Sualtı dünyasını keşfetmek isteyenler için dalış eğitimi konusunu ele alalım istedik. Balıkadam olabilmek için nasıl bir dalış eğitimi almak gerekiyor? Bu eğitimlere katılmak için bir sınırlama var mı? Bir spor olarak dalış tehlikeli mi? Dalış eğitimi için ne kadar bir bütçe ayırmak gerekiyor? Bunun gibi dalış eğitimi konusundaki birçok sorumuza bu spora emek ve gönül veren Türkiye Sualtı Federasyonu Antalya İl Temsilcisi ve aynı zamanda Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde öğretim üyesi olan Prof. Dr. Akın Yeşilkaya ile yanıt aradık.
Balıkadam olmak için nasıl bir eğitim almak gerekiyor?
Tüm dünyada balıkadam olmak için kısa bir eğitim alma şartı aranmaktadır. Nasıl bir atletin koşma tekniklerini öğrenmesi gerekiyorsa veya bir tenisçinin raket kullanmayı öğrenmesi gerekiyorsa aynı şekilde balık adam olmak için de kişilerin bir eğitim alması gereklidir. Sualtı dünyasının muhteşem gizemlerini görmek için dünyada bazı kuruluşlar, kişilerin eğitim aldıklarını belgelemek için sertifikalar vermektedir. Bunların içerisinde en çok bilineni kısa adı CMAS olan Confederation Mondial des Activites Subaquatique, yani Dünya Sualtı Aktiviteleri Konfederasyonu tarafından verilen belgelerdir. Belgeler diyorum, çünkü dalıcıların aldıkları eğitime göre farklı derecelerde sertifikalar düzenlemektedir. CMAS, Türkiye Sualtı Sporları Federasyonu’na (TSSF) kendi standartlarını Türkiye’de uygulatma ve denetleme yetkisinin yanı sıra, daha üst düzeyde eğitim standartlarını da belirleyebilme hakkını vermiştir. TSSF ‘1 yıldız dalıcı eğitimi’ teorik ve pratik şeklinde olup teorik eğitimler dalıcının dalış ile ilgili teorik bilgi kazanmasını, pratik eğitimlerde bu bilgileri pratik uygulamalara aktarabilmesini amaçlar. Teorik eğitimler 12 dersten ve eğitmenin tercihine bırakılmış ek bir dersten oluşur. Pratik sualtı çalışmaları ise sualtında kullanılacak haberleşme işaretleri, malzemenin nasıl kuşanacağı, suya giriş teknikleri, sualtına alçalma teknikleri, nefes alırken nelere dikkat gerektiği, yüzerlilik dengeleyici donanımların nasıl kullanılacağına, nefes almamızı sağlayan regülatörü ağzımızdan nasıl çıkarıp tekrar alabileceğimizi, arkadaşımız ile havayı nasıl paylaşılabileceği, maskeye su girdiğinde nasıl boşaltılacağı ve sualtında nasıl çıkarıp takılacağı, paleti nasıl daha doğru kullanılacağı, sualtı ve su üstünde bağımsız aletli dalış donanımını ve ağırlık kemerini nasıl çıkarıp tekrar kuşanılacağı, basit ilkyardım ve kurtarma becerileri ve dalış teknesinde nelere dikkat edileceğinin yanı sıra aynı zamanda da sualtında çevreyi ve kendini kollama ile ilgili kapsamlı çalışmalar yaptırılmaktadır.
Dalış eğitimlerine katılma koşulları nelerdir?
1 yıldız eğitim programına katılmak için yüzme bilmek, en az ilkokul mezunu olmak ve 14 yaşını doldurmuş olmak gerekir. 18 yaşını doldurmamış adaylar için veli izin belgesi alınacaktır. Aletli dalış yapılmasında sakınca olmadığına dair sağlık bildirim formu kişi tarafından (18 yaşından küçük adaylarda veli tarafından) doldurulur (bu belgenin bir örneği federasyonumuz web sitesinde yer almaktadır). Gerekli hallerde doktor raporu da istenmektedir.
Neden dalış eğitimi almalı? Bu eğitimler bize ne katacak?
