Avrupa Birliği, üyesi olan ya da aday ülkelerdeki gençlik projelerini destekliyor. Bu aslında girişimci gençliğin önünde bir fırsat. Hani şu ünlü "Türk müteşebbisi" nin nimetlerinden faydalanmak için AB’nin ortaya koyduğu bir fondan bahsediyoruz.
İstanbul Büyükşehir Belediyesi Gençlik Meclisi’nin yaptığı araştırma bu konuda gençlere sunulan fırsatları ortaya koydu.
"Gençlik Programı" Avrupa Komisyonu tarafından gençler için uygulanan bir program. Program’da tüm gençler için çeşitli fırsatlar yer alıyor. Sivil toplum kuruluşları, kamu kuruluşları ve sıradan gruplar proje başvurusu yapabiliyorlar. Bir kuruluşun üyesi değil misiniz? Grup kurun o halde! Bunun için en az dört gencin biraraya gelmesi gerekiyor. Mümkün olduğunca cinsiyet dengeli bir grup olsun, grubunuza bir de isim bulun ve başvurun!
Ayrıca yerel yönetimlerle kar amacı gütmeyen kurum ve kuruluşlar da başvuruda bulunabiliyor. Bunun için tek şart finanse edilecek faaliyetlerin, ilgili bölgesel program kapsamındaki il sınırları içinde yürütülecek olması. Bu niteliğe sahip kurum ve kuruluşlar; yerel yönetimler (belediye, il özel idaresi, köy tüzel kişiliği, muhtarlıklar), KOBİ’ler, sivil toplum kuruluşları ve ilgili tüm yerel inisiyatifler, sanayi, ticaret, ziraat, meslek oda ve kuruluşları, vakıflar, dernekler, sendikalar, kooperatifler, üniversiteler, araştırma enstitüleri ve eğitim kurumları AB Gençlik Programı’na başvurabiliyor.
Programa katılan her ülkede programı idare eden "ulusal ajanslar" bulunuyor. Türkiye’de Başbakanlığa bağlı Devlet Planlama Teşkilatı (DPT) çatısı altında AB Eğitim ve Gençlik Programları Merkezi Başkanlığı bu görevi yürütüyor.
Başvuru kriterleri neler?
Programa katılmak için aranan öncelikle Avrupa vatandaşı ve genç olmak gerekiyor. Özellikle imkanları kısıtlı gençlere daha çok şans veriliyor. Bir projenizin kültürel çeşitliliğe hizmet eden unsurlar barındırması isteniyor. Gençlik Programı’nın yıllara göre öncelikleri değişebiliyor. Bu önceliklere, komisyon, yürütme ajansı ve ulusal ajansların internet sayfalarından ulaşabilmek mümkün. Örneğin 2009 yılında gelen başvuru projelerinin şu amaçlara hizmet etmesine öncelik verilmiş: Avrupa Yenilik ve Yaratıcılık Yılı etkinliklerine katkıda bulunması, Avrupa Parlamentosu seçimlerinde gençlerin aktif katılımı, kadına yönelik şiddetle mücadele, aktif vatandaşlık ve sosyal dahil etmeyi teşvik aracı olarak spor aktiviteleri, sağlıklı yaşam tarzını desteklemek için spor içerikli fiziksel aktiviteler, engelli gençlerin ekonomiye dahil edilmesini teşvik etme, küresel değişiklere (sürdürülebilir kalkınma ve iklim değişikliği gibi) dair bilinç artırma, gençlik politikaları alanında Avrupa çerçevesinde yapılan düzenlemelerdeki işbirliğine gençlerin dahil edilmesi ve kültürlerarası diyalog.
Kimler katılabiliyor?
Gençlik Programı’na katılabilmek için yabancı dil bilme zorunluluğu yok. Uluslararası nitelikteki değişim ve etkinlik içeren eylemlerde grup üyelerinden en az birinin diğer ortaklarla iletişimi sağlayacak düzeyde yabancı dil bilmesi yeterli. Ancak "gençlik girişimleri" yabancı dil bilgisi gerektiriyor. "Avrupa Gönüllü Hizmeti"nde ise gönüllüye yeterli düzeyde yabancı dil eğitimi sağlamak, ev sahibi kuruluşun temel sorumluluklarından biri. Bu arada yasal temsilcinin yaşının 18 ya da daha büyük olması gerekiyor.
Bu bağlamda projeler Türkiye‘de de gerçekleşebilir, proje ortağının ülkesinde de… Ama projenin mutlaka ortak olan ülkelerden birinde gerçekleşmesi gerekiyor. Bir başka önemli konu da projelerin başvurudan sonra altı ila 21 gün içerisinde gerçekleştirilmesi zorunluluğu. Projede grup liderleri hariç en az 16, en çok 60 kişi çalışabiliyor. Ayrıca, ulusal gruplar katılımcı sayısıyla dengeli olmak zorunda. Gönderen grubun, projenin ikinci aşamasında ev sahibi konumunda olması şart değil. Eğer böyle bir talep varsa, ikinci aşama için ayrı bir proje başvurusunda bulunmak gerekiyor.
Gençlik Programı’nda bir proje gerçekleştirebilmek için çoğunlukla bir ‘ortağa’ ihtiyaç duyuluyor. Anlaşılacağı üzere ortaktan kasıt ticari bir işbirliği değil. Burada işbirliği yapacak gruplar kastediliyor. Çoğunlukla farklı ülkelerden olan bu gruplar (en az dört kişiden oluşur) veya kuruluşlarla ortak olunabiliyor. Ortaklar projenin hazırlık aşamasından tamamlanmasına kadar birlikte çalışıyor. Proje Ulusal Ajans’a sunulmadan önce, ortaklar projenin geliştirilmesi için işbirliği yapıyor. Gerçekleşme aşamasında belirli bir süre aktif olarak faaliyetlere katılıp, proje bitiminden sonra da irtibatı kesmiyorlar.
