Yenişafak’ın haberine göre İran, dünyanın dört bir yanından getirdiği Şii lejyonerlerle Esed rejimi yanında savaşıyor. Suudi Arabistan ise Suriye’de çeşitli muhalif gruplara destek veriyor. İki ülke arasında diğer bir “vekalet savaşı” sahası ise Yemen. İran muhalif Husileri desteklerken Suudi Arabistan ise devlet başkanı Abdurrabu Mansur Hadi’ye açıktan destek veriyor. Son yaşanan idamların iki ülke arasındaki ‘kapalı devre savaşı’ şiddetlendireceği ifade ediliyor.
İran’ın “”rejime karşı propaganda” suçuyla 27 Sünni’nin idamına karar vermesinin ardından Suudi Arabistan’ın 47 kişiyi idam etmesiyle birlikte bölgede tansiyon had safhaya ulaştı. Hamaney idamları “siyasi hata ve büyük suç” olarak nitelerken “ilahi intikam yakalarına yapışacak” dedi. İran büyükelçisini ülkeden kovan Suudi Arabistan Dışişleri Bakanlığı’ndan ise “teröre destek veren İran’ın gerçek yüzünü gösterdi” açıklaması geldi. Suudi Arabistan’ın idam ettiği 47 isimden 46’sının ise El-Kaide’ye yakın isimler olduğu öğrenildi.
LEJYONER TAKVİYESİ ARTTI
Suudi Arabistan’ın 46 Sünni mahkumla birlikte Şii din adamı Şeyh Nemr’i idam etmesi Suudi-İran gerginliğini tırmandırırken, Şii çoğunluklu Suudi şehri Katif’te ve Bahreyn’de protesto eylemlerine neden oldu. İki ülke arasında yükselen tansiyonun bölgede mezhepsel kutuplaşmayı artırmasından kaygılanılıyor. İlişkilerdeki gerginliğin ve sokak eylemlerinin devam etmesi halinde ise zengin enerji rezervlerine sahip Basra Körfez’inde yaşanacak bir istikrarsızlığın petrol fiyatlarını nasıl etkileyeceği de merak ediliyor. Yemen’de Suudi liderliğindeki koalisyon güçleri ve Şii Husiler arasında 15 Aralık’tan beri devam eden ateşkesin Şeyh Nemr’in idamıyla aynı gün sona ermesi endişeyle karşılanmıştı. Suriye’deki kaynaklar, İran’ın ülkedeki cephelere Şii militan takviyesine hız verdiğini belirtiyor.
İran’a nota
Öte yandan Suriye’deki savaşa çözüm bulmak için yürütülen Viyana sürecinin katılımcılarından Suudi Arabistan ve İran’ın ilişkilerinin gerilmesi, Ocak ayında rejim ve muhalifleri bir araya getirmeyi planlayan Viyana sürecini ve Suriye denklemini de olumsuz etkileyebilir. İki ülkeden karşılıklı yapılan açıklamalarda ise artan tansiyonun uzun süre etkisini göstereceği tahmini yapılıyor. Suudi Arabistan Dışişleri Bakanlığının, İran’ın Riyad Büyükelçisi’ni çağırarak, Şii din adamı Ayetullah Nemr Bakır en-Nemr’in idam edilmesi konusunda ülkesinden yapılan açıklamalar nedeniyle protesto notası verdiği bildirilirken, 47 kişinin idam edilmesine ilişkin İran’dan yapılan açıklamaların şiddetle kınandığını bildirdi. İran’ın açıklamaları ile gerçek yüzünü gösterdiği belirtilen açıklamada İran rejiminin teröre destek veren ülke olduğu, rejiminin, doğrudan olarak bölge ülkelerinden Irak, Lübnan ve Yemen’in iç işlerine karıştığını, Suriye’nin iç işlerine ise Devrim Muhafızları, Lübnan ve diğer ülkelerden topladığı Şii milisler aracılığıyla tamamen müdahale ettiği belirtildi.
DÜNYA NE DEDİ?
ABD, Katar, Sudan, Arap Birliği ve Mısır, Suudi Arabistan’ın İran’daki büyükelçilik ve konsolosluk binalarına yönelik saldırıları kınadı. İngiltere ise ortadan gitti. Londra hem Şiilerin idamına tepki gösterdi, hem de Suudi elçiliğine yapılan saldırıları eleştirdi. Irak Dışişleri Bakanlığı ise Ayetullah Nemr’in idamını kınadı.
