Tuba OLĞAÇ’ın haberi…
Gençlere mesleki tercihlerinde yardımcı olabilmek için hazırladığımız dosya kapsamında bugün özel dedektifliği tanıtacağız. Özel dedektifler ne iş yaparlar, dedektif olmak için nasıl bir eğitim almak gerekiyor, aylık kazancı ne kadardır? Tüm merak edilenleri Özel Dedektifler Derneği Başkanı İsmail Yetimoğlu ile konuştuk…
Özel dedektiflik nedir ? Dedektifler ne gibi işler yaparlar?
Dedektiflik profesyonel yöntemlerle, bilinenlerin bilinmeyen, görünenlerin görünmeyen yönlerini araştırıp somut kanıtlarla ortaya çıkarma mesleğidir. Resmi dedektif, adli dedektif, özel dedektif ve bir de sahte dedektif olmak üzere 4 çeşit dedektif vardır. Resmi dedektif, kamu adına görev yapan polis, asker ve istihbarat elemanlarıdır. Adli dedektif, suç önleme, asayiş – terör olayları, adli konular ve kriminoloji alanında çalışan uzman kişilerdir. Özel dedektif, bir ücret ve sözleşmeye dayalı kişi/tüzel kişiler adına çalışan alanında uzman profesyonellerdir.
Özel Dedektiflik hem kamu hizmeti hem de kişi hak ve özgürlüklerinin korunması bakımından hassas bir konudur. Bu sebeple özel dedektiflik hizmetleri ile kamu düzeninin sağlanması açısından yasal sınırlarının iyi belirlenmesi gerekiyor.
Savunma hakkı, hak arama özgürlüğü kapsamında, anayasal güvence altında olan bir temel haktır. Bu hakkı kullanmak için kişi kendisi veya bir başka uzman kişi tarafından araştırma yaptırma hakkına sahiptir.
Özel dedektiflik hizmetleri bu noktada önemlidir. Kişilerden aldıkları vekâletle onlar adına araştırma yapılabilir ve varsa mağduriyetlerin giderilmesi sağlanır. Ancak bu hakkı kullanırken Türkiye Cumhuriyeti Yasaları sınırları içinde kişi hak ve özgürlüklerine müdahale etmeden yapılması esas alınmalıdır.
Özel dedektiflik hizmetleri hem adli hem de güvenlik birimlerinin işini kolaylaştırıp muhtemel mağduriyetlerin önlenmesi yanında adli ve kolluk kuvvetlerine destek sağlaması, iş yükünün hafifletilmesi açısından da son derece önemlidir.
Yaşamın içinde her türlü araştırmanın bir şekilde yapıldığı gerçeği ile 100 yılı aşkın sürede dünyada var olan özel dedektiflik hizmetleri ülkemizde de bu alana duyulan ihtiyaç nedeniyle belli bir süreden beri amacına uygun olarak “de facto-fiilen” sürdürülmektedir.
Özellikle hukuki davaların kısa sürede sonuçlanması ve kişilerin mağduriyetlerinin giderilmesi anlamında özel dedektiflik hizmetlerinin hayatı önem taşıdığı inkar edilemez bir gerçektir.
Türkiye’de özel dedektiflik hizmetleri, uluslararası meslek standartları çerçevesinde ve Türkiye Cumhuriyeti yasaları sınırları içerisinde oldukça geniş bir alanda sürdürülmektedir.
Kişi veya tüzel kişilerce yapılan her türlü talepler, vekalet kanunları kapsamında ele alınıp ahlaki ve hukuki dayanağı olup olmadığı yönünden değerlendirilerek, umuma açık bölgelerde ve açık bilgi kaynaklarından yararlanarak amacına uygun olarak karşılanmaktadır.
2007 yılında kurulan ÖDD – Özel Dedektifler Derneğinin kurumsal firmaları Türkiye Cumhuriyeti anayasası ve diğer yasalarda ifade edilen kişi hak ve özgürlüklerin korunması ve özel yaşama saygı temelinde ödün vermeden hizmet vermektedir.