Ortak bulmanın ise pek çok yolu var. Kişisel/kurumsal bağlantılarınız, İnternet’ten bulacağınız ve proje konusuyla ilgili kuruluşların web siteleri de muhtemel ortaklarınızla tanışmanızı kolaylaştırabilir.
Nerelere Başvurabilirsiniz?
Eğer projemizin ‘ev sahibi proje’ olmasını istiyorsak Türkiye Ulusal Ajansı’na başvurmamız gerekiyor. Türkiye‘den başka bir ülkedeki projeye katılımcı olarak gitmek istiyorsak ise yine aynı ajansın sitesinden yararlanmak mümkün. Burada ülkeyi seçip o ülkenin ulusal ajansına İnternet’ten başvurulabiliyor. Ayrıca, Ulusal Ajans’ın Internet sitesinde yer alan projeler için ‘ortak bulma’ başlığından ortaklık taleplerini görebilmek mümkün. Projenin içeriğine sahip (kitap, kitapçık, broşür, web sitesi vs.) çıktılarında uygun bir yere aşağıdaki yazılı açıklamanın konulması zorunlu:
"Bu proje T.C. Başbakanlık DPT AB Eğitim ve Gençlik Programları Merkezi Başkanlığı (http://www.ua.gov.tr) Gençlik Programı kapsamında ve Avrupa Komisyonu’ndan sağlanan hibeyle gerçekleştirilmiştir. Ancak burada yer alan görüşlerden AB Eğitim ve Gençlik Programları Merkezi Başkanlığı veya Avrupa Komisyonu sorumlu tutulamaz."
Başarılı bir başvuru yapabil mek için Gençlik Programı Internet sitesini www.genclik.gov.tr detaylı şekilde inceleyin (formlar ve dokümanlar, program kılavuzu, iyi proje uygulamaları, eylem sunumları, ortak bulmayla ilgili araçlar vs.). Gençlik Programı’nda proje başvurusu online yapılıyor. Önceliklehttp://online.ua.gov.tr adresinden bir kullanıcı adı almak gerekiyor. Tüm işlemleri aynı adresten yapmak mümkün.
Danışmanlara dikkat edin!
AB Projelerine hazırlanırken yeterli deneyime sahip olmayan kişi/grupların çeşitli danışmanlık şirketlerinin yol göstericiliğine başvurduğu biliniyor. Burada karşınızdaki danışmannın resmi olup olmadığına çok dikkat etmeniz gerekiyor. Uuluslararası kaynaklara sahip, doğru kişiler ve kurumlarla iletişime geçebilen köklü danışmanlara gidilme tavsiye ediliyor.
Bunlara dikkat edin, sizin projeniz de gerçekleşsin!
• Her şeyden önce sizin ve partnerlerinizin programa katılım hakları olup olmadığını kontrol edin.
• Potansiyel proje katılımcılarının çağrı kapsamını çok iyi algılaması ve değerlendirmesi gerekli. Proje ne kadar iyi, yenilikçi, ilginç olursa olsun, eğer çağrı kapsamına uygun değilse seçilme şansı yok.
• Belirlenen konu başlıklarındaki “Proje Önerileri Çağrıları” AB tarafından periyodik olarak yayınlanıyor.
• AB, kendi gücünü arttırmak, rekabet kapasitesini güçlendirmek ve topluluğun yaşam koşullarını iyileştirmek amacıyla proje yaptırıyor. Bu nedenle tüm proje önerilerinde kullanılan ifade doğrudan bu hedeflere yönelik olmalı.
• Başvurularda, geniş katılımlı projelerin şansı daha yüksek.
• Çağrı ve önerilen projenin yapısına göre farklı nitelikte katılımcıların birarada bulunması avantajı artıracaktır.
• Proje önerisindeki katılımcıların ülke bazında çeşitliliği ve hatta Avrupa içindeki konumu da önem taşıyor.
• Proje ortağının proje konusuna uygun olarak seçilmesi, projenin uygulanabilirliğini artıracağından kabul edilme şansı da yükselecektir.
• Başvuru sahibi, sunduğu projeyi tamamlamaya yetecek imkanlara ve motivasyona sahip olduğunu kanıtlamak zorunda.
20 bin euro’dan 400 bin euro’ya varan hibeler
AB projelerine sağlanan hibe miktarları projenin gerekliliklerine göre değişiyor. Fakat bu miktar hiçbir zaman toplam tutarın yüzde 100’ü olmuyor. Yalnızca AB ülkeleri dışında gerçekleştirilecek projelerin tamamının karşılanma ihtimali var. Alınan hibeler kâr veya çıkar amaçlı kullanılamıyor. Geriye dönük olarak hibe sağlanması, yani tamamlanmış olan projelere daha sonra hibe verilmesi mümkün değil. Bir proje için yalnızca bir kez hibe veriliyor. Projeler için 20 bin euro hibe verilmesi mümkünken, 400 bin euro’luk hibe almak da mümkün. Bu, projenin uzunluğuna ve niteliğine bağlı olarak değişiyor.
Türkiye’de geçtiğimiz yıllarda 81 ilden bin 749 adet proje için, 18 milyon 731 bin 368 euro’luk hibe kullanılmış. Projeler 20 bin genç tarafından gerçekleştirilmiş. 2008 yılı itibariyle ise program ülkeleri arasındaki yerimiz yükselmiş. Bu yıl için Türkiye’ye tanınan hibe miktarı 7.1 milyon euro. Bu rakam Almanya için 9.6, Fransa için 8.2, İngiltere için ise 7.5 olarak belirlenmiş.