İstanbul Büyükşehir Belediyesi Osmanlı İmparatorluğu’nun son dönemi ile Cumhuriyet’in ilk yıllarını kapsayan döneme ait “İstanbul’un 100 Sanayi Kuruluşu” isimli özel bir çalışma yayınladı.
İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür A.Ş, Osmanlı İmparatorluğu’nun son dönemi ile Cumhuriyet’in ilk yıllarını kapsayan döneme ait “İstanbul’un 100 Sanayi Kuruluşu” isimli özel bir çalışma yayınladı.
Vatan gazetesinin haberine göre, bugüne kadar bilinmeyen pek çok bilgi ve görselin yer aldığı kitapta Osmanlı’nın çöküş döneminde yapılan üretimin bilinenin aksine kurak ve yetersiz olmadığı gözler önüne seriliyor.
Kitaptaki en çarpıcı konuları ise Mareşal Fevzi Çakmak’ın yakın akrabası olan Şakir Zümre’nin kurduğu ilk bomba fabrikası ve 1936 yılında Nuri Demirağ Uçak fabrikasında üretilen ilk yolcu ve savaş uçağı D38’in hikayeleri oluşturuyor.
İLK YERLİ BOMBA HALİÇ’TE ÜRETİLDİ
Fevzi Çakmak’ın akrabası ve Atatürk’ün yakın arkadaşı Şakir Zümre, 1925 yılında Türk savunma tarihinde bir ilke imza atar.
Dünya Savaşı ve Kurtuluş Savaşı yıllarında Bulgaristan’da bulunan ve buradan Türkiye’ye mühimmat gönderimi için bağlantılar kuran Zümre, yurda döner dönmez tamamı Haliç kıyılarında yerli sermayeyle bir bomba fabrikası kurar.
Ancak savaş sonrası ABD’nin Türkiye’ye mühimmat yardımı yapması yerli üretimi baltalar. Fabrika silah üretimini noktalanır.
İLK UÇAK FABRİKASI BEŞİKTAŞ’TA KURULDU
Türkiye ihtiyacı olan uçakları dönemin zenginlerinin bağışlarıyla aldı.
Yine aynı dönemde Nuri Demirağ’ın yanına da uçak alımı için bağış istenmek üzere gidildi.
Fakat Demirağ bağış yapmak yerine fabrika kurmayı ve uçak konusunda dışa bağımlılıktan kurtulmayı önerdi.
Çekoslovakya, Almanya ve İngiltere’deki uçak fabrikalarını gezdi. Yurda döndüğünde ise anlaştığı Çekoslovak firmayla Beşiktaş’ta ilk uçak fabrikasını kurdu.
Demirağ fabrika bünyesinde bir de pilot okulu açtı.
Yeşilköy Havaalanı’nın bulunduğu bölge Demirağ tarafından satın alınarak test uçuşları için kullanıldı.
Demirağ’ın test uçuşları için kullanılan bölge, daha sonra kamulaştırılarak bugünkü Atatürk Havalimanı’na dönüştürüldü.
Vatan