Şair, tıp, fizik astronomi, cebir bilgini Ömer Hayyam kimdir? Ömer Hayyam biyografi… Ömer Hayyam kimdir kısaca… Ömer Hayyam kısaca hayatı… Ömer Hayyam’ın bilimsel çalışmaları…
Asıl adı Giyaseddin Ebu’l Feth Bin İbrahim El Hayyam’dır. 18 Mayıs 1048’de İran’ın Nişabur kentinde doğan Ömer Hayyam bir çadırcının oğludur. Çadırcı anlamına gelen soyadını babasının mesleğinden almıştır. Fakat o soy isminin çok ötesinde işlere imza atmıştır. İlgilendiği ilimler; matematik, fizik, astronomi, şiir, tıp ve müziktir. Daha yaşadığı dönemde İbn-i Sina’dan sonra Doğunun yetiştirdiği en büyük bilgin olarak kabul ediliyordu.
Tıp, fizik, astronomi, cebir, geometri ve yüksek matematik alanlarında önemli çalışmaları olan Ömer Hayyam için zamanın bütün bilgilerini bildiği söylenirdi. O herkesten farklı olarak yaptığı çalışmaların çoğunu kaleme almadı. Oysa o ismini çokça duyduğumuz teoremlerin isimsiz kahramanıdır.
Yazdığı bilimsel içerikli kitaplar arasında Cebir ve Geometri üzerine, Fiziksel Bilimler Alanında Bir Özet, Varlıkla İlgili Bilgi Özeti, Oluş ve Görüşler, Bilgelikler Ölçüsü, Akıllar Bahçesi yer alır. En büyük eseri Cebir Risalesidir. On bölümden oluşan bu kitabın dört bölümünde kübik denklemleri incelemiş ve bu denklemleri sınıflandırmıştır.
Ömer Hayyam, matematik tarihinde ilk kez bu sınıflandırmayı yapan kişidir. O cebiri; sayısal ve geometrik bilinmeyenlerin belirlenmesini amaçlayan bilim olarak tanımlardı. Matematik bilgisi ve yeteneği zamanın çok ötesinde olan Ömer Hayyam denklemlerle ilgili başarılı çalışmalar yapmıştır. Nitekim Hayyam 13 farklı 3. dereceden denklem tanımlamıştır. Denklemleri çoğunlukla geometrik metot kullanarak çözmüştür ve bu çözümler zekice seçilmiş konikler dayandırılmıştır.
Bu kitabında iki koniğin arakesitini kullanarak 3. dereceden her denklem tipi için köklerin bir geometrik çizimi bulunduğunu belirtir ve bu köklerin varlık koşullarını tartışır. Bunun yanı sıra Ömer Hayyam, binom açılımını da bulmuştur. Binom teoremini ve bu açılımdaki katsayıları bulan ilk olduğu düşünülmektedir.
21 Mart 1079 yılında tamamladığı, halk arasında Ömer Hayyam Takvimi bugün ise Celali Takvimi olarak bilinen takvim için büyük çaba sarf etmiştir. Güneş yılına göre düzenlenen bu takvim 5000 yılda bir gün hata verirken, bugün kullandığımız Gregoryen Takvimi 3330 yılda bir gün hata vermektedir. Eserleri arasında İbn-i Sina’nın Temcit (Yücelme) adlı eserinin yorum ve tercümesi de yer alır.
Öğrenimi tamamlayan Ömer Hayyam kendisine bugünlere kadar uzanacak bir ün kazandıran Cebir Risaleyesi’ni ve Rubaiyat’ı Semerkant’ta kaleme almıştır.
Ömer Hayyam 4 Aralık 1131’de doğduğu yer olan Nişabur’da vefat etti.