Kürtçe Edebiyat ve Bilim

Etkinlikler
İstanbul Üniversitesi’nden bir grup öğrenci Pêngav adında Kürtçe bir dergi çıkarıyorlar. Kürtçe "bir adımlık yol" anlamına gelse de adı, el kadar eniyle, bir karışlık boyuyla sem...
EMOJİLE

İstanbul Üniversitesi’nden bir grup öğrenci Pêngav adında Kürtçe bir dergi çıkarıyorlar. Kürtçe "bir adımlık yol" anlamına gelse de adı, el kadar eniyle, bir karışlık boyuyla sempatik bir dergi Pêngav.

İlk sayısı yaklaşık üç ay önce yayımlanan derginin ikinci sayısı yayımlandı geçtiğimiz hafta. Kapakta ya da künyede derginin yayın periyodu yazılmamış. Derginin önsözünde bilimsel konular üzerinde durulacağı yazılmış. Kürt dilinin geliştirilmesinin, her bilimin terimlerine Kürtçe karşılıklar bulunmasının Kürtçe eğitimin alt yapısını oluşturması bakımından önemi vurgulanmış. Nitekim içerikte de buna uygun yazılar yer alıyor. Siyasal söylemden uzak duran dergide sadece kültürel, bilimsel ve edebi Kürtçe metinler bulunuyor.

Kürtçenin yarını var mı? -Geçmişi de var geleceği de!

Derginin "kapak konusu"nda, İstanbul Üniversitesi öğrencisi Ümit Eser’in, Kürt dili üzerine yaptığı çalışmalarıyla tanınan Erivan Kürtlerinden Prof. Dr. Celîlê Celîl ile yapmış olduğu bir röportaj yer alıyor. Bu röportajda Kürt dilinin geleceği ve buna bağlı olarak üniversiteli Kürt öğrencilerin bu alandaki tutumları üzerinde durulmuş. İlgili röportajda Prof. Celîl, bugün Kürtlerin en büyük sorununun hiç tartışmasız dil sorunu olduğunu, edebiyatın hammaddesinin dil olduğunu, Kürtçenin yazarları olsa da bu gidişle Kürtçe okur kitlesinin kesinlikle kalmayacağını örneklerle anlatıyor.

Osmanlı’da gecikmiş bir rönesans: Alfabenin ıslahı

Kenanê Nado, "Elifbayê Kurdî" (Kürt Alfabesi) adlı eserinden dolayı Bediüzzaman’ın Risale-i Nur’da adından övgüyle söz ettiği Kürt entelektüeli Xelîl Xeyalî Bey’i tanıtmış. Xelîl Xeyalî, Osmanlı’nın son yüzyılındaki gelişmelere paralel olarak Arap alfabesini Kürtçeye yeniden uyarlayan bir dilbilimcidir. Bilindiği gibi o dönemde Osmanlıca imlanın ıslahı da gündeme gelmişti. Nado, yazısında Xelîl Xeyalî’nin kısa biyografisini aktardıktan sonra eserlerini tanıtmış ve Said-î Kurdî, Ziya Gökalp gibi o dönemin önde gelen Kürt düşünce adamlarıyla olan ilişkisini anlatmış. Yazısında Musa Anter, Zinar Silopî gibi yazarların sözlerini kendi tespitleriyle harmanlayan Nado, bir diğer yazısında önceki sayıda yayımlanan “Şaristaniya Gerdûnî û Çanda Neteweyî”(evrensel medeniyet ve ulusal kültür) adlı yazısının devamını getirmiş.

Geometrinin temel terimleri ve mıknatısın çekim kuvveti Kürtçede! Daha neler…

Gernas, geometri üzerine yazmış olduğu yazısında geometrinin temel terimleri üzerinde durmuş. Gernas, bir başka yazısında ise Mela (molla) Mehmûdê Beyazîdî’nin “Adat û Rusumatnameê Ekradiye”(Kürtlerin adetleri ve Kürt beyliklerinin vergi tutanakları) isimli kitabını tanıtmış.

İsmetullah Özdağ, Magnetîzma başlıklı makalesinde fizik kurallarına göre mıknatısın oluşumunu anlatıp, metaller ve çekim kuvvetleri üzerinde durmuş. Cumali Güler, İtalo Calvino’nun “Black Sheep” başlıklı ünlü hikâyesini İngilizceden Kürtçeye çevirmiş. Öyküde bir şehrin sakinlerinin hırsızlık yaparak geçindiklerini ve daha sonra şehre yeni taşınan bir adamla bu durumun alt-üst olduğu geçiyor. Rêbaz Şoreş ise “Ji Dilên Miştxem û Çavên Hêsirbar Derbirîna Pêngavekê"(Kederli yüreklerden ve yaşlı gözlerden bir adım çıkarmak) adlı denemesinde Kürt aydınlarının geçmişten günümüze Kürt kültürü üzerindeki çileli rollerini ele almış. Ve bunu Kamûran Bedirxan Bey’in Şeyh Said için yazmış olduğu “Li Ber Tirba Şêx Seîd” (Şeyh Said’in mezarında) adlı şiiriyle süslemiş.

Marîn Rehman, Bêrû, Kenanê Nado ve Mehmet Sait Çakar da bu sayıya şiirleriyle katkıda bulunan isimler.

Pêngav dergisi, Fatih’teki kitapçılardan bulunabilir. Dergi iletişim: kovarapengav@gmail.com

Dünyabizim