Şii liderin idamına tepki
Şii din adamı Ayetullah Nemr Bakır en-Nemr’in de aralarında bulunduğu 47 hükümlünün Suudi Arabistan’da önceki gün başları kesilerek idam edilmesine tepki gösteren vatandaşlar, Suudi Arabistan Ankara Büyükelçiliği önünde protesto etti. Aynı saatlerde yine bir grup vatandaş, Suudi Arabistan’ın İstanbul’daki Başkonsolosluk binası önüne gelerek eylem yaptı.
BÜYÜKELÇİLİK ÖNÜNDE EYLEM
Ankara’daki Suudi Arabistan Büyükelçiliği önünde toplanan bir grup, “Ayetullah Nemr’in idamına, Şeyh Zakzaki’nin hapsine karşıyız” pankartı açtı. “Kahrolsun tekfirci ve Vehhabi anlayış” yazılı pankartlar taşıyan grup, basın açıklaması yaparak yapılan bu idamlar idamlara tepki gösterdi. İstanbul’daki Suudi Arabistan Konsolosuğu önünde de eylemler yapıldı. 4. Levent’teki Suudi Arabistan Başkonsolosluğu’na gelen vatandaşlar, slogan atıp eylem yaptı.
Riyad elçiyi kovdu tüm ilişkileri kesti
Suudi Arabistan, İran’daki büyükelçilik ve konsolosluk binalarına yönelik saldırılarıları İran elçisini kovarak tepki gösterdi. Suudi Arabistan Dışişleri Bakanı Adil el-Cübeyr, İranlı yetkililere büyükelçilik binalarının korunması yönünde çağrı yapmalarına rağmen göstericilerin binalara saldırmasının engellenmediğini, bundan dolayı ülkesinin İran ile tüm diplomatik ilişkilerini kestiklerini söyledi.
Suudi Arabistan’da bulunan İranlı diplomat ve görevlilere ülkeden ayrılmaları için 48 saat süre tanındığını belirten Cübeyr, İran’ın uluslararası kanunlar gereği koruması gereken yabancı misyonları korumakta ihmalkar kaldığını, 1979 ABD elçiliği saldırısı, 2011 İngiltere elçiliği saldırısı en son dün Suudi Arabistan’ın Tahran ve Meşhed’teki elçilik binalarına yapılan saldırıların bunun en açık göstergesi olduğunu dile getirdi.
Kapalı devre savaş
Suriye’de 5 yıldır devam eden iç savaşta da iki ülke karşı karşıya gelmiş durumda. İran, dünyanın dört bir yanından mobilize ederek Suriye’ye taşıdığı binlerce Şii savaşçıyla Esed rejimi saflarında muhaliflere karşı savaşıyor. Suudi arabistan ise ülkedeki çeşitli muhalif gruplara destek veriyor. Aynı şekilde Yemen’de İran muhalif Husileri desteklerken Suudi Arabistan ise devlet başkanı Abdurrabu Mansur Hadi’ye açıktan destek veriyor. İran geçtiğimiz aylarda Rusya’dan 45 bin kaleşnikof sipariş edip Suriye ve İran’daki Şii militanlara göndermişti. Son idamlarla iki ülke arasındaki savaşın şiddetinin artacağı ifade ediliyor.
Hamaney: Büyük suç
İran’ın dini lideri Ayetullah Hamaney, Suudi Arabistan’ın Şii din adamı Ayetullah Nemr’i idam etmesini “siyasi hata ve büyük suç” olarak niteleyerek “İlahi intikam şüphesiz Suudi siyasetçilerin yakasına yapışacak” ifadelerini kullandı. Öte yandan İran Devrim Muhafizları da Suudi Arabistan!a karşı “sert intikam” sözü verdi.Iraklı Şii din adamlarından Mukteda el Sadr, tüm bölgedeki Şiilere Suudilere karşı ayaklanma çağrısı yaparken Irak’taki Bedr Tugayları lideri Kasım el Aracı da, “Bu cehennemin kapısını aralayan büyük bir suç” ifadedini kullandı.Irak eski Başbakanı Nuri el Maliki de Şeyh Nimr’in idamının Suudi Arabistan yönetiminin yıkılışına neden olacağını söyledi. 2006-2014 arası Irak başbakanlığı yapan Maliki, halkının “bu menfur mezhepsel uygulamayı şiddetle kınadığını” söyledi.
ÖFKE DALGASI
Suudi Arabistan’daki idamlar, İran başta olmak üzere Lübnan, Bahreyn, Hindistan, Pakistan, İngiltere ve Yemen’de protesto edildi.
