Gizem Gül’ün röportajı
1 Ocak 2012 tarihinde değişen Sosyal Güvenlik Kanunu ile herkes genel sağlık sigortası kapsamında olacak. Buna göre 18 yaşını dolduran herkes eğer liseyi de bitirmişse gelir testi yaptırıp prim ödemek zorunda. Yeni yasaya göre zorunlu sağlık sigortalısı olmak istemiyorum deme şansınız yok, ancak gelir testi yaptırmak istemeyebilirsiniz. Gelir testi yaptırmazsanız da aylık geliriniz 1.881 liradan sayılacak ve her ay 225 TL SGK’ya prim ödemek zorunda kalacaksınız. Bu ve bunun gibi pek çok konuda merak ettiğimiz konuya ilişkin soruları Bugün gazetesi yazarı ve Sosyal Güvenlik Uzmanı Sadi Orhan’a sorduk…
1 Ocak 2012 tarihiyle değişen Sosyal Güvenlik Kanunu ile herkes genel sağlık sigortası kapsamında olacak. Peki “Ben genel sağlık sigortalı olmak istemiyorum” deme hakkımız var mı?
“Ben genel sağlık sigortalısı olmak istemiyorum” deme şansınız yok. Zira adı üzerinde “zorunlu genel sağlık sigortası”. Fakat gelir testine gitmeme şansınız var. Eğer en yüksek prim tutarı olan 225,72 TL’yi ödemeyi kabul ederseniz, sosyal yardımlaşma vakıflarına gidip gelir testi yaptırmadan, doğrudan SGK’ya başvurarak GSS’li olabilirsiniz.
Gelir testi yaptırmayanlar aylık 225 TL borçlanıyor
Genel Sağlık Sigortası’na göre 18 yaşını dolduran liseye bitirmiş gençler üniversiteye giremedikleri takdirde gelir testi yaptırıp prim ödemek zorunda. Buna göre gelir testi yaptırmayanlar da her ay için SGK’ya borçlanmış oluyorlar. Ayrıca gelir testinde ödenecek olan prim, gelire göre değil harcamalar göz önüne alınarak hesaplanıyor. Siz bunu nasıl değerlendiriyorsunuz?
Esasında gelir testi yaptırdığı takdirde aylık geliri 313 liranın altında çıkması muhtemel binlerce vatandaşımız, test yaptırmadığı için GSS borcuna muhatap oldu. Çünkü gelir testine gitmeyen vatandaşın geliri 1.881 lira kabul ediliyor ve aylık 225 lira borç yazılıyor. Gelir testine gitmediği için GSS borcu olanlar, bir an önce teste başvurmalı. Zira aylık geliri 313 liranın altında çıkarsa bundan sonra ücretsiz/primsiz sağlık yardımı alınabileceği gibi geriye dönük çıkarılan borçtan da kurtulma şansı olmaktadır. Gelir belirlenirken doğal olarak sadece aile ekonomisine giren gelir değil, bunların harcama bileşenlerinin de dikkate alınması gerekiyor.
Part time çalışanlar da genel sağlık sigortası primi ödeyecekler mi?
4857 sayılı İş Kanununa göre kısmi süreli veya çağrı üzerine çalışanlar ile ev hizmetlerinde ay içerisinde 30 günden az çalışanların eksik günlerine ait genel sağlık sigortası primlerini 30 güne tamamlamaları, 1/1/2012 tarihinden itibaren zorunlu. Bu şekilde çalışanlar, gelir testi yaptırmak suretiyle gelir testi sonucuna göre primlerinin devlet veya kendileri tarafından ödenmesi koşuluyla sağlık yardımlarından yararlanacaklar. Ancak bu sürelerini isteğe bağlı olarak (4/a) kapsamında prim ödeyerek tamamlamaları halinde, eksik günleri için ayrıca genel sağlık sigortası primleri ödemeyeceklerdir.
Stajyerlik sigortasının emekliliğe bir katkısı yok
Stajyerlik ve 18 yaş öncesi sigortalı olmanın emeklilik süresine bir etkisi var mıdır?
