Uyku, insan ömrünün neredeyse üçte birini kapsayan ve organizmanın dinlenmesi ve kendini yenilemesi için gerekli bir ihtiyaç. Beynin de dinlenmek için uykuya ihtiyacı vardır. Ancak REEM Nöroloji Merkezi’nden Dr. Mehmet Yavuz, Türkiye’de 5 milyon kişinin uykusuzluk problemi çektiğini söylüyor.
Yavuz "Bazı kişiler uykunun boş yere harcanmış bir zaman olduğunu düşünür. Hatta az uyumakla övünen çok insan vardır. Bu kişiler ‘hayatımı uyuyarak mı geçireceğim’ derler. Halbuki, bu düşünce ‘hayatımı fazla oksijen tüketerek mi geçireceğim’ sorusu kadar yanlıştır. Uyuyamayan bir insan verimsiz, uyumsuz, sinirli ve alıngan olur. Uykusuz insanların hata yapma ihtimalleri de çok yüksek" diyor.
Amerikan Michigan Üniversitesi’nde yapılan son araştırmada iyi bur uykunun hata oranını azalttığını gösteriyor. Trafik kazalarının pek çoğunun da uykusuz direksiyon başında olmaktan kaynaklandığına işaret eden Dr. Yavuz şunları söylüyor "Uyku o denli önemli ki, pek çok işlevimizi etkiler. Bu nedenle uyku sürelerini azaltmak bilinç, zekâ, beceri gibi faaliyetlerimizde gerilemeye yol açabilir. 14 gün uykusuz bırakılan farelerin ölmesi, uykunun önemini anlamak için yeterli olabilir. Uykusuz kalan insanların belli bir süre sonra bilinç kaybı yaşadıkları da bilinmektedir."
Uykuda horlama problemi yaşayan insanların kaliteli uykudan yoksun kaldıklarını belirten Dr. Yavuz, bu yüzden bu kişilerin gündüzleri de sık sık uyku atakları ile karşılaştıklarını ifade ediyor. Dr. Yavuz, "Gündüzleri olur olmadık yerlerde şekerleme yapan kişilerin çoğu, uykuda horlayan insanlardır" diyor.
Mehmet Yavuz‘a göre, nasıl ki uykusuzluk önemli bir sorundur, aşırı uyuma da aynı şekilde günlük hayatı etkileyen önemli bir problem… Aşırı uyku (Narkolepsi) durumunda da kişilerin iş ve sosyal hayatlarını olumsuz etkiliyor.
En fazla ne kadar uykusuz kalınabilir?
Normalde 2-3 günden itibaren uykusuzluk beyin işlevlerini bozmaya başlar. Hiç uyumama rekoru 11 gündür. Normal sağlıklı bir birey, 48 saatlik bir uykusuzluk döneminden sonra ayakta bile uyumaya başlayabilir.
Ne kadar uyumalıyız?
Erişkinler: 4-11 saat
Yeni doğan bebekler: 18 saat,
Okul çağı öncesi çocuklar: 12-13 saat
Sağlıklı bir uyku için nelere dikkat edilmeli?
– Çok aç ya da tok yatmayın.
– Kafeinli, alkollü, kolalı içecekler tüketmeyin, sigara kullanmayın.
– Düzenli egzersiz yapın.
– Uykunuz gelmeden yatağa girmeyin.
– Yatak odasında başka rutin işler yapmamayın, uyuyamadığınızda uyumaya çabalamayın.
– Yama ve kalkma saatlerinizi bir rutine bağlayın.
– Yatmadan önce aşırı sıcak olmayan ılık bir banyo yapın.
-Odanasın karanlık, rahatve sessiz olmasına özen gösterin. – Odanız karanlık, rahat ve sessiz olsun. Işık ve ses, uyku kaçırır. Yatak odanızda TV ve bilgisayar bulundurmayın.
-Süt, ton ve kalkan balığı, enginar, badem, yumurta, şeftali, ceviz, kayısı, kuşkonmaz, yulaf, patates ve muz uyumanızı kolaylaştırabilir.
– Gece televizyon başında sakın şekerleme yapmayın. Şekerleme uyku disiplininizi bozabilir.
– Evcil hayvanınız varsa, odanıza almayın.
Uyku Bozuklukları
Dissomnia
Dissomnialar uykunun başlatılması veya sürdürülmesindeki sorunlarla (insomnia) ve çok fazla ya da yanlış yer ve zamanda uyumayla (hipersomnia) ilişkili birincil uyku bozukluklarıdır. Bu tip hastalar çoğu kez fazla uykuya ihtiyaç duyar, uyanırken zorlanır ve gün içinde uyuklarlar.
Parasomnia
Uyku sırasında meydana gelen istenmeyen fiziksel olaylar olarak tarif edilebilir. Örneğin uyanıkken gayet normal olan konuşma, hareket etme, yeme, içme gibi davranışların uyku esnasında ortaya çıkması gibi.
Uyku Apnesi
Uyku esnasında nefesin birçok sefer durması olarak tarif edilebilir. Genellikle horlayan, orta yaşlı ve kilolu kimselerde çok sık rastlanan bir hastalıktır. Bu duruma oksijen kaybı, gün içinde aşırı uykululuk ve yorgunluk, dikkat ve konsantrasyon güçlüğü, sinirlilik, yüksek tansiyon eşlik eder.
Narkolepsi
Narkolepsi hastalığı, ani ve kontrol edilemeyen uyku ataklarıdır. Narkolepsi hastaları herhangi bir zamanda ve herhangi bir yerde, örneğin otomobil sürerken, yemek yerken veya yolda yürürken istemsiz bir şekilde uykuya dalarlar. Genellikle kas kuvvetinde azalma, dizlerin bağının çözülür gibi olması ve rüyamsı görüntüler uyku atağından hemen önce ortaya çıkar.