Zuhal Erkek’in haberi
Ebeveynlerin en büyük korkusudur yüksek ateş. Çocuklar biraz ateşlendiğinde bile anne ve babaları telaşlanır ve ‘çocuğum yoksa havale mi geçiriyor’ korkusuna kapılır. Peki aslında her ateşli nöbet havale midir? Ateşli hastalıkları tetikleyen etkenler nelerdir? Ateşli hastalıklarda ilk müdahale nasıl olmalıdır? Bu soruların tüm cevabını Bezmialem Vakıf Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastenesi Çocuk Nörolojisi Uzman Doktoru İlhan Işık ile konuştuk.
Konvülsiyon, havale nedir? Öncelikle bunu açıklar mısınız? Bir de epilepsiyi havaleden ayıran farklar nelerdir?
Konvülsiyon beyin hücrelerinin anormal elektriksel aktivitesi sonucu uyarılması ve buna bağlı olarak meydana gelen bilinç değişikliği, kasılma gibi değişikliklerdir. Halk arasında nöbet (havale ) olarak adlandırılmaktadır. Nöbetlerin tekrarlaması halinde epilepsiden söz edilir.
ATEŞLİ NÖBETLER BEYİNDE HASAR BIRAKMAZ
Yüksek ateşin tehlike seviyeleri nerede başlar? Ateşli havalelerin tehlikeleri nelerdir?
Havalelerin çocuklarda en sık görülen tipi ateşli havalelerdir. Ateşli havale (febril konvülziyon) 6 ay -6 yaş arası sağlıklı çocuklarda menenjit gibi beyini etkileyen enfeksiyon olmaksızın, ateşin 37,3 C dereceyi geçtiği durumlarda meydana gelen bilinç kaybı, kol ve bacaklarda kasılma, gözlerde sabit bakma, morarma, ağızdan köpük gelmesi şeklinde olan bilinç değişikliği durumlardır.
Ateşli nöbetlerde genetik yatkınlık söz konusudur. Bazı çocuklarda çok yüksek derecelerde nöbet olabilirken bazılarında 37,3 C derece hafif ateşte bile nöbet olabilir. Ateşli nöbetler genelde beyinde hasar bırakmazlar.
ÇOCUĞUN HAVALE GEÇİRDİĞİ KLİNİK GÖZLEMLE ANLAŞILIR
Hangi durumlar havale ile karıştırılır?
Havale tanısı genelde klinik gözlemle konur. EEG denilen beyin dalgalarında saptanan bozukluklar tanıyı destekler. Bazı durumlar çocuklarda havale ile karıştırılmaktadır. Bayılma, katılma, uyku bozuklukları, hareket bozuklukları, çocukluk çağı mastürbasyonu, konversiyon (yalancı havale ) gibi durumlardır.
ATEŞLİ HAVALE 5 DAKİKA SÜRER
Ateşte havale tipleri nelerdir? Ateşli hastalıklardan en fazla etkilenen grup hangisidir?
Ateşli havaleler çoğunlukla 5 dakikadan kısa sürer, nadiren 30 dakikayı geçebilir. En sık olarak viral enfeksiyona bağlı ateşlerde görülürler. Ateşli havalelerin Basit ve Komplike olmak üzere 2 tipi vardır.
Basit tip: 15 dakikadan kısa sürer, 24 saatte birden fazla olmaz, tüm vücutta kasılma ile seyreder ve genelde ailede çocukken ateşli havale geçirmiş büyükler vardır.
Komplike tip: ise vücudun bir bölgesini tutan veya 15 dakikadan uzun süren veya 24 saatte birden çok olan ateşli havaleler mevcuttur. 6 aydan küçük 6 yaştan büyük çocuklarda ki ateşli havaleler de komplike olarak adlandırılır. Komplike ateşli havale; menenjit, beyin iltihabı gibi durumların belirtisi olabilir. Bu açıdan hasta değerlendirilmelidir.
EVDE SİGARA İÇMEK ATEŞLİ HASTALIKLARA ETKENDİR
Ateşli hastalıkları tetikleyen faktörler nelerdir?
