Milli Eğitim Bakanlığı’nca (MEB) hazırlanan ”Okul Kantinleri Raporu”na göre Türkiye genelindeki okulların yüzde 35.26’sında kantin bulunuyor.
Araştırmaya göre, okul kantinlerinde öğrenciler yiyecek olarak en çok tost-simit, çikolata, cips; içecek olarak ise su, ayran ve kola tüketiyor.
Milli Eğitim Bakanlığı’nca okul kantinlerinin mevcut yapısının incelenerek, işleyişine ilişkin eksiklik ve sıkıntıların tespiti için iç denetim yoluyla ”Okul Kantinleri Raporu” hazırlandı.
Yapılan denetimle, ”Nitelikleri değişime uğrayan okul kantinlerinin taşıması gereken standart ve ilkelerinin incelenmesi, okul kantinciliğinin, eğitim ortamlarına ve eğitim kurumlarına olan etkilerinin değerlendirilmesi, okul çağlarına göre beslenme alışkanlıklarının değerlendirilmesi, dengeli beslenme ve okulda beslenme eğitimine yönelik çalışmaların incelenmesi, okul kantinlerinde satılması tavsiye edilen ve satılması uygun olmayan gıda maddelerinin değerlendirilmesi, hizmet kalitesine olumlu katkısı olacağı düşünülen iyileştirme önerilerinin saptanması” amaçlandı.
Raporda, çocukların okulda verimli olabilmeleri için iyi sağlık koşulları içinde olmalarının gerekli olduğu vurgulanarak, çocuğun okul hayatına başlaması ile birlikte çocuklarda gıda seçiminde ailenin etkisinin azaldığı, çevrenin etkisinin önem kazanmaya başladığına dikkat çekildi.
Okul kantinleri sürecine ilişkin önemli tespit ve önerilere yer verilen raporda, okul kantinlerinde personel olarak çalışacak kişilerin işe başlamadan önce beslenme, hijyen, sanitasyon, gıda sağlığı ve ilkyardım gibi konularda temel eğitime alınmaları yönünde valiliklerce eğitim programlarının düzenlenmesi gerektiği belirtildi.
Okul kantinlerinin denetiminin, valilik bünyesinde komisyon tarafından usulüne uygun ve eksiksiz yürütülmesi gerektiğinin altı çizilerek, ”Kantinlerde hizmet sunumuna yardımcı olması maksadıyla çalıştırılacak kişilerin işe başlamadan önce Cumhuriyet Savcılıklarından alınan arşiv kaydının yanı sıra ilgili Emniyet Müdürlüklerinden de bilgi mahiyetinde Genel Bilgi Tarama (GBT) durumlarının bilinmesi” önerisinde bulunuldu.
Okul kantinlerinde taze meyve satışının sağlanması ve öğrencilere bu besinlerin sağlıklı büyümeleri için tüketilmesi gerektiği hususlarının anlatılması gerektiği de belirtilerek, mevcut okul kantinlerinin fiziki koşullarının iyileştirilmesi ve ayrınca yeni okul projelerinde kantin olacak yerlerin belirli standartta olmasına yönelik önlemlerin alınmasına dikkat çekildi.
OKULLARA ”DİYETİSYEN” PLANLAMASI
Raporda, diyetisyenlerce valilikler tarafından yapılacak program dahilinde, belirli periyotlarda okullarda yeterli ve dengeli beslenme yönünde planlama ve izleme yapılmasının sağlanması gerektiği ifade edildi.
Askeri ve polis kantinlerinde mevcut olan mali istisnaların okul kantinlerinde de sunulması yönünde çalışma yapılması gerektiği belirtilerek, özellik ”KDV muafiyetinin” büyük önem arzettiği kaydedildi.
Raporda, okul kantinlerinin karlılık ve kaliteli ürün seçimi arasında önemli tereddütler yaşadığı ifade edilerek, ”Girdi maliyetlerindeki yükseklik ürün satışlarına yansımakta ve bu durum bazı sağlıksız ve yanlış tercihlere yol açmaktadır. O nedenle özellike belirli besin maddeleri için okul kantinlerine özel bazı vergisel avantaj ya da mali teşviklerin getirilmesi öğrencilerin sağlıklı ve yeterli beslenebilmesi için önemli bir çalışma olacaktır” ifadesine yer verildi.
Aynı kişilerin birden fazla kantin işletmesini alması uygulamasını engelleyici tedbirlerin alınması gerektiği de vurgulanarak, Türkiye genelindeki kantinlerin iş ve işlemlerinin detaylı olarak belirlendiği ”MEB Okul Kantinleri Uygulama Yönergesi” hazırlanmasının gerekliliğine dikkat çekildi.
