Kameraların fiyatlarının ucuzlaması, bilgisayarlı kurgunun ulaşılabilir bir fiyata inmesi hatta bazı programların bedava olması kısa filmi yaygın hale getirdi. Kısa film adı üzerinde süreleri kısa olan filmler demektir. Ortalama süreleri 30 dakikaya kadar iner. Burada anlatılmak istenenler sürenin kısıtlı olmasından dolayı uzun süreli filmlere göre daha kısa, daha belirgin olmak zorundadır. İşin ruhunda biraz da amatörlük vardır. Kısa film için biraz da, bütçenin imkansızlıkları ile sanatın gereklerinin çatışmasıdır denilebilir.
Sinema tarihi önce kısa filmlerle başlamıştır. Kısa filmin adı üzerinde; ticari filmlere nazaran daha kısa olmasının avantajlarının yanında dezavantajları da vardır. Öyküyü daha kısa sürede anlatmak zorundasınızdır. Bu ise; yeni anlatım teknikleri geliştirmenizi sağlar. Ancak bu bazı detayların atılması anlamına gelecektir. Zamanı kısa tutma adına öykünüzde kopmalar olmamasına dikkat edin.
Anlam bütünlüğünü bozmayın
Anlatmak istediklerinizi kısa bir zaman dilimi içinde bütünlüğü bozmadan anlatmak zorundasınız. Kısa filmde yönetmen senaryoyu kendisi yazar, bütçeyi ortaya koyar ve filmin her şeyidir diyebiliriz. Bu nedenle uzun metrajlı filmlere göre daha özgür bir yapıya sahiptir. Ayrıca, uzun metrajlı film yönetmenlerinin çoğunun ilk denemelerini kısa filmler üzerinde yaptıkları da bir gerçektir. Bir film yapmak için de illaki kısa veya uzun diye bir ayrım yapmak gerekmiyor. Sonuçta ortaya çıkan sizin düşünceleriniz, sizin bakış açınızdır. Yani size ait ve paylaşılmaya hazır olan bir filmdir. Bu yüzden kısa filmin süresini kendinize o kadar da dert etmeyin.
İmkanlarınızı verimli kullanın
Kısa film sürecinde sabır göstermek zorundasınız. Çünkü filmin bütün aşamalarında zorluklar sizi bekliyor. İmkanlarınızı verimli kullanın. Ama kendinizi çok da zorlayacak (bütçe, çekim planları, yerleri gibi) sıkıntıların altına girmeyin. İmkansızı başarmak güzeldir ama yarım yamalak yapmaktansa hiç yapmamak daha iyidir.
Kısa filmin evreleri:
1- Konunun seçimi,
2- Senaryonun yazımı,
3- Bütçenin hesaplanması ve temin edilmesi,
4- Çekim formatına karar verilmesi (film kamerası, video kamera, 4/3, 16/9 vb). Burada maliyeti en aza indirmek ve kurgu esnekliği sağlayabilmek için video kamera ve 16/9 formatı beraber tercih edilmelidir.
5- Oyuncu, mekan ve çekim gereçlerinin temini,
6- Çekim,
7- Kurgu,
8- Yayın dağıtım olarak sıralanabilir. Çekimler sırasında bol prova çekin ve bunları daha sonra izleyin. Hem el pratiğiniz gelişmiş olur hem de hatalarınızı izleme imkanı verir. Yönetmen sizsiniz ve kontrol sizde olsun. Ancak her zaman yapıcı eleştirilere karşı da açık olun. “İlle de benim dediğim olacak” havalarına girmeyin. Çekim mekanları olarak; masrafsız olduğu için sokak gibi dış ortamları kullanabilirsiniz. Ancak dış ortamların kontrolü zordur unutmayın.
Eğer son kare bilinseydi filmin bir anlamı kalır mıydı? Filmde zor olan, izleyiciyi yönlendirebilmektir. Bu yüzden gereksiz çekimlerden, gereksiz diyaloglardan kaçının. Önce zorunlu olanı yani anlatmanız gerekeni anlatın. Daha sonra vakit kalırsa sıra dışı denemelere girebilirsiniz. Oyuncularınızı sıraya sokar gibi yerleştirmeyin. Eski filmlerimizi hatırlayın. Günlük hayatta sohbet ederken insanlar genelde birbirlerine bakarlar. Diyalog çekimlerin de görüntü ile anlatamadığınız durum, his, duyguları sözle üst ses olarak anlatma yoluna gitmeyin. Bu soyut ifadeleri anlatmak için mutlaka bir yol bulmalısınız. Örneğin; sevdiğini bekleyen genç beklemekten sıkılmıştır. Aradan zaman geçmiştir. Aradan geçen zamanı yazı ile “10 dakika sonra” şeklinde göstermeyin. Bekleyen genç sahnede göründüğünde saate baktırırsanız, aradan geçen zamanı vurgulamak için daha sonra tekrar saate baktırıp ardından bir dudak bükmesini gösterebilirsiniz.
Bu filmi ben çekseydim…
Film çekiminde her sıkıştığınızda üst anlatım sesi yoluna giderseniz o zaman filmi çekmeye ne gerek var ki. O zaman sizin filminiz görüntülü kitaptan öteye gidemez. Bir film izlediğinizde “acaba bu filmi ben yönetseydim nasıl yönetirdim? Hangi açılar, nasıl bir ışıklandırma yapardım?” diye sorun kendinize.
Çekimler sırasında, dekor senaryoda geçen mekan hakkında fikir veriyor mu? Çekim planları için uygun mu? Ekibin çalışması için uygun mu? Çevresel şartlar ne derece etkin? Bu gibi soruların cevaplanması gerekir. Çekimleriniz sırasında oyuncu ve mekanlar arasında bağlantı kurun. Sadece oyuncuya odaklanarak olayın hangi mekanda geçtiğini göz ardı etmeyin. Oyuncularınızdan her zaman doğal ve içten olmasını isteyin.
