Engin Dinç’in haberi
Yakın bir gelecekte Türkiye’de trafikteki bütün araçlara çipli plakalar takılacak. Çipli plakaların kullanılmaya başlanacak olması ise izleme, dinleme ve görüntüleme teknolojilerinden oluşan takip sistemlerinin varlığını, gücünü ve hukukiliğini yeniden tartışma masasına getiriyor. Biz de bu konuyla ilgili Hacettepe Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mete Yıldız’la konuştuk.
İzleme, dinleme ve görüntüleme sistemlerindeki değişimlerin kökeninde askeri araştırmalar olduğunu söyleyen Prof. Dr. Mete Yıldız; “Geniş anlamda teknoloji, yazı teknolojisinden başlayarak, toprak miktarı, o toprak üzerinde yetişen ürünlerin çeşitleri, alınan vergilerin miktarı, orduya alınabilecek insan sayısı ve niteliği gibi devletin hakkında detaylı bilgi sahibi olmak ve kontrol altında tutmak istediği değişkenleri takip etmek amacıyla kullanılmıştır. Sanayi toplumuna geçişten beri kullanılan telgraf, demiryolu, telefon ve benzeri teknolojilerin hızıyla beraber bu denetim imkanı ve ihtiyacı da artmış; nihayet günümüzde bilgi ve iletişim teknolojilerinin sunduğu imkanlarla beraber tepe noktasına erişmiştir. İnternet dahil birçok teknolojinin gelişmesinde askeri araştırmalar olduğu bilinmektedir.” ifadelerini kullandı.
Günümüzde en fazla kullanılan takip sistemlerinin kameralı takip sistemleri olduğunu belirten Prof. Dr. Mete Yıldız, “En geniş kullanımda olanı kameralı takip sistemleridir. Cep telefonları dahil her türlü iletişimi de izlemek teknik anlamda mümkündür.” dedi.
Türkiye’de ve dünyada 11 Eylül’den sonra MOBESE sistemlerine yönelim olduğunu dile Prof. Dr. Mete Yıldız, şunları söyledi: “Dünyadaki yönelimler 11 Eylül sonrası daha da bu yöne meyletmiştir. Ayrıca bu teknolojilerin kullanılmasında güvende olma-kalma/özel hayatın gizliliğini koruma dengesi sürekli bir tarafın daha baskın olduğu dönemlerden geçmektedir.”
Yakın bir gelecekte kullanıma sunulacak çipli plakaları da değerlendiren Prof. Dr. Mete Yıldız;
“Güven perspektifinden bakıldığında çalıntı arabalardan vergi borçlu arabalara, araba kaçırma olaylarına kadar birçok sorunu çözme imkanı getirirken özel hayatın gizliliği hassasiyeti ise dikkatli bir yasal düzenleme gerektirmektedir. Konunun bir diğer yönü ise trafik yoğunluğunu gerçek zamanlı izleyebilmek gibi idari avantajlardır.” diye konuştu.
İzleme, dinleme ve görüntüleme sistemlerinden oluşan takip sistemlerinin suçu azaltmada belirgin bir azalmadığına dikkat çeken Prof. Dr. Mete Yıldız; “Kameralı sistemler üzerine yapılmış bazı çalışmalar bu noktalarda suçun düştüğünü ama kamerasız noktalara kayarak toplamda hemen hemen sabit kaldığını göstermektedir.” dedi.
Takip sistemlerini kullanan kamu görevlilerinin bu sistemleri suistimal etmesi ihtimalinin her zaman olduğunu kaydeden Prof. Dr. Mete Yıldız; “Suistimal olma ihtimali her zaman vardır. Benzer uygulamalarda bulunan ülkelerin kanunları incelenerek benzer önlemler alınabilir. Anayasamızda 2010 yılında yapılan değişiklikler ile kişisel verilerin korunması maddesi genişletilmiştir.” ifadelerini kullandı.
Takip sistemlerinin her an izlendiğini düşünen bir toplumda olumsuz bir etki bırakma ihtimalini de değerlendiren Prof. Dr. Mete Yıldız; “Bu durumun genel bir paranoya duygusu yaratıp yaratmadığı alan araştırmaları ile belirlenmelidir. Vardır veya yoktur demek spekülasyon olur.” diye konuştu.
Takip sistemlerine karşı bireylerin özel hayatına ilişkin bilgilerin korunması için yapılması gerekenlere de değinen Prof. Dr. Mete Yıldız; “Bu konuda genelgeçer bir ilke koymak zordur. 11 Eylül öncesi kabul edilebilir olmayan nice yasa ve uygulama sonrasında kabul edilmiştir. Benzer şartlarda- ki ülkelerle karşılaştırma ve öğrenme yapılabilir. Ülkemizde de kamusal alanda kameralara cid di bir itiraz yokken, anaokullarına kamera uygulaması sona erdirilmiştir.” diyerek sözlerini noktaladı.
on5yirmi5.com