Lale Devri (1718 – 1730)
– Osmanlı Devleti’nde, 1718 yılında Avusturya ile imzalanan Pasarofça Antlaşmasıyla başlayan ve 1730 yılında Patrona Halil İsyanı ile sona eren dönemdir. Bu dönemde padişah III. Ahmet, sadrazam ise Nevşehirli Damat İbrahim Paşa’dır. Adını, o dönemde İstanbul’da yetiştirilen lale çiçeklerinden alır.
— Osmanlı Devleti’nin batıya açıldığı ilk dönemdir.
Bu dönemde yapılan yenilikler
– Osmanlı Devleti, Avrupa’yı daha iyi tanıyabilmek, Avrupa’yı yakından tanıyabilmek için Paris, Londra gibi şehirlere elçiler gönderdi.
— Sait Efendi ve İbrahim Müteferrika tarafından 1727’de İstanbul’da ilk matbaa kuruldu.
— Yeniçerilerden bir itfaiye bölüğü oluşturuldu.
— Yalova’da kâğıt, İstanbul’da kumaş ve çini fabrikaları kuruldu.
— Yeni kütüphaneler açıldı; Doğu ve Batı eserleri tercüme edildi.
— Çiçek aşısı kullanıldı.
— Lağımcı ve Humbaracı ocaklarında ıslahatlar yapıldı.
— Mimarlık, resim ve minyatür sanatları gelişti.
Bu dönemde yapılan mimari eserler
– Üçüncü Ahmet Çeşmesi
– Yeni Vâlide Câmii
– Çorlulu Ali Paşa Medresesi
– Damat İbrahim Paşa Camii
Patrona Halil İsyanı
İstanbul’da bazı devlet adamları rahat bir yaşam sürerken halkın zor durumda olması ve bundan huzursuzluk duyması sonucunda Patrona Halil isimli bir yeniçeri
ve onu destekleyen kişiler tarafından isyan çıkarılır. İsyan sonucunda Damat İbrahim Paşa idam edilir. III. Ahmet tahttan indirilir. Yerine I.Mahmut geçer.
I.Mahmut Dönemi Yenilikleri (1730-1754)
– Ordu alanında ıslahatlar yaptı.
– Orduda bölük, tabur, alay sınıflarını oluşturdu.
— Tımar sistemini düzenlemek için çalışmalar yaptı.
— Fransa’dan gelen Kont De Bonnevale Müslümanlığı kabul ederek Humbaracı Ahmet Paşa adını almış ve askeri alanda ıslahatlar yapmıştır.
Humbaracı Ahmet Paşa,
– Topçu Ocağını ve Humbaracı Ocağını yeniden düzenledi.
— Orduya subay yetiştirmek amacıyla Kara mühendishanesini (Mühendishane-i Berri Hümayun) açmıştır.
III. Mustafa Dönemi Yenilikleri (1757 – 1774)
– Yenilik taraftarı bir padişahtır.
— Orduya önem verdi.
— Topçu ocağını düzenledi. Yabancı uzmanlardan yardım faydalandı.
– Dürat topçularını kurdu.
— Donanmada subay ihtiyacın karşılamak için Deniz Mühendishanesi’ni (Mühendishane-i Bahri Hümayun) kurdu.
— Maliyeyi düzenlemeye çalıştı.
I. Abdülhamit Dönemi Yenilikleri (1774–1789)
– Askeri alanda yapılan yeniliklere devam edildi.
— Sürat topçuları ocağı yenilendi.
– Avrupa’dan uzmanlar getirilerek kara ve deniz ordularında düzenlemeler yapıldı.
— Mali alanda düzenlemeler yapıldı. Yerli malı kullanımı mecburiyeti getirildi.
III. Selim Dönemi (Nizam-ı Cedid) Yenilikleri (1789–1808)
– Avrupa’yı yakından incelemiş ve devletin eski gücünü kaybetmesindeki nedenleri bulmaya çalıştı.
— Yeniçeri Ocağı’nın yanında Nizam-ı Cedit isimli yeni bir ordu oluşturuldu.
— Nizam-ı Cedit ordusunun ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla İrad-ı Cedit isimli bir hazine kuruldu.
— Askerlerin eğitim için Avrupa’dan uzman getirildi. Donanmaya önem verdi.
— Yerli malı kullanımı teşvik edildi.
— Avrupa’daki yenilikleri takip etmek amacıyla Avrupa başkentlerinde (Paris, Londra, Viyana ve Berlin gibi) elçilikler açıldı.
III. Selim dönemimde yapılan bu yenilik hareketleri bazı çevreler tarafından hoş karşılanmadı. Özellikle Nizam-ı Cedit ordusunun kurulması Yeniçerilerin tepkisini çekti. Nizam-ı Cedit ordusu Rusya ile yapılan bir savaşa görev almak için İstanbul’dan ayrıldı. Yeniçeriler bunu fırsat bilerek Kabakçı Mustafa önderliğinde isyan ettiler. III. Selim tahttan indirilip yerine IV. Mustafa padişah yapıldı. Nizam-ı Cedit ordusu kapatıldı.
Gerileme döneminde yapılan yenilik hareketlerinin özellikleri
– Yenilikler genelde askeri ve ekonomik alanda yapıldı.
— Yeniliklerde Avrupa örnek alındı. Avrupa’dan uzman kişiler getirildi.
— Sosyal-kültürel alanda yenilikler yapıldı.(Lale devrinde)