Ortadoğu ve Afrika Araştırmacıları Derneği (ORDAF) tarafından hazırlanan “Afrika Topraklarında Uluslararası Pazarlıklar, Verimli Arazilerin Satışı veya Kiralanması” başlıklı raporda, son yıllarda ekonomisi bazı güçlü devletlerin dünya gündemini meşgul eden Eş-Şebab, Boko Haram ve El-Kaide kaynaklı terör olayları ile siyasi krizlerin arkasında saklanarak Afrika üzerine uluslararası pazarlıklar yürüttüğü iddia edildi.
Raporda, 19. yüzyılın ikinci yarısında verimli arazilerin yerli halkın elinden alınarak özellikle Avrupa’dan getirilen fakir köylülere verilmesi uygulamasının günümüzde daha modern yöntemlerle tekrar uygulamaya konulduğu savunuldu.
Özellikle Sahra altı Afrika’da verimli arazilerin Afrikalı ülkelerle Avrupa, Amerika ve Asya’nın ekonomik devleriyle kurdukları ikili ilişkilerle kira veya satın alma yoluyla el değiştirdiklerinin belirtildiği raporda, bunların imzalanan güvenilir anlaşmalar yoluyla korunur hale getirildikleri ve bu uygulamanın özellikle son 15 yılda ciddi şekilde yaygınlaştığı bildirildi.
Afrika’daki sahte gündemler
ORDAF’ın raporuna göre, dünyanın önde gelen basın kuruluşları, Afrika ile ilgili Mali’de El Kaide’nin Mağrip kolunun faaliyetleri, Somali’de Eş-Şebab’ın terör faaliyetleri, Güney Sudan’da Hıristiyanlar arasında başlayan iç savaşın getirdiği ölümler ve göçler, Nijerya’da dünya gündemine oturan Boko Haram’ın benzeri görülmemiş saldırıları ve Libya ile Mısır’daki siyasi karışıklıklar gibi gündemleri ön planda tutarak kıtanın geleceğini tehdit eden uluslararası pazarlıkları sakladı.
Bu olaylara sebep olan arka plandaki gündemlerin haber değeri dahi taşımadığı gerekçesi ile “dikkatlerden uzak tutulmaya çalışıldığı” ve Afrika’daki arazi alımları gibi önemli faaliyetlerin bu “sahte gündemler arkasına saklanarak” bir an evvel tamamlanmasının beklendiği öne sürüldü.
Arazi satışında başı çeken ülkeler
Raporda, Kuzey Afrika ülkelerinden Mısır, Libya, Tunus, Cezayir ve Fas dışında Moritanya dahil Sahra altı Afrika’da 10 bin hektarın üzerindeki ölçülerde arazilerini kiraya vermeyen ya da satmayan ülke sayısının oldukça az olduğunun belirtildi. Raporda, “Bazı ülkelerdeki satışlar o kadar fazlalaşmıştır ki artık sadece buralardaki toprak hareketlerini dikkatle izleyen gözlemciler, araştırma kurumları oluşmuştur. Bu ülkelerin başında Etiyopya birinci sırada yer alırken bunu Sudan, Demokratik Kongo Cumhuriyeti, Kamerun, Gine, Zambiya, Kenya, Tanzanya ve Mozambik gibi ülkeler izlemektedir” denildi.
Ayrıca arazilerin el değiştirmesi konusunda yürütülen uluslararası pazarlıklar çerçevesinde toprağını geleneksel kullanım hakkı ile işletmekte olan yerel halkın, toprağından devlet tarafından çıkartılması şartının çarpıcı bir uygulama olarak Batı ülkeleri tarafından dayatıldığı raporda yer aldı.
Çin’in engel tanımayan arazi alımları
Raporda, Çin’in Afrika’da son birkaç yıldır milyonlarca hektar arazinin kullanım hakkını elde ettiği belirtildi. Afrika’nın değişik bölgelerinde kullanım hakkı kirayla veya satışla verilen arazilerin Çin tarafından her ne pahasına olursa olsun ele geçirilmesinin güçlü rakiplerinin tepkilerine yol açtığı kaydedildi.
Çin’in özellikle ilgi duyup kapattığı arazilerin yer aldığı ülkelerin başında ise Etiyopya, Demokratik Kongo Cumhuriyeti, Zimbabve ve Kamerun’un geldiği ifade edildi.