Fertler tarafından yapılan hemen hemen tüm aktivitelerin az veya çok birer riski vardır. Binici doğru bir şekilde ata binmeyi bilmezse kolay bir şekilde düşebilir. Koşucu uygun teknikleri bilmediğinde nefes nefese kalacağı gibi çeşitli sağlık sorunları ile karşı karşıya kalabilir. Bunun gibi örnekleri çoğaltmak mümkündür. Aynı olay dalış esnasında da ortaya çıkmaktadır. Üstüne üstlük, normal yaşantımızı sürdürdüğümüz doğal atmosferden farklı bir ortama geçen dalıcı burada nasıl hareket etmesini bilmelidir. Karşılaşacağı fiziksel zorlukları bilmeli ve ona göre hareket etmelidir. Biraz önce bahsettiğim eğitimleri almayan birisinin tüp ile sualtına girdiğinde istenilmeyen sorunlarla karşılaşması kaçınılmazdır. Ancak sadece bu eğitimi alan kişiler ne kadar çok dalış yaparlarsa, yani tecrübeleri ne kadar artarsa, bu onların kendilerini suyun altında o kadar rahat hissetmelerini sağlayacaktır. Kişi böylece birçok kişin hiç göremeyeceği güzelliklerin tadına varabilecek ve bambaşka bir dünyada gezinebilecektir.
Dalış eğitimi için yaş sınırı var mı?
Türkiye Sualtı Sporları Federasyonu’na zamanında bu soru çok sorulmuştu. Çünkü dünya üzerinde bu konuda tam bir fikir birliğine de varılmış değildir. Bunun üzerine TSSF yaptığı bir çalışma ile özellikle bu konuda tam bir bilimsel yaklaşım sağlayabilmek için İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi’ne bir yazı yazmış ve konunun sağlık açısında incelenmesini istemiştir. Aynı kurumun verdiği yazılı cevapta en uygun yaş sınırının 14 olduğunu bilimsel veriler ile açıklamıştır. Bu yazıyı merak edenler TSSF’nin internet sitesinde ayrıntılı şekline ulaşabilirler.
Dalış için gözlük, tüp gibi birçok ek malzeme gerekli. Peki, dalış eğitimi alabilmek için ne kadar bütçe ayırmak gerekli?
Bütçe konusu aslında bu spora ne kadar gönül verdiğinize bağlı. İlk başta eğitim için belirli bir bütçe ayrılması gerekiyor. Benim tavsiyem ilk başlayanlar için sadece gözlük, şnorkel ve palet almaları. Eğer bu spor kişi tarafından benimseniyorsa ve devam karar vermişse diğer ekipmanları temin edebilir. Dışarıdan bakıldığında tüm ekipmanlar çok pahalı gibi görünüyor. Ancak iyi bir bakım ile aynı malzemeler yıllarca kullanılabilir. Dolayısıyla sadece başlangıç döneminde masraf yapılır. Bunun dışında malzemeleri almaya da her zaman için gerek olmuyor. Tüm Türkiye’de bulunan birçok dalış merkezinde gerekli malzemeler kiralanabilir.
Dalış eğitimi için yüzme bilmek şart mıdır?
Nasıl her türlü su sporlarında yüzme bilmek gerekliyse, balıkadam olmak için de yüzme bilmek şarttır.
Ne kadar sürelik bir eğitimden sonra balıkadam olabiliriz?
Bir yıldız eğitim sertifikası için ortalama olarak 4-5 günlük yoğun bir kurs yeterlidir. Ancak şunu unutmamak gerekir, bu süre sonunda sadece sertifika alınır. Bir balıkadam olabilmek için tecrübe gereklidir. Yani ne kadar çok dalış yapılırsa o kadar iyi bir balıkadam olunur.
Dalış tehlikeli bir spor mudur?
Her spor gibi bu sporun da kendine göre tehlikeleri ve riskleri vardır. Önemli olan sporun kurallarını iyi bilmek ve disiplinli olabilmektir. Kurallarına uyulduğu sürece risk ve tehlikelerle karşılaşma da o kadar azalmaktadır.
Dalış sporuna yeni başlayanlara ne gibi tavsiyeleriniz olabilir?
