Doğu Perinçek ile İsviçre hükümeti arasında hukuk, tarih, ifade özgürlüğü ve soykırım gibi hassas konuları içeren dava, Avrupa’nın en yüksek mahkemesinin son karar mercii olan Büyük Daire’de görülmeye başlandı.
Doğu Perinçek, sözlerine “Avrupa’nın özgürlüğü için buradayız” diyerek başladı. “2. Daire, Ermeni Patriği dâhil herkesin özgürce konuşmasına güvence sağlamıştır” diyen Perinçek, “Ermenilere hakaret veya husumet içeren tek sözcüğümü bulamazsınız” diye devam etti.
Ermenilerin de mazlum kavramı içinde olduklarını söyleyen Perinçek, “Bırakın onlar da konuşsun. Biz Avrupa’da barış ve kardeşlik için buradayız” dedi.
Doğu Perinçek’in avukatı Mehmet Cengiz, Perinçek’in İsviçre’de yaptığı konuşmaları Almanya ve Fransa’da da yaptığını ama böyle bir davaya maruz kalmadığını söyledi.
Perinçek’in avukatlarından Avrupa hukuku uzmanı İngiliz Profesör Laurent Pech, “Müvekkilim asla Ermenilere karşı nefreti teşvik etmedi. 1915 sonrası suçlar işlendiğini inkâr etmedi” dedi.
Türkiye’den 200 kişi
Aljazeera’nin haberine göre duruşma öncesi bir açıklama yapmayan Doğu Perinçek’in, iki saat sürecek duruşma çıkışı dışarıda slogan atmadan, sadece bayraklarla bekleyen gruba bir konuşma yapması bekleniyor. Davaya müdahil olan Ermenistan tarafının da grup halinde mahkeme önünde gösteri yapma ihtimaline karşı polis barikat kurma hazırlığı yaptı.
AİHM Büyük Daire’deki duruşmayı takip etmek üzere Türkiye’den 200 kişilik bir heyet İsviçre’ye gitti. Avrupa’nın çeşitli ülkelerinde yaşayan Türkler de 20’den fazla otobüsle Fransa’nın Strasbourg kentine hareket etti.
İşçi Partisi, eski ulaştırma bakanı Enis Öksüz, CHP milletvekilleri Dilek Akagün Yılmaz ve Ali Özgündüz, Eskişehir Milletvekili Süheyl Batum, Avukat Faik Işık, Nasuh Mahruki, Bedri Baykam, Alev Coşkun ile çok sayıda avukat ve emekli askerin Strasbourg’da olacağını duyurmuştu. AKP, CHP ve MHP de üçer kişilik gözlemci heyet gönderdi.
Duruşmayı izleyenler arasındaki eski CHP Genel Başkanı Deniz Baykal, duruşma öncesi Al Jazeera’ye yaptığı değerlendirmede şunları söyledi:
“Önemli hukuki yansımaları olacak bir dava. Bizim burada olmamız da konuya Türkiye’nin ilgisinin bir göstergesidir. AİHM daire kararı doğrultusunda bir karar çıkmasını bekliyoruz. Düşünce özgürlüğü yönünde alınacak bir karar önemlidir.”
AKP Milletvekili Ahmet Berat Çonkar da,”İfade özgürlüğü, Türkiye olarak her zaman savunduğumuz bir değer. Avrupa bu davada bir görüşün baskılanması tehdidiyle karşı karşıyadır. Biz burada ifade özgürlüğüne destek için bulunuyoruz” dedi.