Staj süresince yapılan sigortada emeklilik primleri ödenmediği için bu sigortanın emeklilik süresine bir etkisi olmuyor. Ancak 18 yaşından önce başlayan sigorta ve bu sürede ödenen normal primler emeklilik hesabında dikkate alınır.
19 günlük prim ödeyin, 30 gün üzerinden sigortalı olun
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Sosyal Politikalar Bakanlığı işbirliğiyle engelli çocuğu olan ya da ev işlerinde çalışan kadınların sosyal güvenlik çatısı altına alınması sağlanacak. Primler daha az gün üzerinden yatırılsa da kadınlar, 30 gün üzerinden sigortalı sayılacaklar ve böylece emekli olmaya hak kazanacaklar. Bu nasıl uygulanacak?
Buna ilişkin uygulama detayları henüz netleşmiş değil. Fakat şuan sanatçılara, tarım işçilerine ve şehir içi taksi ve dolmuşlarda çalışan şoförlerde olduğu gibi ayda 19 gün prim ödeyerek 30 gün ödemiş gibi sayılabilirler. Primlerin bir kısmı devlet tarafından da karşılanabilir.
Ev hanımlarına emeklilik fırsatı…
Daha önce hiç çalışmamış olan bir ev hanımı emekli olabilir mi? Bunun için nasıl bir yol izlemesi gerekiyor?
Daha önce hiç çalışması olmayan bir ev hanımı isteğe bağlı sigorta primi ödeyerek emekli olabilir. Bu şekilde en az 15 yıl (5400 gün) prim ödeyerek 58 yaşında emekli olabilir.
Emeklilik aylıkları yanlış mı hesaplandı?
Son günlerde medyada emeklilerinin aylıklarının yanlış hesaplandığı yönünde çıkan haberleri çokça okur olduk. Gerçekten emeklilerin aylıkları yanlış hesaplanmış olabilir mi?
Geçtiğimiz yıllarda emekli aylığı bağlama sistemi daha çok manuel işlediği için hatalı hesaplama olabiliyordu. Şuan kullanılan sistem ağırlıklı olarak bilgisayar programı ile yürütüldüğünden hata payı oldukça düşük. İntibak çalışmaları kapsamında geriye dönük yapılan kontrollerde gerçekten de hatalı (eksik veya fazla) hesaplamaların yapıldığı tespit edildi. Şimdiye kadar eksik ödeme yapılanlara fark tutarlar toplu olarak ödenecek. Fazla ödenenlerden de tahsilat süreci başlatıldı.
Ne zaman emekli olacağım?
Doğum ve askerlik borçlanması ile emeklilik süresi kısaltılabilir mi? Uygulama nasıl gerçekleşiyor?
Doğum ve askerlik borçlanmasıyla emeklilik süresi kısaltılabilir. Bu tür borçlanmalarda kişinin prim günü artmış olur. Kimi durumlarda ise emeklilik yaşında da indirim yapılır. Borçlanmayla emeklilik tarihinin nasıl değiştiği http://www.sadettinorhan.net/emeklimatik.html sayfasında ücretsiz hizmet veren EmekliMatik programımızla hesaplanabilmektedir.
Bireysel emeklilik mi, kamu emekliliği mi?
Bu yıl çıkan bireysel emeklilik yasasına göre devlet bireysel emeklilik sistemine katkı sağlayacak. Şöyle ki, bireysel emeklilik sisteminde yeni bir uygulamayla 100 lira bireysel emeklilik ödeyen bir kişiye devlet de 25 lira yatıracak. Bireysel emekliliği sosyal sigorta ile karşılaştırsanız neler söylersiniz?
Bireysel emeklilikte devlet katkısının ücretli çalışanlar dışındaki herkese verilecek olması önemli bir adım. Fakat bireysel emeklilik sistemiyle (BES) kamu emeklilik sistemini (KES) karşılaştırdığımızda kamu emeklilik sisteminin daha avantajlı olduğunu görüyoruz. Aşağıdaki tabloda bu karşılaştırma daha net görülecektir.
|
|