İşsizlik maaşı almak için birçok insan ne yapacağı konusunda hiçbir fikir sahibi değil. Ocak ayı işsizlik oranlarına bakılırsa 1 yıl önceki tarihle oranlandığında yaklaşık yüzde 3,5 oranında bir büyüme ile 2009 yılı Ocak ayı işsizlik oranı yüzde 15,1 olarak açıklandı. Bu oranda yaklaşık olarak 3 milyon 600 bin kişiye denk geliyor. 2002 yılından bugüne kadar işsizlik sigortası fonunda biriken para 40 milyar TL olarak görünüyor. Bunun işsizlik maaşına başvuranlara dağıtılan kısmı ise sadece 2,5 milyar TL. Fonda biriken yüksek miktardaki paranın nedeni ise işsizlik maaşındaki alt ve üst sınır. İşsizlik maaşına başvuranlara alt sınır olarak şu anda 266 TL, üst sınır olarak ise 532 TL ücret ödeniyor. Ancak maaşı 5 bin TL olan birisi işsizlik fonuna her ay maaşından kesilen para asgari ücret alan bir işçiden daha çok kesiliyor. Fakat 5 bin TL alan kişi işsiz kaldığında ise en yüksek alabileceği işsizlik maaşı 532 TL’yi geçemiyor. Bu da işsizlik fonunda biriken paranın amacının dışında kullanılmasını sağlıyor. Fondaki para kamu yararına kullanılarak GAP’a aktarılıyor.
İşsizlik sigortasından yararlanmak için ne yapmak lazım?
Öncelikle kendi kusurunuz nedeniyle işten çıkarılmamış olmanız gerekiyor.
1- İşverenin kusuru nedeniyle, küfür, hakaret, ücret ödememe, fazla mesai vermeme vs. gibi nedenler varsa ve bu nedenleri ispatlayabilirseniz istifa edip işten ayrılırsanız işsizlik maaşı alabilirsiniz. Ancak ispat etmeniz şart.
2- İşveren işinize son verdiyse işsizlik maaşı alabilirsiniz.
3- İşyeriniz kapandıysa işsizlik maaşı alabilirsiniz.
4- Süreli bir iş akdi yapmışsanız ve süre bittiğinde işi bırakırsanız işsizlik maaşından faydalanabilirsiniz.
Tüm bu nedenlerden birini taşıyorsanız işten ayrıldığınız anda işverenden talep edeceğiniz ‘’İşten Ayrılma Bildirgesi’’ni işveren 3 nüsha halinde hazırlayıp 1 nüshası işten ayrılan kişiye, 1 nüshası kendisine ve 1 nüshasını da bildirgeye çıkış nedenini yazarak İŞKUR’a gönderiyor.
İŞKUR ise işten çıkarılma nedenlerine bakarak işsizlik maaşı verilip verilmeyeceğini kararlaştırıyor. Ancak işsizlik maaşı alabilmek için işten ayrılınan tarihten itibaren en geç 30 iş günü içerisinde herhangi bir İŞKUR’a giderek başvuruda bulunması gerekiyor. 30 gün geçmiş ise geçen her geçen günün ücretini işsizlik maaşından alamıyorsunuz. Yani 2 ay sonra İŞKUR’a gidip başvurursanız işsiz kaldığınız andan itibaren başvuru tarihinize kadar olan işsizlik maaşını alamıyorsunuz. İŞKUR ise başvurunuza bakarak eğer doğru nitelikleri taşıyorsanız size maaş veriyor. Başvurunuzdan 1 ay sonra İŞKUR’a giderek işsizlik maaşı hesap cüzdanınızı alıp ilgili bankadan işsizlik maaşınızı çekebiliyorsunuz.
İşsizlik maaşı için ne kadar çalışmak gerekiyor?
Eğer işten çıkarıldığınız tarih içinde 3 yıl geriye dönük olarak 600 gün sigorta primi ödemişseniz 6 ay, 3 yıl geriye dönük 900 gün prim ödemişseniz 8 ay, 3 yıl geriye dönük 1080 gün prim ödemişseniz 10 ay işsizlik maaşından faydalanabiliyorsunuz. Alacağınız ücret ise son 120 günün brüt ücretinin yüzde 40’ı kadar işsizlik maaşı almaya hak kazanıyorsunuz.
İşsiz kalınınca sağlıktan faydalanabilir misiniz?
Sigortalı işsizler işsizlik maaşı alırken sağlık hizmetlerinden faydalanabiliyorlar. Bunun nedeni ise işsizlik maaşı aldığınız süre içerisinde İŞKUR sizin adınıza Sosyal Güvenlik Kurumu’na Genel Sağlık Sigortası primlerini ödüyor. Bu primler ödendiği için işsiz kalan kişinin kendisine, eşine ve çocuğuna sağlık hizmetlerinden faydalanması kısıtlanmıyor. Ancak 100 gün sağlık hizmetlerinden faydalanabiliyor. Bunu uzatmak için ise işsiz kişi Sosyal Güvenlik Kurumuna giderek İŞKUR’dan işsizlik maaşını aldığını ve bu nedenle sağlık hizmetlerinden faydalanması gerektiğini belirterek Sosyal Güvenlik Kurumu işsiz kişinin sağlık hizmetlerinden faydalanması için tekrardan aktifleştiriyor. Bu aktifleştirme işsizlik maaşının bağlanma süresi yani 6 ay, 8 ay ve 10 ay boyunca devam ediyor.
Askerlik nedeniyle iş akdi feshedilen kişi işsizlik maaşı alabilir mi?
İşyerinden ‘’askere gideceğim’’ diye ayrılmışsanız işsizlik maaşı alabilirsiniz. Ancak askerde geçen süreleri işsizlik maaşı olarak alamıyorsunuz. Askerlik bittiğinde 30 gün içerisinde İŞKUR’a müracaat ettiğinizde askerlik yaptığınızda geçen süre yokmuş gibi yani işten yeni ayrılmış gibi görünerek İŞKUR size, 3 yıl geriye dönük olarak 600 gün sigorta primi ödemişseniz 6 ay, 3 yıl geriye dönük 900 gün prim ödemişseniz 8 ay, 3 yıl geriye dönük 1080 gün prim ödemişseniz 10 ay işsizlik maaşından faydalanabiliyorsunuz.