Another Empire?, Türkiye’nin son on yılda çarpıcı bir şekilde görünürlük kazanan dış politikasını mercek altına alıyor
İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları’nın İngilizce olarak yayınladığı Another Empire? -A Decade of Turkey’s Foreign Policy under The Justice and Developtment Party (Bir Başka İmparatorluk? Son On Yılda Adalet ve Kalkınma Partisi Yönetiminde Türkiye Dış Politikası) adlı kitap, Oxford Üniversitesi ’ne bağlı South East European Studies at Oxford(SEESOX) ile birlikte hazırlanmış.
Sponsorları arasında Türkiye Dışişleri Bakanlığı’nın da bulunduğu SEESOX’un 10. Yılı vesilesiyle basılan kitabın çıkış noktasında üç temel soru var:
10 yıldan bu yana Adalet ve Kalkınma Partisi ( AKP ) yönetimindeki Türkiye dış politikası, Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu ’nun “yeni-Osmanlıcı” ifadesine yönelttiği tüm eleştirilere karşın, günümüz koşullarına uyarlanan “bir başka imparatorluk” arayışı içine mi girdi?
Türkiye dış politikasına ilişkin değerlendirmelerde sıkça kullanılan “eksen değişikliği” ifadesi analitik açıdan gerçekten anlamlı mı?
Türkiye ’nin Orta Doğu ve Kuzey Afrika ’da başlayan başkaldırılar ve siyasi rejim değişiklikleri sonrasında bölgede “model” olma iddiası ya da ihtimali ne kadar anlamlı?
Another Empire? kitabı “imparatorluk, “eksen değişikliği” ve “model” tartışmalarına referansla Türkiye ’nin son on yılda çarpıcı bir görünürlük kazanan dış politikasını mercek altına alıyor. Kitaba katkıda bulunan yazarlar, dış politika yönelimlerini farklı açılardan değerlendirirken son dönemde giderek daha fazla tartışılmakta olan bu sorulara da cevap arıyorlar.
Baskın Oran gibi deneyimli bir uluslararası ilişkiler hocasının yazısı ile başlayan kitap, Giriş bölümünde, kitabı bu üç temel soru-tartışma çerçevesinde okurun ilgisine sunuyor. Türkiye ’nin AKP yönetimindeki son on yıllık iç politikası, dış politikanın bir arka planı olarak gözden geçirilirken AKP ’nin “reform koreografisi” yani hareket biçimi irdeleniyor (Ayşe Kadıoğlu). Türkiye ’yi aktörleştiren yeni ve etkin dış politika siyasi (Fuat Keyman) ve ekonomik (Mehmet Karlı) boyutları ile gözler önüne seriliyor.
Bir yandan Davutoğlu’nun öne sürdüğü “stratejik derinlik” ve “komşular ile sıfır sorun” kavram ve yaklaşımları ele alınırken, bir yandan da ülkenin demokratikleşmesinin “derinliği” mercek altına alınıyor (Nora Fisher Onar). Kitabın bir dış politika kitabı olarak en ayırt edici özelliklerinden biri geleneksel olarak kabul edilen dış politika aktörlerinin dışındaki aktörlere ve “yumuşak güç” olarak tabir edilen dinsel, eğitim odaklı ve ekonomik ilişki ağlarının dış politika yönelimlerine olan etkisine yer vermesi.
Türkiye ’nin anahtar önemdeki bölge ve ülkeler ile ilişkilerinin incelendiği bölümde; ABD ile ilişkilerin geçirdiği dönüşüm (Joshua W. Walker), Türkiye – AB ilişkilerindeki olumsuz gelişmelerin arka planını gösteren (Nilgün Arısan-Eralp ve Atila Eralp) bölümlerin yanı sıra, Balkan ülkeleri ve Yunanistan ile olan ilişkiler (Dimiter Bechev), (Othan Anastasakis), Türkiye dış politikasının yönelimlerini anlamada bir turnusol kâğıdı gibi olan Ermenistan ile olan ilişkiler (Aybars Görgülü), İran ile ilişkilerde gözetilen ince dengeler (Karabekir Akkoyunlu) ile Arap ülkeleri ile 2011 sonrasında gözlemlenen tedbirli yaklaşımlar ile iddialı ve bölgesel aktörlüğe yönelik politikalar arasındaki gelgitler (Reem Abou El-Fadl) olanca açıklığı ile gözler önüne seriliyor.
Kitap, uzun yıllardır Avrupa Birliği siyaseti çalışan Oxford Üniversitesi ’nden Kalypso Nicolaidis’in yazdığı ve Türkiye dış politikasının yeni yönelimlerinin metaforik bir dil ile anlatıldığı son derece sıra dışı ancak bir o kadar da işlevsel bir yazı ile sonlandırılıyor.
ANOTHER EMPIRE?
A Decade of Turkey’s Foreign Policy Under The Justice and Development Party
İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2012,
334 sayfa, 24 TL.
Kerem Öktama
Radikal