Dedektiflik hizmetlerine talep nasıl?
Türkiye’de Özel Dedektiflik faaliyetleri, “Özel Dedektifler Derneği Mesleki Etik Kurallar ve Çalışma Yönetmeliği” ilkelerine bağlı kalınarak yürütülmektedir. Bir “Özel Dedektiflik Yasası” çıkıp, çalışma esasları belirleninceye kadar, alınan taleplerde gereken özen ve titizlik gösterilmekte olup, hukuksal dayanaktan yoksun başvurular kabul edilmemektedir.
Türkiye Cumhuriyeti kanunlarına göre açıkça suç olan, genel kolluğa dahi çok sınırlı ve ancak yargı kararı ile izin verilen, hukuka aykırı elde edilmesi halinde mahkemelerce hiçbir şekilde delil olarak kabul edilmeyen uygulamalar ile özel hayatın ihlali gibi suç içeren isteklere kesinlikle cevap verilmemektedir.
Hukuki ve Ahlaki dayanağı olmayan hiçbir iş talebi kabul edilmemektedir.
Ne gibi hizmetler veriyorsunuz?
Özel Dedektiflik hizmetlerinde en fazla talebin eşler arasındaki şüphelere dayalı olduğu bir gerçektir. ÖDD Üyesi Özel Dedektiflik firmaları boşanma davası olmadan bu tür araştırmaları yapmıyor. Yanı aile birliği bozulmuş ve eşler birlikte yaşayamaz hale gelmiş olması şartı aranıyor. Diğer türlü gelen talepleri karşılamak hem çok riskli hem de hukuki dayanağı olmuyor. Eşler arası şüpheye dayalı araştırmaların sonucunda gazetelerin 3. Sayfa haberlerine konu olan olaylara sebebiyet verilmiş olur.
Aile içi konularda özellikler gençlerin sosyal çevreleri yönünde araştırmalar yapılmaktadır.
Ağırlıklı olarak Ticari Araştırmalar konusunda gelen talepler karşılanıyor. Bu konuda çok uluslu şirketler daha çok taleplerde bulunuyor. Şirketlerin bayi veya acentelerinin araştırılması, şirketlerin ortaklıklar öncesi araştırmalar, yatırım öncesi araştırmalar, icra davalarında alacağın tahsil edilmesi yönünde malvarlığı gibi işlemlerin araştırması, şirketlerin üst düzey yöneticilerinin araştırmalarında şirket menfaatleri dışında bir faaliyeti olup olmadığı, personel alımlarında CV’lerin araştırılması, şirket içi şaibeli durumların araştırılması, tehdit, şantaj ve benzeri konularda araştırmalar….
Bir dedektif ne kadar kazanır, bu işin belli bir tarifesi var mıdır?
Toplumun her kademesinde özel dedektiflik hizmetlerine ihtiyaç duyulmaktadır. Her araştırmanın konusu farklılık içerdiğinden yapılacak araştırmanın yeri, bölgesi, araştırılacak konular gibi değerlendirmeden sonra fiyat belirlenir. Araştırmanın boyutuna göre ücretler 1.000 TL ile 100.000 TL arasında değişmektedir. Özel dedektiflik sektörünün yıllık tahmini ekonomik büyüklüğü 1 milyon dolar civarındadır.
Dernek olarak faaliyetleriniz nelerdir, ne kadar kayıtlı üyeniz var, belli denetimlerden geçiyor musunuz, mesleki etik kriterleriniz nelerdir?
ÖDD – Özel Dedektifler Derneğinin bağlı 34 üyesi vardır. Üyesi olduğumuz IKD – Uluslararası Özel Dedektifler Dernekleri Federasyonunun belirlemiş olduğu “Uluslararası meslek standartları ve etik kuralları” çerçevesinde Türkiye geneli “Ahlaki ve Hukuki” dayanağı olan araştırmalarda faaliyet gösterilmektedir.
