Dişlerimize gerçekten gereken özeni gösteriyor muyuz? Sadece dişlerin fırçalanması istenilen sağlığı ve temizliği sağlayamıyor. Bu nedenle düzenli doktor kontrolünde olunması gerekiyor. Dişte meydana gelen aşınma ve erozyonlar başlangıçta ağrısız olduğu için fark edilmiyor. Asitli yiyecek ve içeceklerin tüketilmesiyle oluşan aşınmalar diş sert dokularında yüzeysel olarak yani diş minesinde görülüyor. Aşınmanın derecesine bağlı olarak dişlerde duyarlılık, estetik veya ağrı şikâyeti oluşur. İlerleyen aşınmayla beraber dişlerde sararma oluşur. Dişlerdeki aşınmanın en aza indirilmesi ve tedavisi ile ilgili görüşlerini belirten Diş Hekimi ve Protez Uzmanı Çağdaş Kışlaoğlu, konuyla ilgili yardımcı bilgiler paylaşıyor.
Dişlerdeki aşınmaların nedeni ne ve nasıl oluşur?
Dişlerin sağlıklı olması vücudun diğer kısımlarının da sağlıklı olması açısından oldukça önemlidir. Bu nedenle dişlerde oluşabilecek en küçük bir sorunda bile aksatılmadan hemen önlem alınması gerekir. Küçük, önemsiz bir problem olarak görülen diş aşınması ileride daha ciddi sorunlara sebebiyet verebilecek bir diş sorunudur. Birçok diş probleminde görüldüğü gibi diş aşınmasının da başlıca sebebi yetersiz ağız bakımıdır. Dişler, ortamda mikroorganizma olmasa da yapılarındaki sert dokuların çeşitli boyutta kopmasına ve aşınmasına neden olan sayısız fiziksel ve kimyasal etkiye maruz kalır. Fiziksel nedenler arasında diş gıcırdatma ve sert kabuklu yiyeceklerin dişlerle kırılması vs. gösterilebilir. Kimyasal sebepler arasında ise asitli içecek ve karbonhidrat tüketimi bulunmaktadır.
Asit erozyonu da denen diş aşınması sorununun başlangıcında diş minesinde yumuşama görülür. İlerleyen zamanlarda bu yumuşama diş minesinde incelme ve kırılmaya neden olur. Bu durumlarda dişlerde sararmalar, oyuklar ve diş hassasiyeti oluşur. Aşınmadan dolayı dişlerin boyları kısalır. Diş hassasiyeti, diş ağrılarının oluşumuna sebebiyet verir. Diş aşınması oluştuğunda geri dönüşü yoktur. Aşınan minenin yerine yenisi oluşamaz bu nedenle diş aşınması meydana gelmeden önlem almak oldukça önemlidir.
Fırça ve macun seçimi önemli
Dişte aşınmaya neden olan asitli içecekler kamışla içilmelidir. Asitli gıda ve içeceklerin tüketilmesinin ardından hemen dişlerin fırçalanmaması gerekir. Diş macunu aşındırıcı içerdiği için kullanılan miktarın az olmasına dikkatli olunmalıdır. Yatay fırçalama aşındırmayı hızlandıran etkenlerden biridir. Döner başlıklı fırçalar kullanılıyorsa bunun içinde yumuşak olan seçilmelidir, aksi takdirde dişte daha çok aşınma meydana gelir.
Aşınma olgularının çoğunluğunda diş fırçasının aşırı sert kullanımı da söz konusudur. Diş fırçalamaya önem veren fakat fırçalama yönteminde yanlışlık yapan birçok kişi bulunmaktadır. Dişlerini beyazlatmak isteyen kişilerde dişlerini aşırı sert fırçalayarak bu şekilde temizlendiğine ve beyazladığına inanmaktadır. Bu durumda olanların aşırı sert diş fırçalama şeklini bırakmaları gerekmektedir.
Aşınma derin diş dokularına ulaşır ulaşmaz restoratif tedavi (kompozit veneer, porselen lamina) gerekebilir. Aşırı duyarlılıktan şikayet eden ve dişlerin hasta açısından görüntüsü kabul edilemeyecek düzeyde olanlar için bu tedavi yöntemleri gereklidir.
Tedavi yöntemleri nelerdir?
“U” şeklindeki diş aşınmalarında asit etkenleri fazla olurken, “V” şeklindeki diş aşınmalarında ise fırça travmasının fazlalı olması söz konusudur. Bu faktörlerin tespit edilip, etkenin ortadan kaldırılmasından sonra aşınmanın derinliğine uygun tedavi yöntemleri belirlenmelidir.
Başlangıç seviyesinde olan hastalar için yani hasta sadece hassasiyet şikayetiyle hekime başvurduğu zaman flolürlü jel ve lazer uygulamasının yapılması yeterli olmaktadır. Yüzey lezyonu olarak adlandırılan bu olguda kısa süreli yüksek konsantrasyonlarda florür uygulamaları ve florürlü ağız gargaraları önerilir. Aşınma az olan kişiler için herhangi bir dolgu ya da porselen lamina yapılması gerekmeyebilir. Aşınmanın tedavisi için etkenin ortadan kaldırılması yapılacak tedavinin ömrü açısından önemlidir. Asit etkeninin tespitinden sonra limon, portakal suyu, greyfurt, gazlı içeceklerin tüketilmesine ara verilmeli, kullanılan diş macunu ve diş fırçasına dikkat edilmelidir. Diş aşınması bulunan hastalarda sert fırça kılları yerine yumuşak kılları olan fırçalar tercih edilmelidir. Aşındırıcı etkisi en az olan jel türünde diş macunları kullanılmalıdır.
Yaygın diş aşınması olan kişilerde etken faktörün uzaklaştırılması sonrasında kompozit dolgu ve porselen lamina düşünülebilir. Az sayıda dişi etkileyen aşınmalarda kompozit materyalin kullanımı doğru olacaktır. Ancak diş aşınması çok sayıda dişi kapsıyorsa ve dişin 2/3’ünden fazla bir alanı etkiliyorsa porselen veneer yönteminin seçilmesi uygundur. Böylece simetrik ve daha kontrollü restorasyonlar yapılabilmektedir. Aşınma azı dişlerin çiğneme yüzeylerinde yer alıyorsa onley (porselen çiğneme alanı) yapımı düşünülebilir.