Yaklaşan Kurban Bayramı ile ilgili en çok merak edilen vekaletle yurtiçi ve yurtdışında kurban kesimi, kurban bağışının nasıl olması gerektiği, hangi hayvanların kurban olabileceği ve bu ibadetin hangi şartlarda, kimlere vacip olduğu gibi temel 10 soruyu islam alimi Prof. Dr. Hayrettin Karaman yanıtladı. Karaman Hoca’nın merak edilenlere verdiği cevaplar şöyle:
1- Bazıları ‘Hacda kurban kesmek kafi, yurdunuzda ayrıca kurban kesmeniz gerekmez’ diyor. Haccın Mekke’deki kurbanı evindeki kurban yerine geçer mi?
Kurban kesmekle yükümlü olan bir Müslüman Kurban Bayramı günlerinde seferi ise ona kurban kesmek vacib olmaz. Hacca gidenler de seferi olduklarından ülkelerinde onlar için kurban kesmek vacib olmaz.
2- Mükellef olduğu kurbanı kesmeyip, bir yoksula parasını vermek kurban yerine geçer mi? Kurbanın mutlaka kesilmesi lazım gelir mi? Kesilmeyen kurban bağışı olur mu?
Kurban ibadeti ancak kurban olabilecek hayvanı zamanı içinde kesmekle yerine gelir. Başka şekilde ve zamanda olmaz.
3- Kurbana adak, nafile, akika, ölmüşlere kurban diye niyet edenler ortak olabilirler mi?
Vacib olsun, sünnet ve nafile olsun ibadet niyetiyle kesilen kurbanlar, bir büyük başta ortak olarak da kesilebilir.
4- Vacip kurban bağışlarının yurtdışında kesimi konusunda telefonla vekalet olur mu? Yurtdışı kurban vekalet bedeli yurtiçinden daha az olduğu için kurbanını yurtdışında kestirmeyi planlayanların düşüncesi doğru mudur?
Telefonla, telgrafla, mektupla, faksla, e-mail ile… vekalet verilebilir. Ucuz diye yurtdışını tercih eden kimse varlıklı ise bu düşünce güzel değildir.
5- Kurban, yükümlünün kendi ülkesinin muhtaçlarına dağıtılmalıdır deniyor. ‘Yurdumda aç varken neden kurbanımı Somali’ye göndereyim’ sözünü nasıl değerlendirmek gerekir?
Kurban’ın nerede ve kimlere verileceği konusunda akrabalık, yakınlık, komşuluk gibi öncelik sebepleri vardır. Ama en önemli sebep ihtiyaç durumudur. Nerede ihtiyaç daha fazla ve daha hayati ise orası tercih edilmelidir.
6- Arefe günü kurban kesilir mi? Kurban kesim vakti ne zaman başlar ne zamana kadar devam eder?
Kurbanın sahih olabilmesi için belirlenmiş vakit içinde kesilmesi gerekir. Kurban, Kurban Bayramı’nın ilk üç günü yani Zilhicce ayının 10, 11 ve 12. günleri, bayram namazının kılınmasından, 3. günün akşamına kadarki süre zarfında kesilebilir. Şâfiî mezhebine ve bazı fakihlere göre bu süre, bayramın 4. günü akşamına kadardır. Bayram namazı kılınmayan yerlerde sabah namazı vaktinden itibaren kesilebilir. Kurbanın bayramın 1. günü kesilmesi daha faziletli görülmüş, kesimin gündüz yapılması tavsiye edilmiştir. Geceleyin kurban kesmeyi câiz görmeyenler veya mekruh görenler, aydınlatma imkânının yetersizliğinin yol açacağı muhtemel tehlike, hata ve zorlukları gözönünde bulundurmuş olmalıdır. Bu sakıncalar yoksa, gece de kurban kesilebilir.
7- Neler kurbanlık olurken nelerden kurbanlık olmaz?
Kurban olarak kesilmesi kabul edilmiş hayvan türleri şunlardır: Koyun, keçi, sığır, manda ve deve. Tavuk, kaz, ördek, deve kuşu, ceylan gibi hayvanların kurban olarak kesilmesi geçerli değildir.
8- Kurban kimlere vaciptir?
Servet (nisap miktarı mal) kimin ise zekat ve kurban da ona düşer.
9- İmkanı varsa karı-kocaya ayrı kurban kesmek düşer mi?
Müslüman bir kadının normal olarak takıp kullandığı zinete (takıya) zekat ve kurban gerekmez. Bunun dışında kalan tasarruf altını, para, ticari mal… nisap miktarına ulaşırsa zekat verilir, kurban kesilir. Nisap altından 85 gramdır. Peygamber Efendimiz Hz. Muhammed (SAV) zamanında insanların kullandığı ve alıp sattığı başka mallar için de miktarlar verilmiştir. Günümüzde nisap, ‘bir çekirdek ailenin yıllık normal gideri’ olarak belirlenebilir. Türkiye ortalamasında bunu -2013 yılında- yıllık asgarî 12 bin lira olarak kabul edebiliriz. Bayram günlerinde temel ihtiyaçları için ayrılan dışında bu kadar mala sahip olanlara kurban vacib olur.
10- Kurban kesmek isteyen fakir de kurban kesebilir mi? Kestiğinde nafile sevabı mı almış olur?
Evet, yoksul olan bir kimse de kurban bayramı’nda kurban niyetiyle hayvan keserse bu nafile olur ve sevap kazanır.
Yakınlık daha mı önemli?
Karaman, ‘Yurdumda aç varken neden kurbanımı başka bir ülkeye göndereyim?’ sorusunu, ‘Kurban’ın nerede ve kimlere verileceği konusunda akrabalık, yakınlık, komşuluk gibi öncelik sebepleri vardır. Ama en önemli sebep ihtiyaç durumudur’ şeklinde cevaplandırdı. Karaman ayrıca, ‘Kadının normal olarak takıp kullandığı zinete kurban gerekmez. Bunun dışındaki tasarruf altını, para, mal nisap miktarına ulaşırsa zekat verilir, kurban kesilir’ dedi.
Yenişafak