Mucizeler, herkesin merak ettiği konuların başında gelmekle birlikte kerametler ile oldukça fazla bir şekilde karıştırılmaktadır. Peki mucize nedir? İslam’da mucize var mıdır? Mucizenin hikmetleri nelerdir? Peygamberler neden mucize gösterir? Mucize ile keramet arasındaki farklar nelerdir? gibi soruları Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. İlyas Çelebi’ye sorduk. İşte ayrıntılar…
Mucize nedir? İslam’da mucize var mıdır?
Mucize, peygamberlerin Allah tarafından gönderildiklerini ispat etmek için Allah’ın yardımıyla ortaya koydukları olağanüstü olaylardır. Bunlara mucize denir. Hz. Adem’den Hz Muhammed’e kadar, bütün peygamberler kendilerini ispat edebilmek için mucize göstermişlerdir. Dolayısıyla İslam dininde mucize vardır.
Mucize ile keramet göstermek arasındaki fark nedir?
Mucize bir gerekçeye binaen, ben peygamberim diye ortaya çıkan kişinin hakikaten doğru bir kişi olduğunu, peygamber olduğunu ortaya koyabilmesi için bir yola başvurması gerekir. Dolayısıyla mucize zorunlu ve gerekli bir şeydir. Mucize Peygamberin kendisini ispat etmesi içindir. İnsanlara meydan okuyarak; “Ben Allah tarafından gönderildim. İnanamıyorsunuz, işte size mucize gösteriyorum” diye sergilediği bilinçli bir davranış, bilinçli bir harekettir. Mucize peygamberin olmazsa olmazıdır. Yani mucize, peygamberin bir nevi diplomasıdır. Hâlbuki keramette böyle bir zorunluluk yoktur. Velinin kendisini insanlara ispat etmek zorunluluğu olmadığı gibi, insanların da onun veli olduğuna inanma gibi bir mecburiyeti yoktur. Oysa peygamberin peygamber olduğuna insanların inanma zorunluluğu vardır. İnanmazlarsa küfre girerler. Veliyi kabul etmeleri gerekmez. Dolayısıyla keramette; kimsenin ortaya koyacağı bir mucize, insanlara meydan okuması, olağanüstü bir şey göstermesi söz konusu değildir. Ayrıca kerametin mucizeden farkı ise keramet bilinçli bir davranış değildir. Veli kendisinden olağanüstü şeyle zuhur etse bile bunları sonradan fark eder. Ayrıca veli bir insan keramet göstereceğim diye meydan okumada bulunamaz. Keramet ve mucize mahiyet itibarı ile de birbirinden farklıdır. Mesela peygamberlerin eşyanın esasını aslını dönüştürmek gibi mucizeler gösterebilir. Örneğin taşı ağaç yapmak gibi mucizeleri olur ama bu şekilde keramet olmaz.
Peygamber efendimizi mucizelerinden bahsedebilir misiniz? En önemli mucizeleri nelerdir?
Peygamberimizin mucizeleri 3 temele ayrılır. Birincisi hissi mucize deriz. Duyularla algılanan mucizelerdir. Ayın 2’ye bölünmesi. Sâkk-i Kamer dediğimiz veyahut sahibini şikâyet için bir devenin şikâyette bulunması, peygamberimizin elindeki taşların dile gelip; kelime-i şahadet getirmesi, peygamberimizin parmaklarından su akması gibi mucizelere hissi mucizeler diyoruz. Yani insanlar bu mucizeleri duyuları ile algılayabilmektedirler. İkincisi ise gaipten haber almaktır. Peygamberimiz gelecekte olan şeyi haber veriyor. Haber verdiği gibi vuku buluyor. Ya da kendi yanında bulunmayan, gıyabında olan şeyden haber veriyor. Bunlara gaipten haber mucizeleri deniyor. Örneğin Kuran-ı Kerim’de Rum Suresi’nin başında önümüzdeki 7 yıl içinde Rumlar ile Farsların savaşacağı ve ehl-i kitap olan Rumların Farsları yeneceği söyleniyor. Bu olay önceden söyleniyor ve söylendiği gibi de gerçekleşiyor. Başka bir örnek verecek olursak Habeş Kralı vefat ediyor, peygamberimiz aynı anda bunu Mekke’de haber veriyor. Üçüncüsü de asli ve ilmi mucizeler. Kuran-ı Kerim peygamberimiz bize getirdiği en büyük mucizedir. İnsan aklına hitap eder. Kuran-ı Kerim başlı başına bir mucizedir. İnsanlar çok uğraşmalarına rağmen Kuran- Kerim benzeri bir kitap yazamamışlardır. Onun karşısında aciz kalmışlarıdır. Kuran-ı Kerim’in içeriğine de baktığınız zaman yeni dönemlere, her güne dair yeni bir şeyler söylüyor, yeniden keşfediliyor. Bu da başka bir kitapta olmayan Kuran-ı Kerim’in mucizesidir.
Mucizenin hikmetleri nelerdir?
Mucizenin hikmetini iki grupta toplayabiliriz. Birincisi, peygamberi imtihan eden kişilere karşı kendini ispat eder. Mucize gösterir. Onda da der ki siz bana inanmıyorsanız, sizde bir mucize gösterin der. Allah’ın yardımı olmadan inkârcıların mucize gösteremeyecekleri için bu bir meydan okumadır. Peygamberin, hakiki peygamber olduğunu inkârcılara karşı ispat etmesidir. Ayrıca mucize müminlerinde imanlarını kuvvetlendirir. Örneğin Miraç mucizesi müminlerin imanını kuvvetlendiren bir mucizedir. Hz. Musa’nın, Kızıldeniz’i geçerken, Firavun ’un ve adamlarının denizde boğulması onlara bir meydan okuma bu işin ancak Allah’ın yardımı ile başaracağını gösteren bir mucizedir.
On5yirmi5