Üyelerimizin sürekli denetimi yapılmakta olup hizmet talep edenlerden gelen şikayetler incelendikten sonra kusurlu bulunan 21 üye ÖDD’den İhraç edilmiştir.
Özel Dedektifler Derneğinin amacı, özel dedektiflik kanununun çıkarılması için TBMM, hükümet, ilgili kamu kurum ve kuruluşları nezdinde girişimlerde bulunmak, anayasa ve kanunlar doğrultusunda özel dedektiflik mesleğinin etik kurallarını belirlemek ve uluslararası meslek standartlarına uygun olarak mesleğin gelişmesi yönünde koordinasyonu sağlamaktır. Mesleki standartlarının belirlenmesinde; insan hakları ve özel yaşama saygı temelinde, etik kuralların oluşturulmasını sağlamak ve uygulanmasını koordine etmek, özel dedektiflik ve araştırmacılık alanında nitelikli personel yetiştirmek ve eğitimlerini sağlamak amacıyla üniversitelerle işbirliği yapmaktır.
Türkiye’de ilk kez Özel Dedektifler Derneğini ve şirketlerini kurduk. “Özel Dedektiflik” Etik Kuralları ve Meslek Standartlarını belirledik. “Özel Dedektifliği” meslek olarak tanımlattık. AB Standartlarında “Özel Dedektiflik Kanunu Taslağı” hazırladık. Üniversitelerde “Özel Dedektiflik” konulu seminer ve konferanslar verdik, Uluslararası Özel Dedektifler Dernekleri Federasyonuna – IKD” üye olduk. “Dünyada ve Türkiye’de Özel Dedektiflik” kitabını yazdık. “Özel Dedektifliği” resmi kurumlarla masaya yatırıp tartıştık. EGM, Polis Akademisi ve Ankara Barosu ile ortak çalışmalar yaptık.
Polis Akademisinde iki kez “Özel Dedektiflik” seminerleri düzenledik. Uluslararası Özel Dedektifler Yaz Okulu / Romanya “dekanlık” görevini yürüttük. Dünya Özel Dedektiflerini İstanbul’da bir araya getirdik ve “Uluslararası Özel Dedektifler Sempozyumu” gerçekleştirdik. Özel dedektiflik mesleğinin tanıtılması amacıyla bir çok ulusal ve uluslar arası üniversiteler ve kuruluşlarda seminerler düzenledik. Almaya, Romanya, Macaristan, İtalya ve Slovenya‘da faaliyet gösteren “Özel Dedektifler Dernekleri” ile işbirliği protokolleri imzaladık. Türkiye’de ilk kez Kocaeli ve Uludağ Üniversitelerinde “Özel Dedektiflik Derslerini” vermeye başladık.
Bu mesleğin hukuki dayanağı nedir?
1994 yılında bir özel dedektiflik kanunu çıkartılmış ancak devrin Cumhurbaşkanı tarafından veto edilmiştir. Veto edilen maddeler değiştirilmiş olmakla birlikte tasarı Meclis’te tekrar görüşülemediği için, yasalaşmamıştır.
ÖDD olarak ilk işimiz tüm yabancı ülkelerde var olan “Özel Dedektiflik Kanunlarını” incelemek olmuştur. Veto edilen kanunu diğer ülkelerdeki kanunlarla kıyaslayarak AB Standartlarında bir kanun taslağı hazırlayarak konunun muhatabı olan kurum ve kuruluşlara ilettikten sonra 30 Ekim 2007 tarihinde hükümetin talimatı ile “Özel Dedektiflik Kanunu” TBMM İçişleri ve Anayasa Komisyonlarında halen incelenmektedir.
1994 yılından bugüne kadar geçen süre dikkate alınarak bu tasarının güncellenerek gündeme alınması yönünde çaba sarf edilmektedir.
