Türkiye’nin dün gerçekleştirdiği yerel seçim sürecinin ardından A&G Araştırma Şirketi’nin sahibi Adil Gür seçim sonuçlarını ve bundan sonrası için olası senaryoları The Wall Street Journal Türkiye’ye değerlendirdi.
Nasıl değerlendiriyorsunuz sonuçları?
Şimdi genel olarak ben 3 aydır AK Parti’nin bu oranlarda oy alacağını söylüyorum. Çünkü ülkede hep 17 Aralık üzerinden siyaset yapıldı. Tapeler yolsuzluklar gibi konular konuşuldu. Yerel seçimlerin kendine özgü dinamikleri olduğunu, insanların cebine baktığını anlatmıştım. Dövizde faizde yükseliş olmasına rağmen ekonomi seçmen nezdinde iyi görünüyordu. Halkın borçlu olduğu bir ortamda istikrardan endişe ettiğini aylardır söylüyordum.
Bu bir yerel seçimdi ama genel seçim konusunda da fikir verebilir mi? Erdoğan oradan da güçlenmiş mi çıkardı? Vekil sayısı ne olurdu?
Birebir karşılaştırmak doğru olmaz. Çünkü her seçimin kendi dimanikleri var. İl genel meclis oylarına baktığımızda görünen CHP oyu daha aşağıda MHP daha yukarıda olurdu. Bunu yine de bire bir karşılaştırmak doğru değil. Çünkü Türkiye’de seçmenin eğitim seviyesi bakılınca ayırt eden çok yüksek değil. Ak Parti şunu alır, bunu alırdı demek mümkün değil. Daha temkinli yaklaşılmalı. 15 gün sonra seçim yapılsa Ak Parti %50 de alabilir %41-42 de. Oyların ne kadarı yerel dinamiklerle etkilendi, ayrıntılı incelemek lazım. Ankara’da CHP oyunun 10 puanı MHP’ye ait. Ama şu an CHP hanesine yazılmış durumda.
“5 gün sonra genel seçim yapılsa Ak Parti %50 de alabilir %41-42 de”
Herkes aynı soruyu soruyor. Bundan sonra ne olacak? Ne bekliyorsunuz?
Kavganın hedefi yerel seçimler değildi. Kavganın nedeni Cumhurbaşkanlığı seçimiydi. Ayrıca bir diğer konu da Başbakan Cumhurbaşkanı olursa AK Parti’nin başında kim olacağıydı. Ben bunun artarak devam edeceğini düşünüyorum. Devam ederse bu kavgadan kimse karlı çıkmaz. Biri daha fazla biri daha az hasar görür. Kavganın kazananı olmaz. Burada sağ duyu galip gelmeli. Kutuplaştırmaktan çok seçmeni kucaklayacak söylemler geliştirmenin yolları bulunmalı.
“Erdoğan Cumhurbaşkanı adayı olacaksa %100 genel seçim ile cumhurbaşkanlığını birleştirecektir”
Oy oranı bu kadar yüksekken Erdoğan’dan erken seçim hamlesi bekliyor musunuz?
Erken seçim sonucu da çıkabilir. Cumhurbaşkanı adayı olacaksa %100 genel seçim ile cumhurbaşkanlığını birleştirecektir. Ama aday olmayacaksa genel seçim 2015’e de kalabilir. Gördük ki Tayyip Erdoğan’sız bir AK Parti düşünmek mümkün değil. Sadece parti genel başkanı değil. Herşeyi… Erdoğan Çankaya’ya çıkarsa iki kampanyayı birlikte yürütmek isteyecektir.
Sizce Erdoğan Cumhurbaşkanlığı’na aday olursa kazanır mı?
Bu seçimin bir diğer önemli sonucu cumhurbaşkanlığı ve genel seçimler konusunda fikir vermesi oldu. Ben Başbakan’ın yerel seçimlerden alacağı % 42-43’lük oy oranı ile cumhurbaşkanlığı seçimlerinde başarıyı yakalayacağını söylemiştim. Bu oy oranı Başbakanın kendisine aittir. ama Aday olursa halk oyuyla kazanacak gibi okumak lazım bu sonuçları. Sadece AK Parti oyu değil. BDP ve MHP’den gelecek oylarla da yüzde 50’yi bulacaktır.
Cemaate operasyon ya da gerginliğin devamı AKP’ye olan desteği pozitif ya da negatif etkiler mi?
Ben bir süredir söyledim. Türkler kavga seyretmeyi sever ama edeni sevmez. Çünkü bu kavga bir şekilde cebine yansıyor. Bugün de yansıyor. Kurlar ve faizlerin etkisini yerel seçimlerden sonra daha net görmeye başlayacak. Gerilim kimseye fayda sağlamaz. Gerilim artarsa merkezde bir parti doğabilir.
“Gerilim artarsa merkezde bir parti doğabilir. ”
Bu seçimin kaybedeni kim oldu? AKP’nin böylesi zorlu bir süreçten güçlenerek çıkmasını neye bağlıyorsunuz?
Bu seçimlerde BDP oy oranı az gibi görünse de BDP büyük başarı elde etti. Bazı illerde oyları HDP’ye ya da Sarıgül gibi muhalif adaylara kaydı. Onlarda birleşti. CHP açısından Ankara çok önemliydi. Türkiye genelinde de % 27.5 gibi oy almış görünüyor Ama bu CHP’nin oyu değil. İstanbul’da MHP’nin oyu % 4, Ankara’da da % 8 değil. Bunlar belediye başkanlığı oyları. İl Genel Meclisi rakamlarına bakınca MHP’nin % 17.5-18 oyu var. Seçimin kazananlarından biri de MHP aslında. bu belediye başkanı rakamlarına yansımasa da… Seçimin kaybedeni ise ana muhalefet partisi gibi görünüyor.
CHP’nin oy oranı niye artmıyor?
Yıllardır araştırmalarda gördüm. AK Parti dindar olduğu için kazanmıyor. CHP de “laik olduğu için iktidar olamıyor” değil. Bunun cevabı sosyo ekonomik nedenler. CHP o nedenle bunları iyi analiz ederse başarılı olacaktır. Yoksa bu kavga siyaseti ve üsluba devam ederek orta ve uzun vadede başarılı olması mümkün görünmüyor. Ayrışma ideolojik değil. Ak Partiye %45’i halk başbakana sahip çıktığı için oy vermedi.
AK Parti’deki oy artışı neden peki? Kavga olumlu etkilemiş olabilir mi?
Ak Partiye oy verenlerin %80’i “hayatımdan ve icaatlarından memnun oldum” diye oy verdiğini söylüyor. “Cemaate karşı sahip çıkmak için oy verdim” diyenlerin oranı %14. Bu da genelde 6-7 puanlık oy demektir. Muhalefet bunu analiz ederse başarılı olur.
“Ak Partiye oy verenlerin %80’i “hayatımdan ve icaatlarından memnun oldum” diye oy verdiğini söylüyor. “Cemaate karşı sahip çıkmak için oy verdim” diyenlerin oranı %14.