillere de bu günün önemini anlatıyor.
Türk dünyasındaki diğer inanışa göre, 12 hayvanlı Türk takviminin başlangıcı olarak kabul edilen 21 Mart’ta, doğanın yeniden canlanması, bolluk ve bereketin habercisi baharın gelişi kutlanıyor. Bu günlerde ortaya çıkan kardelen çiçeğine ise ”Nevruz Çiçeği” deniliyor. Bu günde doğan çocuklara göbek adı olarak ”Nevruz” konuluyor.