YURTDIŞINDA GAZLI İÇECEKLER YASAK
MEB’e bağlı resmi okullarda yer alan kantinlerin nasıl açıldığına ilişkin bilginin de yer aldığı rapora göre, kantin açmak isteyen okul aile birliğinin kantin açma kararını Milli Eğitim Müdürlüğü’ne bildiriyor.
Kantin açılması düşünülen alanın uygunluğu Milli Eğitim Müdürlüğü teknik elemanlarınca yerinde inceleniyor. Uygunluğu halinde valilik ve kaymakamlıktan kantin açılma onayı alınıyor.
Okul mülkiyetinin ait olduğu Milli Emlak/Özel İdare ile okul aile birliği arasında 5 yıllık işletme protokolü imzalanıyor.
Raporda, İngiltere, Fransa ve Lüksemburg’daki okul kantini uygulamalarına ilişkin bilgiler de yer aldı.
İngiltere’de her okulda diyetisyenin olduğu, hamburger, sosis ve et içeren yiyeceklerde ciddi sınırlamaların getirildiği belirtilerek, bu tip ürünlerin iki haftada bir gün satılmasına karar verildiği ifade edildi. Kantinde gazlı içeceklerin satışa sunulmadığı kaydedildi.
Fransa’da ise özel beslenme uzmanlarının istihdam edildiği, gazlı içecekler yerine sadece suyun satıldığı ifade edildi.
Lüksemburg’da ise okul kantinlerinin 3 ayda bir Sağlık Bakanlığı’nca denetlendiği belirtilerek, kantinde satılan ürünlerin fiyatının ilgili Bakanlıkça belirlendiği kaydedildi.
EN ÇOK KANTİN ÜÇ BÜYÜK İLDE
Raporda Türkiye’deki okul kantini sayılarına da yer verildi. Buna göre, Türkiye genelinde 32 bin 749 okulun 11 bin 546’sında (yüzde 35.26’sında) kantin işletmesi bulunuyor.
En çok kantin İstanbul, İzmir ve Ankara’da iken, kantin sayısı az olan iller arasında ise Ardahan, Bayburt, Kırşehir yer alıyor.
”KANTİNLERİN FİZİKİ DURUMLARI YETERSİZ”
Raporda Türkiye genelinde yapılan yazışmalarda denetim sürecine ilişkin ifade edilen temel sorunlara da değinilerek, okul kantinlerinde gıdaların ambalajsız ve açıkta satışının yapıldığı, çiğ hazırlanan yiyeceklerin üzerinin streç film ile kapatılarak yeterince muhafaza edilmediği, okul idaresinin gıda güvenliği ve hijyen konusunda bilinçsiz olduğu ifade edildi.
Okul kantin işletmecilerinin ve çalışanlarının giyim, kuşam ve davranış biçimleriyle gelişim sürecinde olan öğrencilere iyi örnek olmadığı belirtilerek, okul kantinlerinin fiziki durumlarının yetersiz olduğu, kantinlerde öğrenci sağlığına uygun olmayan ve kalitesi düşük gıdaların satıldığı ve okullarda kantin denetimlerinin titizlikle yapılmadığı kaydedildi.
”ÖĞRENCİLER DÜRÜM, HAMBURGER, KUMPİR SATILMASINI İSTİYOR”
Denetim sürecinde Ankara, Van, Muğla, Erzurum, Adana, Diyarbakır ve Batman illerinde toplam 560 öğrenci, 280 öğretmen ve 56 idareciye anket uygulaması yapılarak, anket sonuçları raporda yer aldı.
Araştırmaya göre, kantinlerden yapılan alışverişlerde öğrencilerin yüzde 77’si markalı ürünleri tercih ediyor.
Kantinden almış olduğu yiyecek ve içeceklerden dolayı rahatsızlandığını belirten öğrencilerin oranı yüzde 37 olarak belirlenirken, okul kantinlerinde satılan yiyecek ve içeceğin marketlerde satılanlardan daha pahalı olduğunu düşünenlerin oranı ise yüzde 71 olarak saptandı.
Öğrencilerin kantinde dürüm, hamburger, süt, ıce tea, kumpir ve sıcak çikolata satılmasını istedikleri belirtilerek, okul kantinlerinde en çok satılan yiyeceğin ise simit ve poğaça olduğu ifade edildi.
AA