Gizem Gül’ün röportajı
Uzmanlar Kurban Bayramı’nda kurban kesiminin küçük çocuklar tarafından izlenilmemesi konusunda uyarılarda bulunuyor. Peki çocuklarımıza kurbanı nasıl anlatmalıyız? Bu konuyu Psikolog Mehtap Kayaoğlu‘na sorduk.
Çocuklara kurbanı nasıl anlatmalı?
Kurban bayramını özellikle 5 yaşın altındaki çocuklara “Birlikte olduğumuz, ailece gezmelere gidip misafir ağırladığımız eğlenceli zamanlar” şeklinde anlatmalıyız. Çocukların düşünce sistemiyle biz büyüklerin düşünce sistemi aynı işlemiyor. Onlar soyut durum ve duyguları anlamıyor. Dolayısıyla gördüğüne inanan, dokunduğunu hisseden bir yapılanma içinde düşünebiliyorlar.
Çocuklara taşıyamayacağı bilgiyi anlatmayın
Kurban bayramı temelde dini bir bayram. Hz. İbrahim (a.s) oğlunu kurban edecekken, onun teslimiyetinin mükafatı olarak kurban indirilmişti ve oğlu yerine bu hayvanın kurban edilmesi kendisine emredilmişti. 5-6 yaş öncesindeki bir çocuk bu detayların hiç birisini anlamaz, bilemez, idrak edemez. En azından bizim anladığımız şekliyle akledemez. Dolayısıyla taşıyamayacağı bir bilgiyi bu yaştaki çocuğa aktarmak, ona iyilik etmek değil, kafasını karıştırmak anlamına gelir.
Oysa çocuğun bayramı sevmesini isteyen, bayramları önemsemesini isteyen biz büyüklerin, çocukların bayramını keyif ve mutluluk içinde geçirmelerini sağlamalıyız. Onları mutlu edecek cici sürprizler yapmalıyız. “Bugün bayram, Allah bu bayramı bizlere hediye etti, biz de sizin gibi tatlı çocuklarımızla güzelce keyfini çıkarıyoruz.” diyerek yaşatmalıyız. Böylece çocukların bilinçaltına kazınan bayram, büyüklerin güler yüzle birbirlerini ziyaret ettiği, yetişkinlerin çocukları çok severek ve eğlendirerek mutlu oldukları güzel günler olarak hafızalarına kazınır. 7-8 yaş sonrasında konunun anlamına binaen açıklamanızı yaparsınız…
5 yaş öncesi çocuklara kurban kesimini izletmeyin
Çocuklar kurban kesimini izlemeli mi? Kurban artık her ne kadar kurban kesim yerlerinde kesiliyor olsa da eskiden kurbanlık hayvan, bayramdan birkaç gün önce eve getirilip, bakılırdı. Çocuklar da bu hayvanları, sever ve beslerdi. Bu durum çocuk ve kurbanlık hayvan arasında bir duygusal bağın kurulmasına neden olur mu? Ve bu bağın kurulmasına izin vermek doğru bir davranış mı? Bu konuda ailelere tavsiyeleriniz neler olabilir?
5 yaş öncesinde mümkünse hayvanı kesilirken göstermesinler diyorum. Çünkü özellikle 5 yaş öncesi çocukların düşünce sistemi, tamamen görseldir. Ne görüyorsa ona inanır.
Diyelim ki evin bahçesine koyun aldınız. 15 gün boyunca çocuğunuz bu hayvanla duygusal bir iletişim kurdu. Onu sevdi, yemek verdi, arkasından koşup oynadı. Çocuğun o hayvanla kurduğu dost ilişkiyi düşünün bir kere… Ve bayram günü geldi çattı… Çocuğun gözü önünde o hayvanı kesiyorsunuz, derisini yüzüyorsunuz… Ve içindeki bütün organları çıkartıp, minik minik parçalara bölüyorsunuz…! Pişirip bir güzel yiyorsunuz!
Çocuk gördüğünü kaydediyor ya! Hakkınızdaki kayda bir bakar mısınız? Çok korkunç bir sahne. Onun anlayamayacağı kadar korkunç! Dolayısıyla 5-6 yaş civarı çocuklara ve hatta duygusal bir çocuksa 10 yaş öncesine izletilmemeli diyorum ben.
Kurban kesimi sevdirmekle, kurban kesimini izletmek arasında bir bağ yok
Ayrıca "kurban bayramını sevdirmekle", "kurban kesilirken çocuğa göstermek" arasında bir bağlantı yok! Okuyucular merak etmesinler! Kurban bayramının ne demek olduğunu anlasın diye çocuğa hayvanın öldürüldüğü anları göstermek gerekmiyor. Çocuk ismen kurban bayramı olarak bilsin yeter. 6 yaşından sonra yavaş yavaş öğrenir merak etmeyin.
5 yaş öncesine sadece bayramları anlatın
5 yaş altına Kurban vs. şeklinde izah etmeniz gerekmez bile aslında. Sadece bayramlar anlatılmalı. "Bayramlarda biz çok eğleniriz. Bütün aile hep bir araya geliriz, yemekler yeriz. Çocuklar büyüklerin ellerinden öper, büyükler çocuklara harçlıklar verir. Şekerler verirler. Sonra ailece hep beraber gezeriz çok eğleniriz…" şeklinde.