Davanın geçmişi, İsviçre’de 2005 yılında çıkarılan “Ermeni soykırımının inkâr edilmesini yasaklayan” yasaya dayanıyor. Perinçek, yürürlüğe girmesinin ardından yasaya meydan okumak için İsviçre’ye gitti, burada üç kentte katıldığı konferanslarda “Ermeni soykırımı emperyal bir yalandır” temalı konuşmalar yaptı. İsviçre’nin Winterthur kentinde düzenlenen panel sırasında, Winterthur Savcısı’nın talimatıyla ifadesi alınmak üzere gözaltına alındı. İsviçre mahkemelerince 90 gün hapse mahkûm edildi. Mahkûmiyet kararı ertelendi
‘Hor görücü ifadeler kullandığı belirlenmemiştir’
Perinçek, İsviçre’nin 9 Mart 2007’de verdiği bu cezanın ardından 2008’de Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne (AİHM) başvurdu. Mahkeme 17 Aralık 2013’te aldığı kararda İsviçre’nin, Perinçek’in ifade ögürlüğünü ihlal ettiğine hükmetti. AİHM, Perinçek’in ifade özgürlüğünü vurgulayıp şu ifadeleri kullandı:
“Başvuranın sözü edilen olayların mağdurlarını hor görücü ifadeler kullandığı da belirlenmemiştir. Mahkeme bu durumda başvuranın, hassas ve pek de hoşa gitmeyen konuları tartışma hakkını kötüye kullanmadığı kanaatindedir. Bu hakkın serbestçe kullanılması, ifade özgürlüğünün temel unsurlarından biri olup; demokratik, hoşgörülü ve çoğulcu toplumu totaliter veya dikta yönetimlerinden ayırmaktadır.”
İsviçre Mart 2014’te AİHM’in kararına itiraz edip temyiz için başvurudu. AİHM’in beş yargıçtan oluşan mahkeme heyeti, temyiz başvurusunun 17 üyeli Büyük Daire tarafından değerlendirilmesini kararlaştırdı.
Doğu Perinçek ve İsviçre arasındaki davaya Türkiye ve Ermenistan da müdahil oldu. Fransa da davanın müdahilleri arasında, ancak Paris görüşünü yazılı olarak mahkemeye sundu, dolayısıyla sözlü bir sunum yapmayacak. Hollande geçen yıl yaptığı açıklamada, İsviçre’nin AİHM Büyük Dairesi’ne başvurarak karara itirazda bulunduğunu hatırlatıp, ”Fransa hükümetinden, Fransa’daki yasal sürece daha fazla güç ve şans katması için İsviçre’nin yanında davaya müdahil olmasını istedim” demişti. Bu arada Türkiye ve Ermenistan’dan 10 sivil toplum kuruluşu da gözlemci olara duruşmayı izleyecek.
Ünlü Hollywood yıldızı George Clooney’in avukat eşi Amal Clooney ile avukat Geoffrey Robertson Ermenistan’ı temsil edecek. Amal Clooney ve Robertson daha önce de Wikileaks’in kurucusu Julian Assange’ın avukatlığını yapmıştı.
Avukatı Mehmet Cengiz’in verdiği bilgiye göre, Büyük Daire’deki duruşmada Doğu Perinçek ve İsviçre görüşlerini sunacak. Taraflara 30’ar dakika süre tanınıyor. Müdahillerden Ermenistan ve Türkiye’ye tanınan süre ise 15’er dakika. Duruşmanın süresi iki saatle sınırlı. Tek bir duruşma olacak ama kararın açıklanması aylar sürebilir.
Perinçek: Şunu söyleyemezsin gibi dayatma olamaz
Dava, günümüzde 2003’te holokost’un boyutunu sorgulayan kitabı yüzünden hapse mahkûm edilen Roger Garaudy‘nin davası gibi Avrupa’da ifade özgürlüğünün en kritik davalarından biri haline geldi.
Perinçek Al Jazeera’ye verdiği söyleşide davayı, “Yani burada Doğu Perinçek’e özgürlük, Türklere özgürlük falan değil. Sonuç itibariyle bütün Avrupa yurttaşlarına özgürlük. ‘Çünkü şunu söyleyemezsin, bunu söyleyemezsin gibi bir dayatma olmaz’ sözleriyle yorumlamıştı. İşçi Partisi lideri, “Ermeni soykırımı olmuştur olmamıştır tartışması tarihçilerin ve toplumun yapacağı bir tartışma ama ‘Sen bunu söyleyemezsin sus’. Bu hukukta böyle bir şey yok. Nitekim AİHM’de bu davayı kazandık. Şimdi Büyük Daire’ye geldi olay. Büyük Daire’de de kazanacağız. Yani sonuç itibariyle ‘Avrupa’da Ermeni soykırımı olmamıştır, bu bir emperyalist yalandır söylemi özgürleşirken, Avrupa’ya da özgürlük götürmüş oluyoruz biz Doğulular’ diye konuşmuştu.