Bölgenin stratejik ülkesi Özbekistan, "Rus NATO’su" olarak bilinen Kolektif Güvenlik Anlaşması Örgütü (KGAÖ) üyeliğini askıya aldığını bir dilekçe ile genel sekreterliğe bildirdi.
Rus basını, Taşkent’in örgütten çekilme gerekçesini ABD ile askeri işbirliğini artırmak için yolu açma çabası olarak değerlendirdi. Kommersant Gazetesi’ne konuşan kaynaklara göre Özbekistan 2014 sonrası Afganistan’dan ayrılmaya hazırlanan ABD’ye askeri üs verecek. Gazeteye konuşan Özbek diplomatlar, KGAÖ’nün Afganistan’la ilgili stratejik planları ve örgüt içinde askeri işbirliğinin artırılması Taşkent’i bu yönde bir adım atmaya itti. KGAÖ’de alınan son karara göre örgüt üyesi ülkelerde kurulacak herhangi bir üçüncü ülkeye ait askeri üs için örgütün onayı gerekiyor.
Zaman gazetesinin haberine göre, Moskova merkezli düşünce kuruluşu PIR-Center’dan uzman Vadim Kozyulin de Özbekistan’ın ABD ile askeri üssün yeniden açılması konusunda anlaşma sağlamasını beklediğini ifade etti.
Kozyulin askeri üs karşılığında Washington’ın Özbekistan’da yaşanan bir kısım insan hakları ihlallerine göz yumacağını, mali ve askeri yardım desteğinde bulunacağını ve güvenlik garantisi vereceğini de iddia etti. Özbekistan 11 Eylül olayları sonrası ABD’ye verdiği Hanabad askeri üssünü Andican olayları sonrası 2005’te kapatmıştı. Rus gazeteleri geçtiğimiz hafta Pentagon’un Afganistan operasyonlarına destek sağlamak amacı ile askeri mühimmatın sevkiyatında Özbekistan, Kırgızistan ve Tacikistan’la görüşmeler yaptığını duyurmuştu.
Aralık 2008’de Avrasya Ekonomik Birliği (EurAsEC) üyeliğini de askıya alan Taşkent, Rusya’nın Tacikistan’a inşa ettiği hidroelektrik santral nedeni ile de Moskova’ya kızgın. Özbekistan Cumhurbaşkanı İslam Kerimov, su kaynaklarının azaldığı gerekçesi ile santralin inşa edilmesini istemiyordu. Sovyetler Birliği’nin dağılmasının ardından 1992’de bir anlaşma ile sağlanan güvenlik birliği, 2002’de ise kurumsal bir yapıya dönüştü. Özbekistan’ın üyeliğini askıya aldığı KGAÖ’de Rusya, Ermenistan, Belarus, Kazakistan, Kırgızistan ve Tacikistan yer alıyor.
Zaman