Ateş vücudun enfeksiyonla mücadele etmek için geliştirdiği bir savunma mekanizmasıdır. Ateşli hastalıkları dolayısıyla enfeksiyonu tetkikleyen faktörler hijyene dikkat edilmemesi, beslenmenin yetersiz ve dengesiz yapılması, enfekte bireylerle yakın temas, evde sigara içilmesi gibi nedenlerdir.
Ateşli hastalıkların en çok hangi türleri etkilidir?
Ateşli havale özellikle üst solunum yolu enfeksiyonu, orta kulak iltihabı, ishal sırasında ortaya çıkar. Genellikle hastalığın ilk günlerinde görülür.
ATEŞ DÜŞÜRÜCÜLERİNİ 4 SAAT ARAYLA VERİN
Ateş düşürücüleri tedavilerde ne kadar etkilidir? Hangi aşamadan sonra çocuğa ilaç verilmelidir?
Ateş yükselmeden hemen önce vücutta kas seyirmeleri, üşüme hissi, titreme gibi belirtiler başlar, bu sırada çocuğun ateşine bakıp elbiseleri soyulmalı, parasetamol veya ibuprofen gibi ateş düşürücü şurup verilmelidir. Koltuk altı, bacak arası, boyun altı gibi büyük damarların geçtiği bölgelere çeşme suyu ile ıslatılmış bez konabilir. Bulantı, kusma nedeniyle şurup içemiyorsa ateş düşürücü fitil uygulanabilir. Ilık duş yaptırılabilir. Ateş yinede düşmezse en yakın sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır. Ateş düşürücülerin 4 saat arayla düzenli olarak birkaç gün verilmesi özellikle daha önce ateşli havale geçirmiş çocuklarda önerilebilir.
Ateşli havalelerde aileler ne yapmalıdır? Hangi aşamalardan sonra doktora başvurmalıdırlar?
Çocuğu yan yatırıp çenesini hafif arkaya itip rahat nefes almasını ve kusarsa akciğerlere kaçmamasını sağlamalıyız. Başını tutarak başını sağa sola çarpmasını engelleyebiliriz. Ağzını açmaya veya ağızdan bir şey içirmeye çalışmamalıyız. Giysileri sıkıyorsa gevşetmeliyiz, soğan, kolonya koklatmanın faydası yoktur. Havale 5 dakikadan fazla sürerse çocuk dizler karına çekilmiş durumda ve yan olarak yatarken makattan rektal diazepam (doktor önerisi ile) uygulanabilir. Bu ilacın nadir olarak solunum durmasına yol açabileceği unutulmamalıdır. İlk havaleyse havale 5 dakikadan uzun sürmüşse ,arka arkaya havale geçirmişse 112 aranarak en yakın sağlık kuruluşuna gidilmelidir.
KATILMA NÖBETİ GERÇEK BİR NÖBET DEĞİLDİR
Havale ile katılma nöbetleri birbirine çok karıştırılır. Arasındaki farklar nelerdir?
Bazı bebeklerin ağladıklarında veya canları yandığında nefeslerini tutmaları, morarmaları ve kısa bir süre oksijensiz kalmalarına katılma nöbeti ismi verilir. Genelde 1-2 yaş çocuklarda sık görülür.3-4 yaşından sonra sıklığı azalır. Bazılarında ailesel yatkınlık görülür. Birçoğunda kansızlık(anemi) görülür ve kansızlık tedavi edildiğinde şikayetler de geriler. Katılma nöbeti gerçek bir nöbet değildir. Beyine etkisi yoktur. Şikayetlerin ağlama ve can yanma sonrası gelişmesi, nörolojik gelişiminin normal olması, EEG denilen beyin dalgalarının normal olması ,3-4 yaşından sonra kendiliğinden kaybolması ile epileptik nöbetten ayrılır.
Komplike ateş havalelerinden kısaca bahseder misiniz?
Komplike ateşli havaleler vücudun bir bölgesini tutan veya 15 dakikadan uzun süren veya 24 saatte birden çok olan ateşli havaleler mevcuttur.6 aydan küçük 6 yaştan büyük çocuklarda ki ateşli havaleler de komplike olarak adlandırılır. Komplike ateşli havale menenjit, beyin iltihabı gibi durumların belirtisi olabilir. Bu açıdan hasta değerlendirilmelidir.
on5yirmi5.com