İbn-i Hurdazbih kimdir? İbn-i Hurdazbih kimdir kısaca… İbn-i Hurdazbih biyografi… İbn-i Hurdazbih kısaca hayatı… İbn-i Hurdazbih coğfrafyaya katkıları…
Tam adı, Ebu’l-Kasım Ubeydullah ibn Abdullah ibn Hurdazbih günümüze kadar ulaşan Arapça kitap idari coğrafyanın en eski yazarı, bir Farslı coğrafyacı ve 9. yüzyılın devlet kurumlarında çalışan üst düzey yöneticidir.
İbn Hurdazbih’in diğer coğrafyacılar gibi farklı ülke ve bölgelere seyahat etme imkanı çok fazla olmamasına rağmen “tarihi coğrafya” adı verilen erken dönem başyapıtlarından ilkini sunmuştur.
Aslen İranlı olan İbn Hurdazbih, seçkin bir aileye mensuptu ve iyi bir eğitim almıştı. Hz. Ömer’in kurmuş olduğu berid sisteminin, Abbasiler döneminde sorumlusuydu (Halife Mu’temid dönemi). .Berid teşkilatına mensup olanlar, halifeler adına istihbarat toplamakla görevli olurlardı ve buraya halifelerin güvenini kazanmış kişiler getirilirdi.
Çünkü halifeler berid mensuplarının gönderdiği bilgiler ışığında uzak bölgeler hakkında karar verirlerdi. Berid mensupları; yörelerin idari, iktisadi ve kültürel durumları hakkında da geniş ve güvenilir bilgilere sahip olmakla ve bu bilgileri halifelere aktarmakla sorumluydular.
Berid teşkilatında görev alan İbn Hurdazbih’in de sahip olduğu görev vesilesi ile birçok ülkeye gitmemiş olmasına rağmen sorumlu olduğu bölgeler hakkında sürekli istihbaratlar alıyordu. Ayrıca seyahat yollarının önemli noktalarında yer alan berid merkezlerine birçok gezgin tüccarlar, seyyahlar ve alimler konaklamak amacıyla uğruyorlardı. İbn Hurdazbih, bu yolculardan da önemli veriler elde ediyordu. İbn Hurdazbih sarayda sahip olduğu yetki neticesinde, saray arşivlerini de kullanabiliyor ve birçok seyahatnameden faydalanma imkanına da sahip oluyordu. Berid teşkilatında başarılı bir şekilde görev yapan İbn Hurdazbih, daha sonra Halife tarafından Bağdat’a çağrıldı. Halifenin oluşturduğu alimler topluluğu arasında yer aldı. Bu yeni görevi sırasında Batlamyus’tan gelen bilgileri de göz önüne alarak “el-Mesalik ve’l-Memalik (Yollar ve Ülkeler)” isimli eserini yazmış, orijinal tarzda ilk coğrafi eseri telif eden kişi olmuştu. Eserinde genel olarak yollar ve güzergahlardan, Türk, Rus ve Yahudi tüccarların izledikleri yollardan, astronomik içerikli bilgilerden, ülkelerin kıblelerinden, nehirler ve çıkış yerlerinden, dünya harikalarından, dünya ülkelerindeki garipliklerden ve kültürel nitelikli bilgilerden bahsetmiştir. 9. yüzyılın coğrafi, ekonomik ve kültürel yapısı hakkında zengin bir bilgi birikimi ortaya koymuştur.
Bugün bu eserin belli bölümleri haricinde Türkçesi bulunmamakla birlikte; Avrupa ülkelerinde ve Arap dünyasında bu eserin nüshaları ve farklı dillere tercümeleri mevcuttur.