Çocuk niye kurban bayramı diye sorarsa…
Eğer çocuk "Niye kurban bayramı" diye sorarsa, "Çok et yiyoruz ya tatlım, onun için." diye söylemeniz yeterli. 5-6 yaştan sonra hikaye anlatır gibi anlatırız. "Çookk önceden bir peygamber varmış.. Allah’ı çok severmiş. Allah da onu mükafatlandırmak için Kurban bayramını hediye etmişşşş… Biz de her yıl bu durumu kutlamak için bir araya gelip yemekler yiyoruz. Evlere bayram ziyaretlerine gidiyoruz…" şeklinde…
"Rüya görmüş, oğlunu kesmesi emredilmiş, emri yerine getirmek için harekete geçince gökten kurban inmiş" gibi detaylara girmeyin. Bu detaylar kafa karıştırır. Yaş ilerleyince bunları zaten anlayacaktır endişelenmeyin.
Eskiden biz çocukken kurban konusunda böyle hassasiyetlerle büyütülmedik. Şimdi ise çocukların kurban kesimini izlemesinin psikolojik sorunlar oluşturabileceği yönündeki uyarıları birçok uzmandan duyuyoruz. Geçen zaman içinde değişen ne oldu sizce?
Eskiden yaşam şartları daha sertti. Çocuklar köylerde, bahçelerde doğayla iç içe ve pek çok doğa olayına şahit olarak büyüyordu. Günümüz Türkiyesi öyle değil. Kocaman binalar, yeşillik dahi görmeyen çocuklar, hayvanları sadece kedi köpekten ibaret sanan bir nesil yetiştiriyoruz. Dolayısıyla çocuklar gereğinden fazla korunuyor ve hassas büyütülüyor.
Hassas büyütülen bir çocuğun, duygusal ilişki kurup arkadaşlık ettiği bir hayvanı kesilirken görmesi ve aynı hayvanı tabağının içinde pişmiş yahni olarak yemeğe davet edilmesi tezat durumlar.
Çocukları büyüttüğümüz şartlara göre tanıştırmalıyız bazı bilgilerle. Köylük bir yerdeyseniz, zaman zaman hayvan kesimlerine şahit olan çocuklarınız varsa, bayramda kesilen kurban çocuğa kötü görünmez.
Şu an 17 yaşında olan yeğenimle yaşadığım bir olay aklıma geldi. Bizim evde balıklarımız vardı, çok güzel süs balıkları. Bir gün terasta cızbız yapıyoruz ve balık yiyoruz. O zamanlarda 4,5 yaşında falandı. “Baytabım bu ne?” diye sordu. Ben de normal bir şekilde “Balık tatlım” dedim.
Biraz durdu, balık deyince kafası karıştı sanırım. “Aa bizim salondaki balıklarımız gibi mi?” dedi. Ben de yanlışlıkla, hatta yanlışlık olduğunu sonra fark ettiğim şekilde yanıtladım: “Evet bitanemm..” Gözleri kocaman açıldı, elindeki balık dolu tabağı yere attı ve başladı ağlamaya: “Hayır… lütfen yemeyelim, onlar çok tatlı, onlarla sohbet ediyorum bennn…!”
Annem hızlı bir şekilde devreye girdi: “Mehtap ne balığı! Bunlar et! Niye çocuğa yanlış şey söyledin. Yok yavrum bunlar et, beyaz et…” “Hımm tamam” dedi ve rahatladı. Birlikte salondaki balıklarımızın yanına gittik, onların da yerinde olduğunu görünce mutlu oldu. Öyle ya! Çocuğun zihnindeki balık, sevip oyun oynadığı balık! Yediği şeyin de balık olduğunu duyunca zihin bilgide yer değiştiremedi ki!
Aynı şey kurban bayramı için de geçerli. Çocuğun hazır olmadığı bilgi hazır olmadığı zamanlarda verilmemeli.
Çocukların bayramı bir şenlik havası içerisinde geçirmesini sağlayın
Bu konuda başka eklemek istedikleriniz var mı?
Çocuklar bayramı şenlikli eğlenceli geçirirlerse severler. Bayram havası estirmek için örneğin arife gününden evlerini süsleyebilirler. Nasıl sünnet törenlerinde sünnet yatağı süslenirse, evlere de benzer süsler yapılabilir.
Bir bayram kardeşimle İsviçre’den gelmiştik. Gelirken oraya ait çok süslü çikolatalar getirdik. Özel dekorasyon ve süs çikolatalarıydı bunlar. Kilolarca çikolatayla tüm salonu süslemiştik. Ve yeğenlerim eve geldiklerinde inanılmaz sevinmişti. Hatta eve gelen misafirler bile çok eğlenmişti. Hansel ve Gratel’in evi gibi olmuştu. Gelenlerin eline minik süslü makaslar verdik ve "Herkes kendi çikolatasını kendisi seçip alsın" dedik.
Bu hayatımızın en eğlenceli ve en güzel bayramıydı… Tüm çevremiz hala o bayramı hatırlar.
Çocuklarla hazır evdeyken eğlenceli oyunlar oymamak, onlarla gezmeye gidip eğlenmek, zaten klasiğimiz olan bayram harçlığı vermek. Çocuklar ne kadar çok eğlenirse bayramı o kadar çok sever.
On5yirmi5