İlk önce dalış kurallarını çok iyi bir şekilde öğrenmeleri ve bizim en çok karşılaştığımız sorunlardan biri olan su altında kullanılan haberleşme işaretlerine çok iyi hakim olmalarını tavsiye ederim. Eğitimlerinde emin olan kişiler ise gittikleri yeni dalış noktalarında çevre hakkında bilgi edinmeleri ve doğayı korumaları için elinden geleni yapmalarını tavsiye ederim. Her dalış esnasında suyun altından bir hatıra almamalarını tavsiye ederim. Çünkü, herkesin birer hatıra almaları sonucunda o dalış noktasının ekolojik dengesi farkında olmadan yok oluyor.
Türkiye’de su altı sporlarına ve özelde dalış sporuna ilgiyi nasıl buluyorsunuz?
Ne yazık ki yetersiz olduğunu söylemek zorundayım. Kişisel görüşüme göre, Türk toplumu denizden uzak yaşamayı seviyor. Üç tarafı dünyanın en güzel denizlerle çevrili olan memleketimizde hep tarih boyunca denizden kaçmışız gibi. Doğa güzelliği dillere destan olan denizlerimize yeteri kadar ilgiyi göstermiyoruz, gösteremiyoruz. Bir keresinde Almanya’dan dalgıç olan bir misafirim gelmişti. Kendisi bana ülkesinde ancak göllerde dalabildiklerini ve bu göllerde görüş mesafesinin en iyi olduğu zamanlarda sadece birkaç metre olduğunu anlatmıştı. Kendisini daldırdığımda ki bana göre o gün kötü bir görüş mesafesi olmasına rağmen, yüzeye çıktığında gördüklerini anlata anlata bitirememişti. Halen haberleştiğimizde o günü unutamadığını belirtir.
Üstüne üstlük medyanın sualtı sporlarına olan ilgisizliğini de belirtmeden geçemeyeceğim. Türkiye sualtı sporunda birçok şampiyonluğu almış sporculara sahiptir. En son, Türkiye’den katılan sporcularımız geçen yıl sualtı görüntüleme yarışmalarında Dünya Şampiyonluğunu kazanmıştı. Aynı şekilde sualtı sporlarında dünya rekortmenlerimizin de olduğunu belirtmeliyim.
Türkiye’de dalış yapılabilecek yerler hakkında bilgi verebilir misiniz?
O kadar çok yer var ki, hangisini söylemeliyim bilemiyorum. Kaş, Çanakkale, Ayvalık, İstanbul-Yassıada, Antalya-Tekirova ve daha bir sürü yer sayabilirim. Bu bölgelerin doğa güzellikleri seyre doyum olmuyor. Zaten bir kere sualtına inip de bu güzellikleri gören, sualtı sporundan vazgeçemiyor.
Ve son olarak sizin söylemek istedikleriniz nelerdir?
Su altı dünyası keşfedilmeyi bekleyen yepyeni bir dünya, kendine özgü güzellikleri ile muhteşem bir macera. Bu dünyayı öğrenmeye başlayanlar, su altı canlıların enfes kesen güzellikleri karşısında yaşadığımız dünyanın değerini çok daha iyi anlıyorlar. Etraflarına olan saygıları artıyor en güzeli yalnız dalışın yasak olduğu bu ortamda insan ilişkileri de daha ön plana çıkıyor. Ancak su altına dalış yapmak oldukça zahmetli bir uğraş. Çünkü dalışa öncesi hazırlıklar ile dalış sonrası malzemelerin bakımı oldukça önemli. Kısaca ortalama 1 saatlik dalış için, öncesinde ve sonrasında biraz uğraş gerekiyor. Ama inanın bana o bir saatlik dalışın keyfi her şeye değiyor.
Akın Yeşilkaya Kimdir?
1962 yılında doğan Akın Yeşilkaya, Hacettepe Fen Fakültesi Biyoloji bölümünden mezun olduktan sonra Erciyes Üniversitesi Tıp Fakültesinde Biyokimya ve Klinik Biyokimya ihtisası yapar. Ardından da Antalya Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesinde öğretim üyesi olur.
Akademik kariyerimin üst noktasına gelince hobilerine daha fazla vakit ayırmak isteyen Yeşilkaya, yelkene, dalgıçlığa, maketçiliğe tekrar başlar.
Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde profesör olan Akın Yeşilkaya aynı zamanda Türkiye Sualtı Sporları Federasyonu Antalya il temsilciliği görevini de büyük bir hevesle sürdürüyor.
on5yirmi5
Gizem Gül’ün röportajı