Sigara tiryakilerinin "bırakamıyorum"dan sonraki en iddialı cümlesi, "bırakırsam kilo alırım diye korkuyorum" olsa gerek. Yaşam koçu, Tutarlı Diyet’in kurucu ortağı ve diyetisyen Gizem Tutar, sigara ile kilo arasındaki ilişkiyi bilimsel verilerle mercek altına aldı ve sigarayı bıraktıktan sonra kilo alma nedenlerini özetledi.
Bir diyetisyen olarak kişilerin doğru, sağlıklı ve dengeli beslenmesinden sorumlu olan Gizem Tutar, eşi Serkan Tutar’la birlikte Tutar’lı Diyet kuruluşunun da sahibi. Uzmanlık alanına giren kilo problemleriyle ilgili yetkin bir isim olan Gizem Tutar, sigara içme davranışı ile vücut ağırlığı kontrolünün karmaşık bir ilişkisi olduğunu belirtiyor. Bunun gerekçesini de nikotinin yeme davranışları üzerindeki etkisinin sadece metabolik değil aynı zamanda duyusal olduğu bilgisiyle açıklıyor.
Enerji alımı
Yapılan bilimsel araştırmaların çoğunda, sigara içenlerin içmeyenlere göre daha fazla kalori aldığı gözlenmiştir. Sigarayı bırakanların besinlerle aldığı kalori oranı da yükselmektedir. Çünkü nikotin beyni etkileyen bir maddedir ve beyinde bilgi alma prosedürünü hızlandırır. Dış uyarıcılara karşı duyarlılığı artan kişi, nikotin almayanlara göre daha çok besin tüketir.
Vücut ağırlığı
Sigara içmek, insan fizyolojisini, davranışlarını, duyularını ve bilişsel yeteneğini etkiler. Bütün bunlar da nikotinin vücut ağırlığı üzerinde etkisi olabileceğini düşündürmektedir. Sigara, tat hissi ve duyuları direkt etkilemenin dışında, nikotinin merkezi sinir sistemi üzerindeki doğrudan etkisi de açlık-tokluk duygusunu değiştirebilir. Aynı yaşta olan tiryakilerin vücut ağırlığı, sigara içmeyenlere göre daha düşüktür. Sağlıklı ve orta yaşta 885 kadın üzerinde yapılan bir araştırmada, sigara içenlerin içmeyenlere göre günde ortalama 350 kalori daha fazla aldıkları fakat kilo ortalamalarının içmeyenlere göre daha düşük olduğu belirlenmiştir. Bu da sigarayı bırakma sürecinde alınan 5-10 kiloyu açıklayan bir bilgidir.
Sigarayı bırakanlar kilo alır, çünkü…
Tat duyusu teorisi
Sigaranın bırakılması ile birlikte, tat duyusunun düzelmesi ve ihtiyaç duyulan oral uyarımın ortaya çıkması ile birlikte kişi, daha çok yemek yemeye başlar. Lezzet alma isteğindeki artışla besin tüketimi de artar.
Psikolojik Teori
Sigarayı bırakanlarda, bağımlılık sigaradan yiyeceklere doğru kayabilir.
Beslenme alışkanlıklarında oluşan değişiklikler
Sigarayı bırakanlarda öğün süresi uzar. Sigara içenler doydukları an sigara yakmak üzere sofradan kalkarken, sigarayı bırakanlar öğün sürelerini uzatır ve genelde yemeği tatlı tüketerek sonlandırırlar. Bazı çalışmalar da göstermiştir ki sigarayı bırakanlar, daha sık tatlı ve tuzlu yiyecekler tüketme eğilimindedir.
Tatlı düşkünlüğünün artması
Sigarayı bırakan kişilerin daha çok tatlı tükettikleri bilinir. Bunun bir nedeni sigara içenlerin tatlı tada duyarlılıklarının fazlalığı ise diğer nedeni de nikotinle bağlantılıdır. Sigara içenler küçük bir porsiyon tatlıyla sofradan kalkabilir ama sigarayı bırakınca tatlı tada karşı duyarlılıkları azalır ve daha büyük porsiyonlarda tatlı tüketmeye başlarlar. Nikotinle ilgili konuya gelince, yapılan bir deney de göstermiştir ki, farelere yüksek doz nikotin verildiğinde şekerli gıdalara daha az yönelmişlerdir. Verilen nikotin kesildiğinde, şeker tüketim oranları da artmıştır. Bu durum, seratonin hormonu ile ilgili olabilir. Nikotin seratonin hormonunu tetikler, sigarayı bırakan kişi ise kendini mutlu hissetmek için, azalan seratonin yerine daha çok tatlı tüketme eğilimine girer.
Tokluk hissi
Sigarayı bırakanlar arasında yapılan bir araştırmada, düşük doz nikotin sakızı çiğneyenlerin, yüksek doz nikotin sakızı çiğneyenlere göre iki kat daha fazla besin tükettikleri gözlenmiştir. Çünkü nikotinin açlık hissini azalttığı düşünülmektedir.
Emilim düzeyi
Sigara içenlerde besinlerin barsaktaki emilimi azalır. Sigarayı bırakınca emilim normal düzeye döner ve bu da kilo almaya yol açar.
Barsak geçiş hızı
Sigara içenlerin barsak geçiş sürelerinin yani boşaltım hızlarının daha yüksek olduğu görülmüştür. Barsakların hızlı çalışması, besinlerle alınan kalorinin bir kısmının atılmasına yol açıyor olabilir.
Metabolizma hızı
Nikotinin, bazal metabolik hızı arttırdığı düşünülmektedir. Çünkü sigara içenlerin oksijen tüketimlerinin içmeyenlere oranla daha yüksek olduğu bilinmektedir. Oksijen tüketiminin artması metabolizma hızının artması anlamına gelmektedir. Sigarayı bıraktıktan sonraki dönemde metabolik hızın ortalama 100 kalori kadar azaldığı düşünülmektedir.
Sinir sistemi üzerine etkisi
Sinir sisteminde aktiviteyi arttıran sigara, vücutta enerji üreten sistemlerin daha hızlı çalışmasına neden olabilir. Sigara bırakıldığında, sinir sistemi aktivitesi eski hızına döner.