Ünlü matematik alimi Kerhi kimdir? Kerhi kimdir kısaca… Kerhi biyografi… Kerhi kısaca hayatı… Kerhi eserleri… Kerhi’nin matematiğe katkılar…
Kerhi, 11. yüzyılda Bağdat’ta yetişmiştir. Doğum tarihi kesin olarak bilinmemektedir. Kerhi, genç yaşta din ve fen ilimlerini öğrendi. Fıkıh ilmi, İslam hukuku ve matematik alanlarında söz sahibi oldu. Ömrünü Bağdat’ta geçiren Kerhi, kısa bir süre dağlık bölgelerde yaşamış ve bu esnada geometri üzerinde çalışarak, cebiri bu ilimden ayırmaya çalışmıştır. Matematik alanında cebir ilmine esaslı hizmetleri ile tanınan Kerhi, 1019 senesinde Bağdat’ta vefat etti.
Ünlü bilim tarihçisi G. Sarton, eserinde Kerhi hakkında; “Avrupa, cebirdeki başarılarının çoğunu Kerhi’ye borçludur. Eserleri 19. asra kadar Avrupa üniversite ve bilim çevrelerinde kullanılan Kerhi; cebir ilminde Harezmi ve Ebu Kamil Şuca gibi alimleri takip ederek, analitik metodları uygulamış ve bu sahada kendine has keşiflerde bulunmuştur.” denmektedir.
Geliştirdiği yeni cebir metotları sebebiyle, matematik düşünüşte derinlik ve orijinalite sahibi olduğunu gösteren Kerhi, iki sayının küplerinin toplamının hiçbir zaman küp olamayacağını ortaya koydu. Bu teorem daha sonra Fransız fizikçi P. Fermat tarafından tekrar ortaya koydu. Kerhi, diğer taraftan pozitif rasyonel sayıların teoremleri ve onların cebirsel ve geometrik ispatlarıyla ünlü olmuştu. Kerhi’nin kuadratik denklemlerin çözümünü hem aritmetik, hem de geometrik olarak ispat metodu, Diophantus’a benzetilir. Ünlü Pascal’dan dört asır önce onun tarafından kullanılıp uygulandığı, El-Bahr fil Cebr adlı eserde açıkça belirtilmektedir. Eser, Yahya bin el-Mağribi tarafından yazılmıştır.
Müellif, Kerhi’den aldığı bu metodu eserinde izah etmektedir. Pascal bu metodu, İslam alimlerinden belki de doğrudan doğruya Kerhi’nin eserlerinden almıştır. Fakat Pascal da diğer Avrupalı bilginler gibi aldığı kaynağın adını ve sahibini belirtmeyerek, kendine mâl etmiştir. Kerhi, bu üçgeni zekayı geliştirmek ve ihtimal hesapları yapmak için kullanmıştır. Daha sonra da Yahya bin el-Mağribi, Tusi ve Kaşi tarafından geliştirilerek, bugünkü modern binom teoreminin temelini teşkil etmiştir.
Kerhi’nin Eserleri:
- El-Bahr fil-Cebr
- El-Bedi fil-Hisab
- El-Kafi fil-Hisab
- İnbat-ül-Miyah-ül-Hafiyye