Devamlılık önemli
Dikkat edilmesi gereken başka bir nokta da devamlılıktır. Özellikle farklı zamanlarda çekilen fakat ard arda gelecek kareler arasında bir tutarlılık olması gerekir. Örneğin; siyah takım elbisesi olan bir oyuncunun bir sonraki karede aynı mekanda aynı zaman da aniden spor bir elbise ile görünmesi izleyicinin dikkatinden kaçmayacaktır. Oyuncunun elbisesi bile önemlidir. Karaktere uygun elbise ve makyaj kullanın. Eğer kısa filmden para kazanmak gibi bir düşünceniz varsa bu işe hiç niyetlenmeyin. Ödüllerden kazanacağınız para çoğu zaman masraflarınızı karşılamaya yetmeyecektir bile. Kısa film ancak bir rüyanın gerçekleştirilmesidir denilebilir.
Şimdi birkaç somut örnek verelim…
Film çekiminde birkaç teknik vardır. Ama tek kamera kullanılıyorsa master en mantıklı yoldur.
Master çekimde, aynı kamerayla sahneyi birkaç farklı açıdan tekrar tekrar çekin. Örneğin karşılıklı oturan bir kadın ve bir erkeğin diyaloğunu çektiğimizi düşünelim:
Önce 2 kişiyi de aynı sahnede görebileceğimiz genel bir plan çekeriz.
Sonra da kamerayı kadına çeviririz ve sadece kadının tüm diyaloglarını baştan çekeriz.
Sonra da aynısını erkeğe yaparız.
Yani sahne, istenen tüm açılardan tek tek baştan alınır ve bu çekimler sonradan montajlanır.
Burada çok önemli 2 püf noktası vardır.
Yukarıda da bahsettiğimiz gibi birincisi devamlılıktır. Aynı sahne farklı açılardan tekrar tekrar çekileceği için, oyuncunun tüm hareketlerini hatırlaması ve her sahnede aynı hareketleri yapması gerekir. Örneğin bir çekimde sağ elini kaldırarak ”taksi” diye bağırıyorsa, diğer çekimde de sağ elini kaldırmalıdır. Aksi takdirde farklı açılardan çekilmiş bu görüntüleri montajlarken montaj imkansız hale gelebilir. Sette oyuncuların devamlılığını denetleyecek bir de asistan bulundurmak hayat kurtarıcıdır.
İkincisi ayrıntı çekim yapmaktır. Örneğin bir taşa ayağı takılıp düşen bir adamı sadece genelden çekmemelisiniz. Ayağı yakın plan çekerek düşme sahnesini tekrarlayın, ne olduğunu seyirci ayrıntılarıyla görsün. Bardağı tutan veya ışığı kapatan bir ele, yazı yazarken gözlere, arabayı sürerken bir aksiyon sahnesinde vitese yakın plan ayrıntı çekimi yapmanız, filminizi film yapacak en önemli şeylerden biridir.
Kısa film için gerekli teknik ekipmanlar
Aslında hayal gücüyle ve biraz akıllılıkla sıfır bütçeyle de çekim yapabilirsiniz. Hatta cep telefonunuzla bile çekebilirsiniz. Ama açıkçası günümüzde film ekipmanlarının çok ucuzlamasıyla, birkaç sene önce hayal bile edemeyeceğimiz kalitede kısa filmler çekilmeye başladı. Bu da, ister istemez bizi bir yarışa sokuyor. Size gerekecek şeyler:
Çekilebilir bir senaryo, mekanlar, oyuncular, birkaç teknik yardımcı…
Sizin kadar hevesli asla olmayacak olan ekibi organize edecek sabır,
Elbette bir kamera. Nasıl kamera almalıyım başlıklı videoyu izleyin.
Muhtemelen HD çekeceğiniz filmin kurgusunu yapmak için hızlı, bol RAM’li, iyi bir ekran kartına sahip bir bilgisayara ihtiyacınız olacak. Ve bu bilgisayara kurulu bir kurgu (montaj) programı. (Adobe Premiere, Sony Vegas, Final Cut Pro vs.)
Kameranızın el hareketlerinizden dolayı sallanıp, izleyende amatör bir film hissi uyandırmaması için bir tripod (üç ayak). Çok basit, çoğu sahnede kameranızı sabitlemeniz gerekecek. Kesinlikle bir tripod, shotgun mikrofon (evet sesli çekeceksek bu da günümüzde şart) ve gerekirse boom sopası.
Muhtemelen loş ışıkta kötü çekecek olan kameramız için gerektiği kadar ışık,
Aslında olay bu kadar. Bu kadarcık şeyle de çok kaliteli bir film çekebilirsiniz.
Eğer jimmy jib, şaryo gibi kamera hareketlerini profesyonelleştirecek bir iki aleti kiralama şansınız varsa kiralayın ve sahnelerin 2 kat profesyonelleşmesini seyredin. Ki senaryodaki bazı sahneler (koşma sahnesi, araba sahnesi gibi) ekstra bazı ekipmanlar gerektirebilir. Elbette şart değil, hatta ülkemizdeki kısa filmciler için lükse girer, ama en azından bu aletleri kendiniz yapmayı deneyebilirsiniz. Youtube, bu aletlerin çok ucuza evde yapılışını anlatan videolarla dolu. Ve bir şekilde fedakarlık edip, kiralayıp veya yapıp bu canavarları kullanırsanız, filminiz diğer filmlerden birkaç adım önde olur.