Cildin yaşlanmasına neden olan iki faktör vardır: kronolojik yaşlanma ve foto yaşlanma. Birincisi zamanla, geçen yılların izini bırakmasıyla ilgilidir ve bunu önlemenin yolu yoktur. İkincisi ise güneş ışınlarının etkisiyle ilgilidir ve ten rengine göre farklılık gösterir. Ten rengimizi belirleyen ise derimizde üretilen pigmentlerdir.
Ten rengi ne kadar koyuysa, deriye rengini veren melanin pigmentlerini üreten malanozom hücrelerinin bulunduğu bölgeler de o kadar geniştir. Açık renk deri çok az melanin üretir. Asya kökenlilerin derisinde sarımsı bir melanin, Afrika kökenlilerde ise en koyu ve kalın tabaka melanin üretilir.
Koyu renk derideki melanin çok yoğundur ve ışığı daha çok emip dağıttığı için mor ötesi güneş ışınlarına karşı daha koruyucu bir etkisi vardır.
Bu konuda yakın zamanda yapılmış fazla araştırma olmasa da 1979’da ABD’de yapılan bir araştırmada şu sonuca varılmıştır: Güneşin mor ötesi A ışınları, Kafkas kökenli insanların derisine ortalama yüzde 55 oranında nüfuz ederken, Afrika kökenlilerde bu oran sadece yüzde 18’dir. Koyu tenlilerde foto yaşlanmanın gecikmesinin nedeni de budur.
Cilt tonları cetveli
Farklı cilt türlerinin mor ötesi ışınlara tepkisini sınıflandırmak için 1975’te Fitzpatrick Cetveli hazırlanmıştır. Buna göre cilt altı renk tonuna ayrılmıştır. 1. grupta güneşte çok çabuk yanan kızıl saçlı ve çok açık tenliler, 6. grupta ise hiç yanmayan, biraz bronzlaşan koyu tenliler yer alır.
Koyu tenlerdeki yüksek melanin oranı, güneşin zararlı ışınlarının yol açtığı kırışıklıklar ve cilt kanserine karşı cildi korur. Fakat bu yüzde yüz bir koruma değildir. Ünlü siyahi müzisyen Bob Marley cilt kanserinden ölmüştü.
Fitzpatrick cetvelindeki 4. gruptan (Asya kökenliler) 6. gruba kadar olan tonlarda foto yaşlanma etkisini gecikmeli gösterir; ciltte kırışıklıklar genellikle 50’li, hatta 60’lı yaşlarda belirgin hale gelir.
BBC Dergi’nin haberine göre, koyu tenlilerde foto yaşlanma gecikmeli olsa da diğer yaşlanma belirtileri gecikmez. Örneğin koyu tenlilerde kahverengi lekeler, çenede sarkma, avurtların çökmesi, gözaltı torbaları gibi diğer yaşlanma belirtileri daha fazla görülür.
Cetveldeki yerimiz neresi olursa olsun gerçek şu ki yaşlanmanın kıskacından kurtulmak mümkün değil. Günlük güneş kremi kullanımı foto yaşlanmayı geciktirebilir ya da nemlendiriciler cildin görünümünü iyileştirebilir. Bazılarımız kırışıklıkların birkaç yıl gecikmesi bakımından biraz daha şanslı olabilir; ama cildimiz nihayetinde yaşımızı ele verecektir.