İnternette pek çok dedektiflik ve dedektiflik firması var. Sahte dedektif nasıl anlaşılır, kişiler nelere dikkat etmeli?
Geçmişte “iş takibi yapılır” gibi gazete ilanları veya danışmanlık adı altında ticari faaliyetlerle varlığını sürdüren dolandırıcılar şimdilerde “özel dedektif” adı altında web siteleri kanalıyla internette eylemlerine devam ediyorlar. Sorununa çözüm arayan ihtiyaç sahipleri bu art niyetli kişiler ile girdikleri iş ilişkilerinde tehdit ve şantaja uğruyor veya dolandırılıyorlar. Özel Dedektiflik Kanununun olmaması sebebiyle yasal boşluktan yararlanan bu kişiler ağına düşürdüğü herkesi mağdur ederek mesleğe zarar veriyor.
ÖDD üyelerinin kabul etmediği hukuksal dayanağı olmayan araştırma talepleri dahil her türlü hukuk dışı araştırmaları yapan ve bu araştırmalardan elde ettiği özel bilgileri amacı dışında kullanma yolları arayarak haksız kazanç sağlayanların oluşturduğu korsan özel dedektiflerin önlenmesinin tek çözümü Özel Dedektiflik Kanununun ivedilikle yasalaşması ile mümkün olacağını düşünüyoruz.
İnternette araştırma yapıldığında binlerce özel dedektif ilanı görmek mümkün, bu kişilerin büyük çoğunluğunun gerçek isim vermeden bu hizmetleri yaptıkları görülüyor..
Kendilerini avukat, polis veya asker olarak tanıtıp gerçekte hırsızlık ve dolandırıcılık gibi adi suçlardan sabıkalı oldukları tespit edilmiştir birçoğunun. Hiçbir ticari faaliyeti olmadan, yeri yurdu belli olmayan bu kişilerin tek yaptıkları ağına düşürdüğü müşterilerini dolandırmaktır.
Vatandaşlar tarafından derneğimize yapılan şikayetler çeşitli konularda suiistimallerin olduğunu gösteriyor. Eşinden, nişanlısından veya sevgilisinden şüphelenen (ağırlıkla bayanlar) hiçbir hizmet verilmeden dolandırılıp tehdit ve şantaja maruz kalıyorlar. Müşterilerden almış oldukları bilgiler doğrultusunda elde edilen diğer bilgilerden yararlanma yolları aranıyor. Müşterilerine hayali rapor hazırlayarak gerçekte olmayan bilgiler veriyorlar velayet davaları, icra dosyaları gibi diğer birçok konuda.
Özel Dedektiflik Hizmetlerine ihtiyaç duyan kişi/tüzel kişiler hizmet alacağı kişiyi öncelikle iyi sorgulamalıdır. Bu konuda derneğimizden bilgi talep edilmesi durumunda doğru yönlendirilmiş olacaklardır.
Dolandırıcılık olaylarından söz etmiştiniz, aklınızda olan size iletilen, ilginç olabilecek bir örnek var mı?
Özel dedektiflik hizmeti alırken dolandırılanların sayısı çok fazla. Sahte dedektifler tarafından dolandırılma, tehdit ve şantaja uğrama konusunda nerdeyse her gün birkaç şikayet almaktayız. Bu konuda ağırlıklı olarak bayanlar mağdur ediliyor.
En çok şikayet aldığımız konuların başında eşinden veya sevgilisinden şüphelenip sahte dedektifin ağına düşenlerden oluyor. Sahte dedektifler müşterisinden az veya çok bir ücret alıyor sonrasında hiçbir iş yapmadan veya kısa bir araştırma yapıp elde ettiği bilgileri karşı tarafa satıyor. Diğer taraftan müşterisini tehdit edip olayı kapatıyor. Mağdur olan kişilerin büyük çoğunluğu şikayetçi olamıyor.
