Faruk Erem’in Sabah gazetesindeki yazısı…
Sigortasız çalışanlar, haklarınızı mutlaka arayın. Hem sigortanızı yaptırın hem de hizmetlerinizi saydırın. Eğer işten çıkarılırsanız kıdem tazminatınızı da alın. Okuyun haklarınızı öğrenin…
Staj ve çıraklık dahil Türkiye’de çalışan herkesin sosyal güvencesinin olması kanuni bir zorunluluk. Buna rağmen son rakamlara göre istihdamda kayıt dışı oranı yüzde 32.1. Rakamın etkin mücadelelerle yüzde 50’lerden bu seviyelere çekilmesi önemli bir başarı. Şu sıralar Meclis’ten çıkmasını beklediğimiz ‘esnek çalışma yasası’nın da bu soruna bir nebze çözüm getirmesi bekleniyor. Bugün sigortasız çalıştırılan işçilerin haklarını, özellikle de kıdem tazminatı almaları gerektiğini anlatmak istiyorum. Hemen başta söyleyelim; sigortasız çalıştırılıyorsanız mutlaka bunu ALO 170’e bildirin ve gereği yapılsın. Fakat bu şekilde çalışmış olduğunuz yıllar varsa işten çıkarıldığınızda size tazminat ödenmek zorunda.
SİGORTA ŞARTI YOK
Bir işçinin kıdem tazminatı alabilmesi için, en az bir yıl çalışmış olması ve kendi kusuru, isteği dışında işten çıkarılmış bulunması gerekiyor. Yani ‘sigortalı olmalı ya da olmamalı’ denilmiyor. Kıdem tazminatı her yıl için bir brüt maaş olarak hesaplanıyor. Bu brüt maaşın içine nakit olarak düzenli ödenen yemek, yol, prim gibi ek gelirler de katılıyor. İşçi için en önemli sorun, çalıştığını ve işyerinde bulunduğu süreyi ispatlaması. Sigortasız çalıştırıldığınız sürelerdeki belgeleri saklayın. Tazminat davası açtığınızda belgeleri delil olarak sunabilirsiniz. Yoksa da zaten mahkeme bu sürelerin tespitini yapacaktır. Ayrıca, tazminat için hizmet tespit davası açma şartı da bulunmuyor.
İŞÇİ BAŞINA 100 BİN LİRA
Sigortasız işçi çalıştıranlara da kişi başına her ay 2 asgari ücret (12×2=24 asgari ücret) para cezası uygulanıyor. Primler ise faiziyle alınıyor. Bir yıl sigortasız işçi çalıştırıldığında ceza 100 bin lirayı buluyor. Cezadan sonraki 1 yılda da kayıt dışı işçi tespit edilirse kişi başı 5 asgari ücret para cezası uygulanıyor.
TAZMİNAT ALMA SEBEPLERİ
Aşağıdaki hallerde iş akdi feshedilirse çalışana tazminat ödenir. 3 İşveren tarafından iyi niyet ve ahlak kurallarına aykırılık nedenleri dışındaki nedenlerle, 3 İşçi tarafından sağlık, iyi niyet ve ahlak kuralarına aykırılık veya işyerinde işin durması benzeri nedenlerle, 3 Askerlik görevi nedeniyle, 3 Emeklilik hakkının elde edilmesi veya bu kapsamda gereken sigortalılık süresi ve prim gününün doldurulması nedeniyle, 3 Kadın işçinin evlenmesi nedeniyle, 3 İşçinin ölümü nedeniyle.
EMEKLİLİĞE SAYDIRIN
Sigortasızçalıştığınız dönemin tazminatını alabileceğiniz gibi emeklilik hesabına da katabilirsiniz. Öncelikle durumu SGK’ya bildirin. Burada gerekli incelemeler yapıldıktan sonra o günleriniz emeklilik hesabınıza katılacaktır.