Bebeğinizi ilk kucağınıza alışınızla başlar "Ona nasıl davranmalıyım?" kaygısı… Anne baba olarak yapmanız gereken şeylerin başında, onu koşulsuz sevmek ve ona güven aşılamak geliyor.
Güven… Hepimizin hayata tutunabilmek için ihtiyacı olan en önemli şey. Başkalarına olduğu kadar, kendimize olan güvenimizin de tam olması gerekiyor ki mutlu olalım, hedeflerimize ulaşabilelim, doğru beraberlikler yaşayıp güzel çocuklar yetiştirelim… Bir çocuğu kendine güvenli yetiştirebilmenin ilk adımı, onu doğduğu an kucağınıza almanızla başlar. Bir annenin bebeğini göğsüne alması, onu emzirmesi, ağladığında bebeğinin yanında olması, o çocukta güven duygusunun oluşmasını sağlayan en önemli davranışlardır. Bir çocuğa güven aşılamanın yolu ebeveyn olarak ona koşulsuz sevgi göstermek ve ihtiyaç duyduğu her an yanında olacağınızı göstermekten geçer. Bunun için örneğin, acıyan dizini öperek ya da ergenlik çağındayken onu anladığınızı ve takdir ettiğinizi hissettirerek kendini iyi hissetmesini sağlayabilirsiniz.
ONA GÖREV VERİN
Sorumlu ve sevecen bir erişkin olabilmesi için, çocuğunuzun ayrıca açıkça tanımlanmış davranış kuralları da olmalıdır tabii ki. Ve bu kurallar sizin tarafınızdan istikrarlı ve adil bir şekilde uygulanmalıdır. Çocuğunuzun sizinle ve öteki bakıcılarla olan ilk iletişimleri (dokunulma, kucağa alınma, sallanma, konuşulma ve kitap okunma gibi) kişisel değer duygusunun gelişimini belirleyecektir. Çocuğunuzun gereksinimlerine hassas bir şekilde yanıt verirseniz, dünyayı güven içinde araştırması, öteki çocuklar ve erişkinlerle pozitif ilişkiler geliştirebilmesi için güven duygusu edinmesini sağlarsınız. Ona önemli olduğunu, gereksinim ve arzularının önem taşıdığını, eylemlerinin de değerli olduğunu göstermiş olursunuz.
Çocuklar büyüyüp geliştikçe, bazı şeyleri iyi yaptıkça kendilerine duydukları güven de artar. Çocuğa kendini sınayacağı birçok fırsat yaratarak, yaşamın güçlüklerini omuzlayabilecek yeteneklerine güven duymasını sağlayabilirsiniz. Ona tek başına yapabileceği görevler verin. Bir engeli aşma, yeni bir beceri kazanma ya da güç bir görevi bitirme gibi, belirgin bir hedefe erişmek için çok çaba harcanmasını teşvik ederek, azimli olmasına yardım edin. Çocukluk çağının bazı dönemleri ötekilerden daha güçtür ve çocuğun özgüvenini zorlayabilir. Örneğin çocuklar okula başladıklarında, çoğu yeteneklerinden kuşku duyar ve evlerinin güvenli ortamından uzaklaştıkları için korkar. Bu dönemde, çocuğunuza okulda başarılı olabilme yeteneğine güvendiğinizi hissettirmeniz özellikle önemlidir. Onun erişmiş olduğu önemli dönüm noktalarına dikkatini çekin.
SÜREKLİ ELEŞTİRMEYİN
Ergenliğin başları da duyarlı bir dönemdir; bu sırada çocuklarda ergenliğe ilişkin fiziksel ve ruhsal değişiklikler ortaya çıkar. Ergenler dikkatlerini genellikle fiziksel kusurlarına yönlendirdiklerinden ve bunlar genellikle onlara abartılı şekilde görünüp kendilerini farklı hissetmelerine yol açtığından, bu dönemde kızlar ve erkeklerde kendine güven azalır. Çocuğunuz yaşça bu duyarlı dönemlere geldiğinde, önerilerinizin yardımcı olacağını düşünseniz bile, onu eleştirmemeye çalışın. Sürekli eleştirmek çocuğu doğruya değil yanlışa sürükler. Çünkü "Nasılsa hep eleştiriliyorum, ne yapsam beğenmeyecekler," düşüncesiyle hareket edecek ve aynı hataları tekrarlayacaktır. Çocuğunuz onu olduğu gibi kabul ettiğinizi bilmelidir. Örneğin, onun saç biçimi gibi şeylerin değiştirilebileceğini ama boy gibi özelliklerin kabul edilmesi gerektiğini anlamasına yardımcı olun. Ona kendi güçlü taraflarının değerini hatırlatıp zayıflıklarında takılmamasını öğretin. Kendiyle ilgili pozitif bir görüntü oluşturması için yapabileceğiniz çok fazla şey var.
İŞİN SIRRI; İYİMSERLİK VE CESARET VEREBİLMEK
Bir ebeveynin kendine güvenli bir çocuk yetiştirmesi için şunları dikkate alması çok önemli:
Yanında olun: Sevgi dolu bir erişkin, çocuğun kendini emniyette ve değer verilen biri olarak hissetmesini sağlar.
Çocuğunuza araştırma yapma fırsatı tanıyın: Bebeklikten itibaren yaşına ve yeteneğine göre olabildiğince çok araştırma alanı vermeye çalışın.
Pozitif ‘geribildirim’ sağlayın: İyi davranışlarını, hedeflere erişmesini ve ilerleme sağlamasını fark edip takdirinizi belirtin. Gereksiz taklitlerden de kaçının; bu, çocuğunuzun başarısızlıklarından bir şeyler öğrenmesini engelleyebilir.
Kelimelerinizi dikkatle seçin: Tasvip etmediğinizi belirtirken, çocuğun kendisinin değil, davranışının kabul edilemez ya da ‘kötü’ olduğunu vurgulayın. Yanlış yaptığında çocuğunuz kendini rahat hissedemez ancak yenilenmiş olma hissine de kapılmamalıdır. Yaşamda normal olarak anlık yenilgiler olabileceğini ve bunlardan bir şeyler öğrenmesi gerektiğini çocuğa anlatın.
Yeteneklerini övün: Bunları geliştirmesi için onu teşvik edin.
Seçenekler sunun: Çocuğunuzun karar verme yeteneğini geliştirmek için yaşına ve yeteneklerine uygun olasılıklar arasından seçim yapmasına olanak tanıyın.
Beklentileriniz gerçekçi olmalıdır: Çocuğunuzun neler yapabileceğini bilin ve ne çok fazlasını ne de azını isteyin.
İyimserlik aşılayın: Kendiniz iyimser olun, çocuğunuza da iyimserliği benimsetin. Tek bir yenilginin savaşı kaybetmek ve genel başarısızlık anlamına gelmediğini öğretin.
Görevler verin: Evde yapması için görevler vererek, evin işlerine katkıda bulunmasına ve sorumluluk almayı öğrenmesine olanak tanıyın.
Kendi kendisini değerlendirmesi için onu cesaretlendirin: Yaptığı ödevlerde neleri beğendiğini, nasıl daha iyi hale getirebileceğini sorun.
Onunla oyun oynayın: Oyun oynamak, çocuğun kendine güveni, konsantrasyonu ve planlama becerisini geliştirmeye yardımcı olur. Nasıl oyun kaybedileceğini de kendinizi örnek alarak gösterin. Kazanmayı daha az vurgulayarak, becerileri geliştirmenin önemi üzerinde durun.