Bir seferinde İzmir’de yaşayan bir kişi mağduriyetini yazılı olarak derneğimize ilettikten sonra kendisi ile iletişime geçip savcılığa suç duyurusu yapmak için vekalet vermesini istedik. Bu konu için İzmir’e gitmemize rağmen vatandaş dolandırıldığı kişiden korkarak vazgeçti.
Bu kişi yabancı eşinden boşanmıştı ve çocuğu yurtdışına kaçırılmıştı. İnternetten bulduğu bir sahte dedektif ile anlaşarak çocuğunun bulunması ve kendisine getirilmesi karşılığında 50.000 Euro’ya anlaşarak 25.000 Euro masraflar için ödeme yapmış.
Daha sonra bu sahte dedektif ilgili ülkeye gitmiş ve bir Pazar günü parkta babası ile oynayan 5 yaşlarında bir çocuğun resmini çekerek müşterisine vermiş. Müşterisi çocuğun kendisinin olmadığını, hem bu çocuk olsa dahi bana getireceğinizi ifade etmesi üzerine tartışma ve tehditler başlamış. Sonuç olarak 25.000 Euro vermiş olmasına rağmen hiçbir karşılığını bulamadan ayrıca tehdit ve şantajlara maruz kalmış.
Bu mesleği seçmek isteyen gençlere ne gibi tavsiyeleriniz olur?
Özel dedektiflik bir ekip işidir. Özel dedektifin himayesinde görev alacak özel araştırmacıların çok iyi eğitilmesi ve araştırma teknik ve yöntemlerinin bilinmesi gerekmektedir. Şahsen 2003 yılından beri faaliyet sürdürdüğüm Maviay Özel Dedektiflik şirketinde araştırma personelimi üniversite öğrencilerinden temin ediyorum.
2010 yılında ÖDD – Özel dedektifler derneği ile Kocaeli Üniversitesi Rektörlüğü arasında imzalamış olduğumuz “Eğitim İşbirliği Protokolü” çerçevesinde Özel Güvenlik Koruma Bölümü MYO öğrencilerine “Özel Dedektiflik Teknik ve Metotları “konulu dersleri vermekteyiz. Bu dersi alan öğrencilerden seçtiğimiz kişilere şirketlerimizde staj imkanı sağlıyor ve aralarından başarılı olanları kadrolarımıza katıyoruz.
Aynı eğitimi 2012 yılında Uludağ Üniversitesinde vermeye başladık.
Bunun dışında özel dedektifte veya profesyonel bir araştırmacıda olması gereken özellikleri şöyle sıralayabilirim. Birincisi en az 4 yıllık üniversite mezunu olmalı, beden ve ruh sağlığı yerinde olmalı, adli ve finansal sicili temiz olmalı, pratik zekâya sahip olmalı, insan ilişkileri mükemmel olmalı, güven veren kişiliği ve güvenilir olmalı, standart fiziki yapıya sahip olmalı, bilişim teknolojisi bilgisine sahip olmalı, hukuk ve ticari bilgi sahibi olmalı, güncel olayları yakından takip etmeli ve en önemlisi analitik düşünce yapısına sahip olmalıdır.
Özel dedektiflik / profesyonel araştırmacılık bir ekip işidir. Dolayısıyla özel dedektifin emrinde çalışacak özel araştırmacıların en az lise mezunu olması yanında yukarıdaki diğer özelliklere de sahip olması gerekir.
Aile ve Evlilik terapistliği için tıklayın…
Bilişim hukuku uzmanlığı için tıklayın…
Adli Tıp Uzmanlığı için tıklayın…
İş güvenliği uzmanlığı için tıklayın…
Finans Analistliği için tıklayın…
Ortodonti uzmanlığı için tıklayın…
Mekatronik Mühendisliği için tıklayın…
Şehir ve Bölge Planlama için tıklayın…
Fizik tedavi ve Rehabilistasyon uzmanlığı için tıklayın…
Enerji uzmanlığı için tıklayın...
on5yirmi5.com